هیئات ما کمتر از ورزش و سینما آفت دارد

عصرخبر: حسینه مشرق- حجت الاسلام سید حسین مومنی از وعاظ و سخنرانان نام آشنای هیئات کشور است کمتر کسی است که بخصوص در تهران و قم هیئتی باشد و با درس ها و روضه های وی مانوس نباشد. تهرانی هایی که از دیرباز شب های ماه رمضان را در مسجد ارگ همنوا با پیر دلسوخته حاج منصور ارضی  به مناجات مینشینند سخنان دلنشین این واعظ برجسته را شنیده اند؛ سید حسین مومنی امسال در دهه اول محرم سخنران حرم مطهر امام رضا (ع) در مشهد مقدس خواهد بود؛ این مسئله بهانه خوبی شد به سراغ این سخنران برجسته برویم و در گفتگویی از جنس دانشجویی، محرم و هیات داری از نوع دانشجویی بررسی کنیم.
حجت الاسلام سید حسین مومنی در ابتدا به و فضائل ماه محرم اشاره می کند و در ادامه توصیه هایی به دانشجویان و جوانان درباره اعمال این ماه می‌کند؛ وی از نحوه هیات داری سخن می گوید و در پایان به مسئله مهم حد و مرز هیات ها میپردازد.
گفتگویی خواندنی «خبرنامه دانشجویان ایران» را با حجت الاسلام سید حسین مومنی در ذیل بخوانید:
  به عنوان سوال اول راجع به محرم و فضائلی که برای محرم هست قدری توضیح دهید
 راجع به محرم و فضائلی که برای محرم هست، شما در مقایسه با ماه رمضان در اعمال و مناسک چیزی نمی بینید که برای محرم بیان شده باشد مگر مواردی که  در دستوراولیای الهی وعلما و  صلحا و سالکین طریق بیان شده است. بهترین راهی که انسان می تواند از ان راه به سلوک برسد راه محرم است یعنی به واسطه محرم انسان می تواند سلوک الی الله و قرب الی الله پیدا بکند و این راه و این طریق در دهه اول محرم بسیار فراهم تر است.  یعنی در طول سال فراهم است اما در دهه اول محرم بسیار فراهم تر است و این بستر سلوک، خود سازی، خدا شناسی، رجوع به سمت خدا این قدری که در محرم افراد می توانند به آن برسند شاید  در ماه های دیگر این چنین مقدور نباشد.آ مار جرم و جنایت بنابرآنچه که  نیروی انتظامی و مراجع قانونی ما می گویند در محرم در حد صفر است اصلا نیست. 
یعنی حتی آنهایی که اهل خلاف اند در دهه اول محرم کارخلاف را ترک می کنند، این یعنی بستر آماده است برای اینکه  که انسان سلوک پیدا بکند . برای اینکه انسان رشد پیدا بکند به همین جهت ما ماه محرم را بهترین ماه برای خود سازی می دانیم. به واسطه گره خودن با ابتلای سید الشهدا (علیه السلام) انسان می تواند سلوک پیدا بکند و به درجات بالای معنوی و توحیدی برسد.
چه توصیه ای به جوانان و دانشجویان دارید در رابطه با ماه محرم و اعمال و رفتار در این ماه
 توصیه به جوانان و دانشجویان در رابطه با  اعمال ورفتار در محرم، طبیعتا آماده شدن برای بهره برداری  خیلی موثر است و حالا من عرض میکنم که اجازه بدهید بگویم در همان دهه اول محرم، زیارت عاشورا را با همان 100 لعن و 100 سلام . صبح زیارت عاشورا بخوانندف در طول روز 100 لعن و 100 سلام را بگویند در طول شب هم نماز را بخوانند و بعد دعای القمه. مراقبه هایی باید صورت بگیرد که در ماه مرحم بتوانند منازل را طی بکنند  مهم ترین چیز در ماه محرم مراقبه است ، مراقبه، مراقبه، مراقبه و بعد از آن محاسبه خیلی  توصیه می شود تا بتوانند نسبت به سید الشهدا علیه سلام  پیشرفت داشته باشند. دقت در مطالبی که گفته می شود و دقت در روضه هایی که خوانده می شود و فکر و تفکر بعد از هیئت، واقعا من توصیه میکنم بعد از هیئت زمانی که هیئت تمام می شود تنها از در هیئت  بیرون بروید. به مطالبی که مطرح شده و روضه هایی که خوانده شده ،روی اینها فکر کنند،  فکر روی این روضه هاست که به انسان رشد می دهد  والا برای آدم عادی می شود .روضه خواندن برای آدم عادی می شود. روضه شنیدن هم برای آدم عادی می شود . آن حرارت درون منتقل نمی شود.
