بيمه تكميلي بازنشستگي براي كاركنان دولت

عصر خبر به نقل از ايران: در سال‌هاي اخير بحث سيستم‌هاي بازنشستگي چند لايه و طرح‌هاي بازنشستگي خصوصي به دلايل مختلفي مطرح شده و در برنامه پنجم توسعه نيز ايجاد سيستم‌هاي بازنشستگي چندلايه (استقرار نظام جامع تأمين اجتماعي چندلايه) مورد تصويب مجلس شوراي اسلامي قرار گرفته است. 
در اين ميان براساس ماده 28 برنامه پنجم توسعه، صندوق‌هاي بيمه اجتماعي مجاز به افتتاح حساب انفرادي براي بيمه شدگان با مشاركت فردشده‌اند به طوري كه هم اينك با توجه به شرايط كشور صندوق بازنشستگي كشوري مقدمات اجراي طرح حساب‌هاي انفرادي را براي كاركنان دولت آماده كرده است و پيش‌بيني مي‌شود اين طرح كه از برنامه‌هاي جديد دولت يازدهم براي تأمين آتيه كاركنان دولت خواهد بود در آينده‌اي نزديك ابتدا به صورت پايلوت در يكي از دستگاه‌هاي دولتي و سپس به صورت فراگير براي تمامي شاغلان و كاركنان دولت اجرا شود. به همين منظور درخصوص اهداف و چگونگي اجراي طرح حساب‌هاي انفرادي با ايراندخت عطاريان مديرعامل صندوق بازنشستگي كشوري به بحث و گفت‌وگو پرداختيم. 

طرح حساب‌هاي انفرادي يكي از برنامه‌هاي جديد صندوق بازنشستگي كشوري براي شاغلان و كاركنان دولت است كه گفته مي‌شود در راستاي تأمين آتيه و برخورداري وضع معيشتي مناسب براي شاغلاني كه در آينده بازنشسته مي‌شوند طراحي شده است. لطفاً بفرماييد اين طرح با چه اهداف و امتيازاتي، اجرا خواهد شد؟ صندوق بازنشستگي كشوري همسو با برنامه‌ها و سياست‌هاي كلان دولت در حوزه اقتصادي و معيشتي مي‌كوشد با رويكرد بهبود وضع اقتصادي بازنشستگان طرح‌هايي را به اجرا درآورد كه در معيشت و زندگي كاركنان اثرات مثبت و مفيدي داشته باشد. به همين خاطر طرح حساب‌هاي انفرادي در چارچوب حفظ وضع كنوني سيستم بازنشستگي در دستور كار قرار گرفت كه پس از مطالعات و پژوهش‌هاي گسترده و كار كارشناسي بلندمدت اين طرح آماده اجرا شده است كه با اصلاحات پارامتريك سيستم فعلي مي‌توان افزايش سهم مشاركت در طرح پيشنهادي حساب انفرادي را مدنظر قرارداد، اما به طور كلي هدف از طراحي حساب‌هاي انفرادي بازنشستگي (بيمه تكميلي) ايجاد پس انداز براي افراد به منظور استفاده در زمان بازنشستگي است تا بازنشستگان در دوران بازنشستگي از شرايط بهتر زندگي برخوردار شوند (علاوه بر آن تعهدات مالي و وظيفه ذاتي دولت نيز در اين خصوص كاهش پيدا كند.) از توضيحات شما اين‌گونه برداشت مي‌شود كه براي استفاده از بيمه مكمل بازنشستگي بايد بيمه شده مشاركت بيشتري در اين طرح داشته باشد؟ بله چنانچه اين طراحي مبتني بر اختيار فرد صورت گيرد ضرورتاً بايستي الزاماتي چون امتيازات تشويقي (ماليات، مشاركت كارفرما و تسهيلات رفاهي) تضمين‌هاي لازم، پيشگيري از استفاده زودهنگام وجوه به ترتيبي براي تشويق افراد به نحوي كه مشاركت فعال در طرح داشته و علاقه‌مندانه پيگير حضور در آن باشند، صورت گيرد. شما به مسأله ماليات اشاره كرديد، اين موضوع چگونه مي‌تواند در بيمه مكمل بازنشستگي اثرگذار باشد؟ ماليات در وضعيت فعلي سيستم جمع‌آوري ماليات در ايران مي‌‌تواند در خصوص حقوق‌بگيران دولت (كاركنان مشمول مقررات بازنشستگي كشوري) و كاركنان شركت‌هاي دولتي و طيفي از شركت‌ها كه توسط وزارت امور اقتصادي و دارايي قابل احصا است مدنظر قرار گيرد، به اين ترتيب وجوهي كه به حساب بازنشستگي تكميلي واريز مي‌شود از پرداخت ماليات در هنگام واريز معاف و در صورت ضرورت درنهایت در هنگام پرداخت مزايا مشمول كسر ماليات می‌شود. اين معافيت مي‌تواند در خصوص سرمايه‌گذاري وجوه حساب‌هاي بازنشستگي تكميلي نيز لحاظ گردد در اين ارتباط اصلاح قانون ماليات‌هاي مستقيم با در نظر گرفتن جنبه‌هاي مختلف موضوع توجه به تعيين سقف معافيت مالياتي ضروري است. به مشاركت كارفرما در اين طرح اشاره كرديد، به نظر شما تا حد مي‌تواند در تشويق كاركنان و مشاركت آنها در طرح مؤثر واقع شود؟ مشاركت كارفرما در طرح حتي به طور محدود و اندك مي‌تواند موجب انگيزه حضور كاركنان در طرح گردد چرا كه پيش‌بيني معافيت مالياتي(هزينه قابل قبول) براي كارفرمايان در اين زمينه بسيار راهگشاست اگرچه اين ابزار براي دستگاه‌هاي دولتي (به غير از شركت‌هاي دولتي) به دليل عدم پرداخت ماليات،‌ كارايي نخواهد داشت و در صورت تمايل ضرورتاً بايد از محل اعتبارات خود وجهي را به آن اختصاص دهند. ليكن در نظرگرفتن اين امر موجب ترغيب و تشويق كاركنان در مشاركت طرح مي‌شود ضمن‌ آن كه به نظر مي‌رسد امكان تأمين آن در ارقام نازل از سوي دستگاه‌ها نيز قابل اقدام باشد. پارامتر ديگري را كه درخصوص حساب‌هاي انفرادي براي كاركنان دولت مطرح كرديد بحث اعطاي تسهيلات رفاهي است، به نظر شما اين فاكتور به چه شكل تأثيرگذار خواهد بود؟ يكي از آيتم‌هايي كه در ايجاد حساب‌هاي انفرادي براي شاغلان دستگاه‌هاي دولتي مؤثر است، اعطاي تسهيلات رفاهي مختلف است كه پرداخت وام به مشاركت كننده، در اولويت قرار دادن او برای حضور در پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري از محل وجوه طرح و برقراري طرح‌هاي رفاهي مختلف براي مشاركت‌كنندگان با نرخ‌هاي مناسب تراز بازار با احتساب تعداد استفاده‌كنندگان از آن جمله‌اند. يكي از الزاماتي كه شما در طرح مذكور اشاره كرديد وجود تضمين‌هاي لازم است، اين عامل تا چه حد در موفقيت و حضور علاقه‌مندانه مشاركت‌كنندگان (كاركنان دولت) ضروري است؟ به طور قطع تأثير زيادي خواهد داشت زيرا لازم است مشاركت‌كننده از وضعيت مثبت طرح در آينده‌ نگراني نداشته باشد و اطمينان پيدا كند كه وجوه وي در طول زمان به علت سرمايه‌گذاري‌هايي كه توسط مديران طرح صورت مي‌گيرد از رشد مناسبي برخوردار خواهد بود. بدين لحاظ پيش‌بيني و تضمين حداقل بازده وجوه براي مشاركت‌كنندگان در طرح ضروري است البته در اين ميان پيش‌بيني ساختار قانوني نظارت بر طرح و صندوق‌هاي ضمانت طرح (بيمه طرح) از جمله نكاتي است كه بايد به آن توجه كرد و مورد عمل قرار گيرد. گويا اين طرح براي كاركنان دولت ويژگي‌هاي خاصي دارد. درخصوص پيشگيري از استفاده زودهنگام وجوه كه پيش از اين به آن اشاره داشتيد چه راهكاري وجود دارد؟ يكي ديگر از الزامات طرح حساب‌هاي انفرادي پيشگيري از استفاده زودهنگام وجوه است از آن جا كه به دليل اختياري بودن طرح امكان اجبار قانوني جهت زمان خروج از طرح نمي‌تواند پيش‌بيني شود بنابراين ترتيبي از جمله حذف امتيازات تشويقي مالي در خصوص كساني كه قصد ترك زودهنگام طرح بدون داشتن شرايطي كه در ضوابط طرح پيش‌بيني مي‌گردد را دارند ضروري است. البته حذف معافيت‌هاي مالياتي و مشاركت‌هاي كارفرمايي نيز از جمله مواردي است كه مي‌توان مدنظر قرار داد. با توضيحاتي كه ارائه كرديد، اين طرح از چه زماني اجرايي خواهد شد؟ صندوق بازنشستگي كشوري در راستاي اجراي تكاليف قانوني برنامه پنجم توسعه مقدمات اجراي اين طرح را پس از كار كارشناسي گسترده آماده كرده و تلاش دارد در مرحله اول به صورت پايلوت طرح حساب‌هاي انفرادي را اجرا و در نهايت براي 900 هزار نفر از شاغلان و كاركنان دولت به اجرا درآورد البته نبايد فراموش كرد كه اين طرح براي شاغلان دستگاه‌هاي اجرايي اختياري است.