مرندی: افزایش اعتبارات سلامت اشتباه است

عصر خبر: رییس فرهنگستان علوم پزشکی، افزایش اعتبارات سلامت را اشتباه دانست و گفت: افزایش اعتبارات سلامت باید با قید و بند کارشناسی و مدیریت صحیح همراه باشد در غیر این صورت، افزایش اعتبارات، پزشکی و درمان مردم را گران می‌کند.

به گزارش ایسنا، دکتر سیدعلیرضا مرندی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در آستانه فرارسیدن ایام دهه فجر و سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، در نشستی با خبرنگاران به تبین و تحلیل دستاوردهای مهم حوزه سلامت در سال‌های پس از انقلاب پرداخت و راهکارهای پیشنهادی فرهنگستان علوم پزشکی جهت برون رفت از چالش‌های پیش رو در حوزه دارو، درمان و شاخص‌های مهم بهداشتی را مطرح کرد.

دستاوردهای انقلاب در حوزه سلامت
مرندی راه‌اندازی نظام شبکه بهداشت کشور را از دستاوردهای مهم حوزه سلامت در سال‌های پس از انقلاب خواند و ضمن تاکید بر لزوم توجه بیش از پیش به مراقبت‌های اولیه سلامت، گفت: اینکه این روزها به راحتی از مراقبت‌های اولیه سلامت می‌گذریم و خرید تجهیزات و داروهای گران دنبال می‌شود، اشتباه بزرگی است. تمرکز تمام کشورها و از جمله ایران باید بر روی مراقبت‌های اولیه سلامتی باشد؛ کاری که در اوایل انقلاب انجام می‌شد.

وی ضمن مقایسه سطح سواد مردم با سال‌های اوایل انقلاب، افزود: امروزه اختلاف زن و مرد در کم سوادی و بی‌سوادی به کمتر از 10 درصد رسیده است. البته جای تاسف است که هنوز بچه‌هایی هستند که از تحصیل محروم می‌شوند. درصد قابل توجهی از کودکان کشور هنوز وارد مدرسه نمی‌شوند یا اگر به مدرسه وارد شوند هم پس از مدتی مجبورند تحصیل را رها کنند و تحصیلات‌شان به پایان متوسطه نمی‌رسد. این درحالیست که در کشورهای فقیرتر تحصیل کودکان تا پایان دوره متوسطه اجباری است.

مرندی افزایش چشمگیر شاخص‌های بهداشتی کشور را مورد اشاره قرار داد و گفت: در سال‌های پیش از انقلاب مرگ و میر بالای کودکان به دلیل اسهال را شاهد بودیم؛ به طوری که سالانه 36 هزار کودک زیر 5 سال تنها در اثر اسهال جان خود را از دست می‌دادند. این درحالیست که این موضوع با آموزش به والدین، تامین آب سالم و تغذیه با شیر مادر به راحتی کنترل شد.

وی به اقدامات وزارت بهداری در اوایل انقلاب که خود مسوولیت آن را بر عهده داشت، اشاره کرد و افزود: با توجه به نقش آب آشامیدنی سالم در سلامت افراد، وزارت بهداری در جهت لوله کشی آب آشامیدنی اقدام کرد، هر چند که مسوولیت آن با وزارت بهداری نبود. همین موضوع سبب شد که وزارت جهاد کشاورزی هم پس از مدتی به این موضوع ورود کند. همچنین بهورزان در بسیاری از روستاها کلر به آب آشامیدنی اضافه می‌کردند و چنین اقداماتی موجب شد که این 36 هزار مرگ سالانه به 300 مورد کاهش یابد.

مرندی به مرگ سالانه 11 هزار نوزاد (تا چهار هفتگی) در سال‌های قبل از انقلاب اشاره کرد و گفت: این میزان مرگ و میر نوزادان معمولا به دلیل زایمان‌های غیربهداشتی مادران و همچنین عدم واکسیناسیون نوزادان علیه کزاز بود. این درحالیست که این رقم اکنون به حدود 7 تا 9 مورد در سال رسیده است که البته اغلب آن نیز مربوط به افاغنه‌ای است که به صورت قاچاق به کشور وارد می‌شوند.