  به نظر شما هیئت چگونه باید  برگزار شود؟
هیئت باید مرکب از سه جز باشد یک پیش از منبر، ممکن است به قرائت قران باشد که من این را توصیه میکنم  یک قرائت  مجلسی. چون الان زیارت عاشورا بخوانند و حدیث کسا بخوانند، بی توجهی و بی ادبی می شود . یک قرائت مجلسی شکیل و زیبا. که ما خودمان هم از قدیم در هیئت محبان این کار را می کردیم . اول قرائت قران بود منتهی رحل می گذاشتیم. دوم بحث سخنرانی ست و  سوم بحث عزاداری است. باید سقف زمانی هم رعایت شود مگر شب های خاص مثل شب  تاسوعا شب عاشورا. یعنی این هیئت با این سه قسمتی که محضرتان عرض کردم اگر  بیشتر از دو ساعت طول بکشد مقبول نیست و موثر نیست. 45 دقیقه سخنرانی یک ساعت و ربع هم به قران و عزاداری اختصاص پیدا بکند .
به نظر شما چه نکاتی باید در هیئت ها رعایت شود؟
 به نظر من هیئتی که مداح آن از اول هیئت ادب پای سخنرانی‌ها نداشته باشد و خودش زانو نزند این  مستمع ازاین سخنران نمی تواند نهایت استفاده را بکند. سخنران نمی تواند روی آنها موثر باشد.  ادب را ببینند که مداح ما از اول بیاید بنشید بعد خود مداح بین حرف هایی که رد و بدل شده و آن نکاتی که خودش میخواهد و اشعاری که میخواهد بخواند ارتباط ایجاد کند نوعا ذاکرین و مادحینی که توجه کردند بر اینکه چه چیزی  منتقل شدند، در فضای جلسه چه چیزی  رد و بدل شده اینها خیلی موثر بودند بر مستمع و گوینده .
نقاط ضعف یا چیزهایی که جای خالی آنها در هیئات حس می شود چیست؟
 احساس می شود که باید یکی اتحاد بیشتری  بین گوینده های هیئات و مادحین به وجود بیاید. چیزی نیست این وسط اما متاسفانه این جدایی واین دور بودن باعث شده که آن به اصطلاح همدلی و توافق و تفاهم صورت نگیرد واگر این توافق و تفاهم صورت نگیرد منبر می شود تشریفاتی .مقدمه برای تنظیم دستگاه. من چند روز قبل رفته بودم یک جلسه ای گفتم این سیستم صوتی شما که اینقدر خوب است چرا تنظیم نمی کنید فهمیدم آن آقا که مسئول تنظیم این سیستم است خودش می گذارد وقت مداحی می آید شاگردش را گذاشته این لحظه، یعنی این نقدر برایش بی اهمیت است. 
