سونامی زعفران افغانی در راه است

عصرخبر، تولید ۳٫۵ کیلوگرمی زعفران خشک در هکتار که زمانی ما را بر قله های افتخار جهانی نگه می داشت امروز در رقابت تنگاتنگ تولید 10 تا 12 کیلوگرمی رقبایی نظیر افغانی ها در هر هکتار موجب شده تا با حسرت شاهد این باشم که جایگاه کشورمان در این زمینه متزلزل و کشورهای همجوار تولید کننده را به کام دل برساند.
به نظر می رسد توسعه نیافتن فرآوری این محصول و روش کاشت، داشت و برداشت سنتی در مناطق زعفران خیز باعث شده سناریوی رقبا برای تصاحب سهم صادرات زعفران ایران با موفقیت دنیال و سایه آنها را بر بازار هدف هر روز سنگین تر شود و به این ترتیب کشاورزان این مرز و بوم نا آگاهانه با دست های پینه بسته خود ریشه اصیل ترین محصول این سرزمین را بخشکانند.
اجرای طرح بهبود کیفیت‌ زعفران برنامه ای است که برای آگاهی بخشی و اموزش به کشاورزان و فرهنگسازی در این زمینه چند سالی است که در خراسان رضوی اجرا می شود.
در این طرح مدیریت بازار زعفران از مرحله کشت تا رسیدن به بازار مصرف علی رغم توسعه جهانی کشت و تجارت آن در دست فعالان بومی این عرصه در کشور باقی می ماند و از سرازیر شدن دلارهای زعفران ایرانی به کام دیگران جلوگیری می کند.
در این طرح ارتقاء کیفی زعفران از مرحله تولید، بهره وری و برداشت زعفران گام به گام به کشاورز آموزش داده می شود و ضمن اجرا با نظارت کارشناسان این محصول به فراوری شدن نزدیک می شود و نتایج نشان داده است که این امر می تواند برداشت زعفران را از 3.5 کیلو به 10 تا 12 کیلو در هر هکتار افزایش دهد.
مجری طرح بهبود کیفیت‌ زعفران در خراسان رضوی که خود چندین سال است به طور منظم گفتگوی چهره به چهره با بهره برداران به منظور بیان اهمیت ارتقاء کیفی زعفران را در دستور کار خود قرار داده درباره مشکلات و چالش های زعفران در سه بخش بهره وری، بهره برداری و بازار خبرنگار مهر اظهارکرد: در شرایطی که بازار رقابتی بر حوزه زعفران حکمفرما است ما نیازمند کیفی سازی محصولات خود هستیم و اجرای طرح بهبود کیفییت زعفران بعنوان یک الگوی پایدار و موفق در این مسیر به کشاورزان کمک شایانی خواهد کرد.
طرح بهبود کیفی  برگ برنده زعفرانکاران ایرانی
حسینی طرح بهبود کیفی را برگ برنده زعفرانکاران ایرانی می داند و با تاکید بر اینکه  ثمره طرح بهبود کیفی و استفاده از تکنیکهای نوین، تولید زعفران ارزان قیمت بوده و بازار این محصول را در دستان کشاورزان این منطقه نگه خواهد داشت افزود: طرح ارتقاء کیفیت و شناسنامه‌دار شدن زعفران از سال 1390 در مهد تولید زعفران ایران یعنی قاینات کلید خورد.
علی حسینی با بیان اینکه اجرای این طرح و نتایج درخشان آن موجب شد کشاورزان به کیفیت زعفران تولیدی خود افتخار کرده  برای همراهی با این طرح در سال 91 و سال جاری پیشقدم شوند افزود: زعفران‌های فرآوری شده در قالب طرح بهبود کیفیت و شناسه تولید زعفران، بالاتر از استانداردهای جهانی بوده و تا سقف30 درصد نسبت به زعفران های فراوری شده به صورت سنتی افزایش قیمت دارد.
عضو هیات رئیسه شورای ملی زعفران با تاکید بر اینکه ارتقاء کمی و کیفی زعفران تولید شده در این پروسه آنقدر چشمگیر بود که باعث شد با وجود عدم اختصاص بودجه کشاورزان مایل به اجرای این طرح در مزارع زعفران خود باشند افزود:  زعفران‌های فرآوری شده در مناطق اجرای آزمایشی طرح بهبود کیفیت، میزان کروسین “توان رنگدهی” بیشتری  داشته و عاری از هر نوع  آلودگی هستند.
حسینی با بیان اینکه در سال جاری در این طرح سه تا پنج تن زعفران فرآوری می شود افزود: عملکرد محصول استحصال شده در طرح، از میانگین 9 تا 13 گرم در هر کیلو گل به 15 تا 17 گرم افزایش یافته و قیمت آن بیشتر شده است.