وی مشکلات بهداشتی در حاشیه شهرها را مورد اشاره قرار داد و افزود: حدود 7 تا 10 میلیون نفر در حاشیه شهرها ساکن هستند و بیشترین گرفتاری‌های بهداشتی نیز برای این دسته از افراد است. بنابراین لازم است سیستم شبکه به حاشیه شهرها گسترش یابد تا به این ترتیب بسیاری از شاخص‌های سلامتی افزایش و مرگ و میرها کاهش یابد؛ چرا که به دلیل راه‌اندازی نظام شبکه، اکنون وضع روستاها حتی از بسیاری از شهرها بهتر است.

مرندی به فعالیت پزشکان بنگلادشی، هندی و پاکستانی در کشور در سال‌های اوایل انقلاب اشاره کرد و گفت: البته این پزشکان افرادی بودند که حتی دوره انترنی را نگذرانده بودند و اطلاعات چندانی نداشتند. حضور این افراد احساس امنیت کاذب برای مردم ایجاد می‌کرد از طرف دیگر ما هم در آن زمان اعتبارات چندانی برای تربیت دانشجو و افزایش پزشکان داخلی نداشتیم.

وی محدودیت‌های وزارت علوم در سال‌های اوایل انقلاب جهت افزایش پذیرش دانشجویان پزشکی را مورد اشاره قرار داد و گفت: به همین دلیل به فکر نوشتن لایحه تشکیل وزارت بهداشت افتادیم. این لایحه را به مجلس بردیم و پس از تصویب، به سرعت دانشگاه‌های علوم پزشکی در سراسر کشور تاسیس شد. در آن زمان تنها هفت دانشگاه علوم پزشکی در کشور فعال بودند و تلاش شد که در هر استان حداقل یک دانشگاه علوم پزشکی تاسیس شود.

رییس فرهنگستان علوم پزشکی ادامه داد: در آن زمان تعداد اساتید نیز محدود بود به طوری که حدود 12 تا 14 هزار پزشک در کشور فعال بودند. تاسیس این دانشگاه‌ها سبب شد جذب دانشجویان بیشتر شد. رشته‌های فوق تخصصی نیز در سال 1364 در کشور تاسیس کردیم. به دنبال این اقدامات، دانشگاه‌های علوم پزشکی توانستند به سرعت نیازهای کشور را برطرف کنند. با تمام کمبود امکانات و محدودیت‌هایی که وجود داشت، پزشکان در آن زمان فداکاری‌های بسیاری کردند اما متاسفانه اکنون قدرشناسی از آنها فراموش شده است.

مرندی تاکید کرد: تمام این تحولات در نظام سلامت کشور به مدد انقلاب اسلامی و البته در سخت‌ترین سال‌های و در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاد. هرچند که هنوز هم بسیاری از مناطق محروم به دلیل پرداخت‌های نامناسب، فاقد پزشک هستند.

روایت مرندی از اجرای سیاست‌های تنظیم خانواده در اوایل انقلاب
وی نگرانی‌ها از افزایش افسارگسیخته جمعیت در اوایل انقلاب را مورد اشاره قرار داد و گفت: نگران آن بودم که افزایش جمعیت به از دست رفتن امنیت در کشور منجر شود. به همین دلیل به موضوع تنظیم خانواده پرداختیم؛ چرا که در غیر این صورت هر 17 سال یکبار جمعیت کشور دو برابر می‌شد. البته همگان و همچنین هیات دولت در آن زمان این اقدام را خلاف شرع می‌دانستند. اما با دریافت مجوز از امام (ره) اقدامات مربوط به تنظیم خانواده را آغاز کردیم.

مرندی افزود: به نوبه خودم انجام اقدامات تنظیم خانواده در آن زمان را کار بزرگ و عظیمی می‌دانم هر چند که استمرار آن مضر بود و باید زودتر از آن جلوگیری می‌شد. اکنون نیز رشد جمعیت کند شده و باید بر روی آن کار شود. مقدمات برای ازدواج جوانان، فرزندآوری به موقع و همچنین فواصل فرزندآوری آنها باید فراهم شود تا از این روند کاهنده جمعیت کشور و همچنین سالمند شدن آن جلوگیری شود.

تجویز‌های بی‌حساب و کتاب و گران شدن داروها
وی برنامه‌ریزی برای ساخت داروهای ژنریک در سال‌های اولیه انقلاب را مورد اشاره قرار داد و گفت: با وجود تمام اقداماتی که در آن سال‌ها برای ساخت داروهای ژنریک انجام شد، اما متاسفانه در این سال‌ها به تدریج از داروهای ژنریک فاصله گرفته‌ایم و همین موضوع داروها را گران کرد. در آن زمان تجهیزات پزشکی نیز با دقت و بر اساس سطح‌بندی وارد کشور می‌شد. اما این موضوع هم به تدریج نادیده گرفته شد و وزرا تحت فشار از مجلس، استان‌ها و … سطح‌بندی را کنار گذاشتند و شهرها امتیازهایی نابجا دادند و ادامه این روند به تدریج گران شدن دارو و تجهیزات پزشکی را سبب شد.