من هم دیگر به این ها قول ندادم هرچی گفتند گفتم که نمی آیم. جلسه ای که بخواهند به این میزان برای گوینده احترام قائل نباشند من نمی آیم. از آن طرف هم میبینم که جلسه مسجد ارگ تهران حاج آقای ارضی می گویند که کسی حواس حاج آقا را پرت نکند کسی . جلسه هیئت رزمندگان  که می رفتم  حاج آقا حدادیان گفته بودند به بچه هایشان  که وقتی حاج آقا بالا منبر اند کسی  مدام جلو نروید منبر که حواس حاج آقا را پرت کند . حاج آقا که از منبر امدند پایین … حاج آقا کریمی در جلسه رایت العباس بالا گفتند هر کسی می خواد برود در جلسه الان برود حاج آقا که رفت در مخصوص را می بندند و کسی دیگر حق ندارد ورود پیدا کند. یعنی وقتی احترام برای  گوینده قائل بشود و  ما این احترام و دغدغه را دیدیم دراین بزرگان از ذاکرین . طبیعتا انتقال مطلب به مستمع، مستمع وقتی ببیند که طرف ادب می کند این باید یک اتحادی به وجود بیاید که الان هست البته باید دقتش بیشتر شود .
به نظر تان حد و مرز روضه ها کجاست؟و روضه خوانان چه روضه هایی می توانند بخوانند و چه روضه هایی بهتر است خوانده نشود؟ در اشعار این امر چگونه است؟
حد مرز روضه کلام معصوم است. البته سلایق مختلف است بعضی ها تربیت شده مکتب اولیا الهی و سالکین هستند که می گویند روضه را نخوانید یا روضه رابخوانید یا روضه باعث قصاوت قلب می شود. من قبول ندارم که خواندن روضه قصاوت قلب می آورد .مگر می شود انسان با روضه امام حسین قصاوت قلب درونش به وجود بیاید؟ کی روضه برایش قصاوت قلب به وجود می آورد؟ زمانی که انسان روی روضه فکر نکند با روضه کار نکند .عادی می شود برای آدم . برای روضه خواندن حد یقصه ما کلام معصومین است امام معصوم. شما بدترین روضه را،  بدترین روضه که عرض می کنم روضه مکشوف، من  روضه مکشوف را روضه قتلگاه و خیمگاه واین ها نمی دانم روضه مکشوف روضه نوامیس اهل بیت است. 
در آن روضه ها نباید ورود پیدا کرد. آقایان می گویند که شما روضه مکشوف می خوانید بعد ما می بینیم که در بحث نوامیس یک روضه هایی خوانده می شود که حداقل دست ما در منابع ضعیف هم به این ها روضه ها نرسیده است دیگر نمی دانم که این ها را از کجا آورده اند، الله اعلم. ببیند امام رضا چه چیزی فرموده اند اما صداق چی فرموده اند اما م سجاد، ناحیه مقدسه .منتهی این به این معنا نیست که انچه که انسان می داند یا می خواند را بگوید. نخیر مقتضی حال را در نظر بگیرد زمینه را آماده بکند خودش با ان روضه صبح تا شب گریه کرده باشد، حس روضه را به خودش بگیرد بعد به مستمع .
 من یک تعبیری دارم که میگویم روضه به انتقال حال است من تا حال امام حسین راکنار بدن علی اکبر درک نکرده باشم که حسین نشست روی زمین  بعد خواست بلند شود نتوانست با زانو  کشان کشان امد خودم این حس را نتوانم بگیرم چگونه می توانم این حس را به طرف مقابلم منتقل کنم. لذا روضه انتقال  حال صاحب مصیت است به آن کسی که می خواهد گریه کند.
چیزی که در اشعار متاسفانه دیده می شود اینکه عدم استفاده شاعران جوان از استاتید است. مثال یک جمله ای می گوید که شعری است که اخیر بعضی آقایان خواندند ” بیایید احتیاطا به علی سجده بکنیم که اگر روز قیامت معلوم شد علی خداست ما عمل به احتیاط انجام داده باشیم” ” از قول هوالله احد بیایید استغفار کنیم چون این بیراه نیست که اگر بگوییم زینب دختر خداست” یا در جلسه ای ایام دهه اول محرم یک اقای گفت ” میسزد زینب خداوندی کند” نوعا این شعرا دستشان در دست اساتید نیست صرفا یک شعر است حتی آن مداحان پخته جا افتاده هم از شعرهای  فاخر استفاده کنند. نوعا شعرای جوان ما شعرای خوبی هستند توانمنداند.  الان جوانان ما آن قدر در زمینه شعر آیینی ورود پیدا کرده اند که در قدیم به این شکل نبود. و بسیار اشعار خوبی هم می گویند اما اشعاری هم دیده می شود که اینچنین هستند.