تضمین اصالت زعفران ایرانی با کد رهگیری
وی با اشاره به راه اندازی30 ایستگاه فرآوری زعفران در روستاها و مناطق کشت زعفران در استان افزود: در تمام مناطق زعفران خیز استان که بیشتر در جنوب خراسان رضوی قرار دارد این ایستگاه ها راه اندازی شده است.
وی با اشاره به فرایند دریافت مهر اصالت و کد رهگیری و شناسه زعفران توضیح داد: اختصاص دادن کد رهگیری به زعفران، موجب اصالت بخشیدن به این محصول می شود و اگر این مهم صد درصد جامه عمل به خود بپوشد رقابت در این عرصه برای دیگران صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
عضو هیأت رئیسه شورای ملی زعفران اعلام کرد: با اختصاص کد 15 رقمی  از سوی کارشناسان این طرح به هر تولید کننده، مصرف کننده قادر است اصالت زعفران را از هر نقطه دنیا به راحتی رهگیری کند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر این محصول در ایستگاه های فراوری زیر نظر نمایندگان شورای ملی زعفران، جهاد کشاورزی و بهداشت توسط دستگاه خشک، بسته بندی و پلمپ می شود افزود: این بسته پلمپ شده دارای شناسه است تا معلوم باشد که هر بسته متعلق به کدام روستا و مزرعه است و می توان فهمید کدام کشاورز آن را تولید کرده و در صورتی که افتخاری هم برای محصول با کیفیتی باشد متعلق به زارع ان خواهد بود.
کشت سنتی کیفیت زعفران را قربانی کرد
حسینی با اشاره به شناسایی چالشها در امر تولید محصول با کیفیت، تدوین و اجرای استراتژی مناسب برای ارتقاء جایگاه زعفران ایران توسط شورای ملی زعفران، افزود: تولید و کشت زعفران با توجه به نیاز اندک آن به آب باعث افزایش سطح زیر کشت آن در کشور شد و کیفیت در این مسیر به خاطر پایبندی کشاورزان به روش های سنتی قربانی شد.
وی با بیان اینکه باید روش های نوین جایگزین کاشت، داشت و برداشت سنتی زعفران شود افزود: دیگر بسته بندی زیبا جوابگوی بیرون کردن رقبا از بازار نیست و نقطه ای که کشورهای رقیب به سوی آن اشاره دارند فراوری نامناسب این محصول با استانداردهای پایین و به روش سنتی در روستاها بود که با اجرای طرح بهبود کیفیت این نقطه ضعف و تهدید به فرصتی دوباره برای معرفی محصول ناب ایرانی تبدیل می شود.
امروز تولید زعفران که به عنوان یک  محصول راهبردی سهم  23 درصد در اشتغال استان را به خود اختصاص داده در معرض خطر قرار دارد و رئیس شواری ملی زعفران  نیز معتقد است زعفران به عنوان یکی از منابع درآمد خراساني ها با تهدید جدی مواجه است.
غلامحسین شافعی در این باره به خبرنگار مهر اظهارکرد: غفلت متولیان در حوزه زعفران  باعث شد محصول استراتژیک کشور ما که ارزش افزوده بالایی نیز دارد سهم کشورهاي ديگر شود.
چوب غفلت از زعفران را از همسایگانمان می خوریم
رئیس شورای ملی زعفران اظهار کرد: نبود رقیب جدی در این عرصه در گذشته باعث شد ایرانی ها چوب غفلت خود را بخورند و کشورهایی مانند چین، هندوستان و افغانستان برای این محصول که مصرف آب کمی داشته و توجیه اقتصادی بالایی دارد دندان طمع تیز کنند و بخواهند جای ایران را در بازارهای جهانی بگیرند.
شافعی با تاکید بر ارزآوری بالای زعفران و با اشاره به لزوم  توسعه صادرات غیرنفتی به عنوان یکی از مهم ترین راه های پویایی اقتصاد  کشور افزود: سالیانه 280 تن زعفران در جهان تولید می شود و ایران با دارا بودن سهم 230 تنی از این میزان، به این محصول به‌عنوان یک کالای استراتژیک در سبد صادرات غیر نفتی خود می نگرد که در این میان زعفران کاران خراسان رضوی سهم عمده ای دارند.