رییس فرهنگستان علوم پزشکی ادامه داد: مجموع ارز بابت دارو و تجهیزات پزشکی در آن سال‌ها 400 میلیون دلار بود که البته در زمان جنگ، تمام این اعتبارات تخصیص نمی‌یافت اما به دلیل نسخه‌های بی‌حساب و کتاب و عدم تعهد به سطح‌بندی و فارماکوپه دارویی کشور، اکنون 2 هزار میلیارد تومان هم در این زمینه پاسخگو نیست.

وی در این باره افزود: تخطی از سطح‌بندی خدمات و واردات تجهیزات نابجا و همچنین عدم تعهد به فارماکوپه (لیست دارویی) کشور سبب شد که دارو و تجهیزات پزشکی در کشور با افزایش قیمت‌های زیادی مواجه شود. این در حالیست که آمریکا با سرانه سلامتی که قابل مقایسه با کشور ما نیست، خارج از لیست دارویی خود، اجازه ورود داروی دیگری را نمی‌دهد.

مرندی مجددا بر لزوم توجه بیش از پیش به مقوله پیشگیری تاکید کرد و گفت: در حال حاضر بیش از 60 تا 70 درصد عامل مرگ و میرها در کشور به بیماری‌های غیرواگیر مربوط می‌شود که البته تمام آنها با رعایت سه اصل ساده؛ تغذیه سالم، تحرک کافی و عدم استعمال دخانیات، قابل پیشگیری است. باید در تمام زمینه‌ها به صورتی معقول عمل شود. باید راهنمای بالینی برای درمان بیماری‌ها داشته باشیم تا پزشکان در قالب آن فعالیت کنند. تنها در این صورت است که نیازمان به دارو و تجهیزات پزشکی کمتر می‌شود.

وی در این باره افزود: آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی به دنبال برنامه هسته‌ای ما نیستند. اگر برنامه هسته‌ای هم نداشته باشیم بهانه دیگری را پیدا می‌کنند. آنها با حکومت اسلامی مشکل دارند. بر این اساس باید با برنامه‌ریزی درست حرکت کنیم. اگر برنامه‌ریزی درستی داشتیم دیگر نمی‌توانستند به ما زور بگویند. از آنجا که به اقتصاد مقاومتی توجه نشد، خودمان را نیازمندتر نگه داشتیم.

انتقاد از بی‌توجهی مسوولان در تامین واکسن فلج اطفال
رییس فرهنگستان علوم پزشکی در ادامه توجه به مباحث بهداشتی را مورد اشاره قرار داد و گفت: اخیرا مشاهده کردیم که واکسن فلج اطفال هفته‌ها و هفته‌ها در کشور نبود، چه کسی به آن توجه کرد؟ این موضوع برای کدام مسؤل اهمیت داشت؟ طبیعی است وقتی واکسن به کشور وارد نشود، مرزها دوباره ناامن شده و بیماری زیاد می‌شود. منابع کشور محدود است. باید به سرعت به پیشگیری بپردازیم.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزود: از زمان وزارت من تاکنون همچنان همان واکسن‌هایی تزریق می‌شود که ما برنامه‌ریزی کرده بودیم. این در حالی است که حتی افغانستان، سودان و … نیز با یک تزریق چند واکسن می‌زنند. اما ما هنوز همان واکسن سه‌ گانه را داریم. همچنین 186 کشور واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا را تزریق می‌کنند، اما ایران یکی از هشت کشور دنیاست که این واکسن را در برنامه واکسیناسیون ملی ندارد. فرهنگستان علوم پزشکی در این زمینه برنامه‌های زیادی دارد.

افزایش اعتبارات سلامت به شرط‌ها و شروط‌ها
وی تلاش دولت برای اضافه کردن اعتبارات سلامت را مورد اشاره قرار داد و گفت: اضافه کردن اعتبارات سلامت اشتباه است، اگر هم اعتبارات زیاد می‌شود، باید قید و بند دقیق و کارشناسی روی آن گذاشته شود. در غیر این صورت افزایش اعتبارات، پزشکی را گران می‌کند و قطعا مردم متضرر خواهند شد. بر این اساس افزایش اعتبارات حوزه سلامت باید با مدیریت، برنامه‌ریزی و نظارت دقیق همراه باشد.