چه آفات و آسیب هایی در هیئت ها وجود دارد؟و راه حل آنها چیست؟ 
من آفت جدی نمی بینم که متوجه هیئات باشد. ما آفتی که در عرصه های دیگر داریم در هیئات نیست. این بدین معنا نیست که آفت نیست، آسیب نیست. آفت هست اما آنقدر جدی نیست که اینها بیایند دهه اول محرم در بوق و کرنا بکنند. خدا وکیلی اینقدری که الان ورزش ما آفت دارد، سینما ما آفت دارد، اینقدری که امور دیگر آفت دارد، هیئت های ما آفت ندارد و از آن‌طرف اثری که هیئت ها بر جامعه دارند بقیه ندارند هزینه هایی که برای آن امور می کنند ولی برای هیئت هزینه نمی کنند. برای یک  جشنواره هزینه های کلان می کنند اما برای دو جوان که دور هم جمع می شوند و هیئت می خواهند تشکیل دهند کمترین حمایت حتی از افرادی که انسان انتظار دارد حمایت دارد، نمی شوند.
لذا من آفت جدی در این زمینه نمی بینم اما این بدین معنا نیست که  آفت نباشد. این آسیب شناسی باید صورت بگیرد، آفت باید زدوده بشود اما توسط چه کسی؟ توسط کسانی که خودشان هیئت را درک کرده باشند و با آن انس گرفته باشند و با آن بزرگ شده باشند. کسانی که هیئتی باشند باید بیایند  نه کسانی که از این معقوله دورند. کسی که تا حالا یک جارو به دست نگرفته باشد و هیئت را جارو نزده باشد به چه جرات به خود اجازه می دهند که نقد بکند. هیئتی های عالم داریم که واقعا در این زمینه صاحب  رای و نظر و اندیشه هستند و می توانند بیایند و نقد بکنند. من فکر می کنم بزرگترین کسی که در این زمینه ورود پیدا کرده است خود حاج آقا منصور ارضی ست بالاترین دلیل هم تشکیل دانشگاه قدیم الاحسان است. یعنی ما آمده ایم که آسیب زدایی بکنیم ولی کسی که لذت روضه و محفل نشینی امام حسین را نچشیده است نباید به خود اجازه نقد بدهد. حوزه ها باید تخصصی شود . این حوزه تخصصی تعریف تخصصی دارد لذا خود افراد متخصص باید بیایند نقد بکنند. 
در بحث صله و اینکه برخی مداحان طلب صله می کنند، آیا به نظر شما این کار درست است؟ بحث صله در هیئت ها چگونه باید باشد؟
راجع به صله اینکه برخی طلب پول می کنند .اینکه طی بکنند کار غلطی ست و این که بالاخره چیزی ندهند این هم کار غلطی هست. من نمی دانم در این زمینه طلب پول بکنند و یا نکنند… بالاخره این یک بحث تخصصی ست و باید بعضی از آقایان که توانمند و قوی هستند در این زمینه ورود پیدا بکنند. اینجا یک مطلب هست که ما در محضری هستیم که ارباب ما حتی در گودی قتلگاه دشمن صد در صد را ناامید نکرده است. این تحلیل من است یعنی با دید زیبا می خواهم به این جنایت نگاه بکنم، زیبا از سوی امام حسین (ع). بجدل وارد گودی قتلگاه شد برای غارت کردن دید که تمام بدن امام  حسین را غارت کرده اند،  حسین یعنی حتی نمی خواهد او ناامید برگرد لذا انگشترش را نشان می دهد ولی آن بی حیا می آید انگشتر را با انگشت می برد. حسینی که این قدر آقاست که حتی بجدل را ناامید نمیکند آن وقت در زندگی میخواهد ما را لنگ بگذارد ؟ ما به وظیفه خودمان عمل بکنیم، ارباب قشنگ بلد است.”