سونامی زعفران افغانی در راه است
وی با بیان اینکه در حال حاضر افغان ها  توانستندبا زیر کشت بردن 650 هکتار زمین زراعی با متوسط ميزان برداشت از واحد سطح در هکتار 10 کيلو گرم زعفران  گوی سبقت را از ایرانی ها بربایند افزود: ما با عملکرد 3.5 کيلوگرم  در واحد سطح باید برای جبران گذشته  با سرعت و جدیت بیشتری برای رسیدن به نقطه آرمانی حرکت کنیم.
نجات زعفران ایرانی از ورطه نابودی در گرو اجرای طرح بهبود
نايب ربيس اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي ايران با اظهار تاسف از اینکه زعفران افغانستان در سال  2013 بهترين زعفران دنيا معرفي  شد تاکید کرد: ما همه راه حل هاي مناسب و ضروري براي ارتقاي محصول زعفران و جايگاه آن در دنيا را ارايه کرديم تا بتوانیم محصول زعفران را از ورطه نابودی نجات دهیم چرا که اين به لحاط ارزش افزوده با هیچ کالایی قابل قیاس نیست.
وی با بیان اینکه کشاورزان سال گذشته 200 تن محصول زعفران از بیش از 60هزار هکتار مزارع استان برداشت کردند افزود: اجرای طرح ارتقاء کیفیت زعفران که با همکاری جهاد کشاورزی و شورای ملی زعفران در حال اجراست اثر بسیار خوبی بر روی صادرات این محصول خواهد داشت و امسال پیش بینی می کنیم عملکرد در سطح این محصول افزایش داشته و این میزان افزایش یابد.
زعفران محور اقتصاد خانوارهای روستایی در خراسان رضوی
75 درصد از پهنه خراسان رضوی بیابانی است و کشت محصولاتی که نیاز به آب کمتری دارند، همواره مورد توجه فعالان بخش کشاورزی بوده است.  
در این میان توسعه  کشت زعفران به عنوان محصولی کم نیاز به آب که 13 درصد از ارزش تولیدات بخش کشاورزی استان را به خود اختصاص داده  از اولویت های اشتغال این بخش به شمار می رود.
مسئول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این باره در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارکرد: زعفران در مقایسه با سایر تولیدات کشاورزی استان به لحاظ مصرف آب، اشتغال زایی و بهره وری، قابل مقایسه باهیچ محصولی نیست و به جرات می توان گفت که زعفران محور اقتصاد خانوارهای روستایی در خراسان رضوی است.
 وی با بیان اینکه اشتغال بالای زعفرانکاری و اهمیت استراتژیک این محصول بر هیچ کس پوشیده نیست افزود: هر هکتار زمین کشاورزی زعفران، یک شغل دائم ایجاد می‌کند و اگر این محصول از خراسان رخت بربندد دریایی از مشکلات کشاورزان را احاطه خواهد کرد.
اسمی با تاکید بر اینکه ثبت نکردن ژنتیکی زعفران و برند ملی زعفران از نگرانی های جدی دراین حوزه است افزود: مشکلات اساسی که در مورد زعفران با آن مواجه هستیم ثبت نکردن ژنتیکی زعفران و برند ملی زعفران است موجب شده تا به دلیل این کم کاری برند افغانستان در بازارهای جهانی حرف اول را بزند.
کوتاهی در نگهداری میراث و گنج سرخ فام ایرانی
سال گذشته از این استان۱۳۰ تن زعفران به ارزش ۴۰۰میلیون دلاراز گمرکات خراسان صادر شده است که این رقم نزدیک به نیمی از سهم کل صادرات این استان است و در شش ماه نخست سال جاری نیز صادرات این محصول 39 تن با ارزش 56 میلیون دلار بوده  است.
به نظر می رسد کوتاهی در نگهداری میراث سرخ فام گذشتگان که هر سال از دل این آب و خاک در لباس گل زعفران به فرزندان این مرز و بوم هدیه می شود نتایج تاسف باری را متوجه جامعه، اهالی این مناطق و فعالان بخش کشاورزی خواهد کرد.
در صورتی که هر چه زودتر به فکر نجات هستی زعفران نباشیم رقبا با ثبت ژنتیکی آن را تصاحب کرده و بساط حکمرانی خود را بر قلمرو بازارهای هدف این محصول پهن کرده و زمینه حذف تدریجی زعفران ایرانی را در کشورهای هدف فراهم می کنند.
این در حالی است که می توان با تامین اعتبار کافی برای اجرای طرح بهبود کیفی، ارائه کد رهگیری، مهر اصالت و تسریع در اجرای طرح جامع زعفران ضمن حفظ این محصول بومی از گزند دیگران، تجارت سودبخش این محصول استراتژیک را برای فرزندان این خطه به یادگار بگذاریم.