لیست سیاه پزشکان از نگاه مرندی؛
نباید شجاعت غیرمنطقی به متخلفان داد
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در ادامه در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره لیست سیاه پزشکان که از سوی برخی رسانه‌ها منتشر شد، گفت:‌ دیدم که کاغذی در این باره از طرف مسؤل وزارتخانه به مسؤل کمیسیون داده شد، بر این اساس با توجه به قرائن، این لیست حتما از سوی وزارت بهداشت به مجلس داده شده است.

وی در ادامه گفت: بحث دریافت‌های خارج ازعرف از سوی برخی از پزشکان به دفعات است که در کمیسیون مطرح شده و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برخی افراد از نظر مالی اشتباهاتی می‌کنند و بعد هم عنوان می‌کنند که “همینی که هست” حتی وزارتخانه هم تاکید دارد که این افراد عنوان کرده‌اند “قیمت ارایه خدمت‌شان همین است”. با چنین افرادی چگونه باید برخورد کرد؟ انشاءالله که این چنین پزشکانی در جامعه پزشکی معدودند، اما همین عده معدود آبروی سایرین می‌برند. اگر قرار باشد چشممان را همیشه ببندیم، این افراد برای سایرین الگو می‌شوند. بنابراین باید جایی، خطی کشیده شود.

مرندی تاکید کرد: تمام تلاش‌ها بر آن است که قداست حرفه پزشکی حفظ شود. وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی نیز باید از این موضوع حفاظت کنند. سال‌هاست که مسئله زیرمیزی مطرح می‌شود. البته این موضوع هم درست است که تعرفه‌ها باید اصلاح شود. اما در مجموع باید گفت پوشاندن عیب‌ها خوب است، اما باید اصلاح نیز در این حین صورت گیرد. نباید شجاعت غیرمنطقی به افراد متخلف داد.

مدیریت؛ تمام مشکل نظام سلامت
مرندی در پاسخ به سؤالی درباره علت بر زمین ماندن 17 ساله برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، گفت: زمانی که من وزیر بهداشت بودم، هر چند که مجلس از نظر سیاسی من را قبول نداشت، اما طرحی نبود که به مجلس ببرم و تصویب نشود. بنابراین اعلام می‌کنم که اگر مشکلی در زمان من وجود داشته که حل نشده، به اشکال در مدیریت من مربوط می‌شود. ممکن است همین موضوع در مورد دیگران هم صدق کند.

وی در این باره ادامه داد: به نظر من اشکال کار هیچ گاه در کمبود اعتبارات نبوده است. البته این موضوع به معنای این نیست که اجرای این برنامه به اعتبار نیاز ندارد. باید گفت مدیریت در این زمینه بسیار مهم است. اشکال کار آن است که با تغییر گروه‌های سیاسی و روی کار آمدن وزیر جدید، تمام معاونان، مدیران کل و روسای دانشگاه‌ها نیز تغییر می‌کنند و آنها مطابق سلیقه خودشان طرحی نو در می‌اندازند. البته از آنجا که این افراد چندان در سیستم نبوده‌اند، آشنایی هم با مباحث ندارند و باید از ابتدا بنشینند و یاد بگیرند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزود: در کشور ما آسان‌ترین کار آن است که در را ببندیم و یک چیزی بنویسیم. این در حالی است که ارائه کردن و عمل کردن مهم است. در وزارت بهداشت هم هر کدام از وزرا در پایان دوره‌شان یادشان می‌افتد که باید نظام ارجاع را راه بیندازند. اگر این روند ادامه یابد، این برنامه راه به جایی نخواهد برد. در مجموع مشکل در کشور ما، مشکل مدیریتی است.

مرندی افزود: امیدوارم که در صورت افزایش اعتبارات وزارت بهداشت، وزیر، معاونان و روسای دانشگاه‌ها بدانند که چگونه این اعتبارات را هزینه کنند. چرا که در غیر این صورت تنها درمان گران خواهد شد. در سالی که قرار است سوخت گران شود، اگر این کمک اعتباری به وزارت بهداشت به صورتی صحیح مدیریت شود، در سال 93 می‌توانیم شاهد باشیم که سهم مردم در پرداخت هزینه‌های سلامت به زیر 30 درصد و حتی 20 درصد کاهش یابد.