 ما گدایان خیل سلطانیم
 جملگی هر چه هست ازو داریم
 به طفیلی خاک درگه اوست
 پیش مردم گر آبرو داریم
مردم شهر محض حرمت اوست
 که به ما اینقدر احترام کنند
 به گل روی سید الشهداست
 با تواضع اگر سلام کنند”
 امام حسین نمی تواند زندگی ما را اداره بکند؟ خوب هم می تواند اداره بکند. و آن هایی که در این وادی صله ورود جدی پیدا کردند توفیقاتشان در دراز مدت کم شده است. صله را باید خود ارباب بدهد چه صله ای بهتر از این. اصلا قابل مقایسه هست با این امر؟که امام زمان فرمودند اگر متذکر مصائب جدم شدید و برای من دعا کردید، من برایتان دعا می کنم. شما صله بهتر از دعای امام زمان می خواهید؟ بالاخره مداحان ما یک بار می گویند اللهم عجل لولیک الفرج یا نه؟ امام دعا کند چه صله ای بالاتر از این؟ مواردی هم که آقایان ممکن است طی کنند خب آن به خودشان مربوط است ولی این موارد نادر اند. در اکثریت نیستند در اقلیت اند.  نوع مداحان ما اصلا به فکر این امور نیستنند کما اینکه نوع گوینده و سخنرانان  و مداحان نیستند. ممکن است موارد شاز و نادر هم پیدا شود.اما از آن طرف ما می بینم که برای بسیاری امور در مملکت ما هزینه می شود خب برای این امور هم باید هزینه شود. بالاخره فردی که می آید وقتش را می گذارد باید هزینه شود. 
ورود به مسائل سیاسی در هیئت ها چگونه باید باشد؟ آیا اصلا سخنرانان در هیئت ها میشود در این زمینه وارد شوند؟ یا هیئت جای ورود به مسائل سیاسی نیست؟
ورود به مثال سیاسی. من ورود مکشوف به مسائل سیاسی را جایز نمی دانم اما این بدین معنا نیست که ما بیگانه باشیم نسبت به مسائل سیاسی که زیارت عاشورا به ما این طریق را یاد می دهد. “انی اتقرب الی الله و الی رسولهی و الی امیر المومنین و الی فاطمه و الی حسن و الیک باالموالاتک و بالبرائت…” یعنی کار سیاسی. اگر هیئتی موضع  نداشته باشد، هیئت بی موضع بی خطر می شود برای بیگانه لذا بیگانه آنها را ساپورت مالی هم می کنند می گویند برای ما خطر نداشته باشد ما کمک مالی هم می کنیم. ده جلسه هم مراسم بگیرد. ولی هیئتی که موضع داشته باشد اتخاذ موضع عن بصیرةٍ داشته باشد  این برای دشمن قطعا ایجاد خطر می کند. لذا در سدد اند که آن را از بین ببرند یااجازه ندهند یا او را به تحریفات سوق دهند. باید گوینده در مقام تبیین مساله به طور قاعده کلی ورود پیدا بکند. شاعرین و مادحین ما در قالب اشعار آن هم نه اینکه علنی و با الفاظ غیر فاخر باید ورود پیدا بکنند برای بالا بردن بصیرت عمومی  جامعه و هیئت ها. لذا اگر بخواهند بیگانه باشند که این درست نیست واصلا با سیاست ابی عبدالله سازگار نیست، اگر بخواهند زیاد و به طور علنی و مکشوف ورود پیدا کنند آن هم سیاست زدگی برای مردم به وجود بیاورد.