«رستاخیز» با نظر مراجع چه کرد؟

علی غزالی – چندین سال پیش در جلسه ای خدمت استاد محمدرضا حکیمی بودیم که سخن به سمت یکی از سریالهای مذهبی و تاریخی تلویزیون رفت که استاد حکیمی فرمودند که در زمان پخش آن سریال علامه جعفری به من زنگ زد و با عصبانیت خاصی نسبت به مضامین آن سریال داد سخن به زبان راند و در نهایت گفت که همین مطالب را به گوش مسئولین صداوسیما نیز رسانده است و آنها گفته اند که ایراداتتان را مکتوب ارائه دهید تا در پایان سریال بصورت زیر نویس درج شود و البته تاکید کرده اند پس از ویرایش و…!! که استاد حکیمی فرمودند: من به علامه جعفری گفتم چنین نکنید چون آنها با همان ویرایشی که وعده اش را داده اند چیزی از مطلب شما باقی نمیگذارند و مطالب شمارا در زمان و جایگاهی نشان میدهند که اصلاً دیده نشود و در کل چنین کاری برای شما خوب نیست و…

در میان همین سخنان بود که استاد متوجه یادداشت برداری یکی از حاضرین در جلسه شدند و با حالت ناراحتی خطاب به آن فرد گفتند: مبادا این صحبتها را از قول من در نقد مضامین فلان سریال نقل کنید که این جماعت فیلمساز و به قول خودشان هنرمند صاحب تریبون هستند و فردا یک جلسه مفصل در فلان شبکه میگذارند در نقد امثال ما و اجازه پاسخگویی نیز به ما داده نمیشود و اساساً این جماعت یکه تازان همه عرصه ها هستند و به کسی اجازه تقابل اندیشه ای نمیدهند و…

این خاطره را از استاد حکیمی نقل کردم تا به مطلب اصلی درباره اتفاقاتی که در مواجهه مراجع تقلید با جریان فیلمسازی و حول یک مسئله ای که در حوزه کاری علما است و اتفاقات مافیایی جریان سینمایی بپردازیم.

در زمان پخش سریال مختارنامه زمانی که داستان به سکانسهایی که نمایانگر واقعه عاشورا بود رسید و گفته شد که در این سکانسها چهره حضرت عباس(ع) نشان داده شده است برخی از مراجع تقلید از جمله آیت الله وحید خراسانی و آیت الله صافی و آیت الله مکارم شیرازی و برخی دیگر از علما اعلام کردند که چنین عملی درست نیست و نسبت به آن نهی نمودند و جالب است که دستندرکاران آن سریال با مشاهده نظر واضح علما باز در صددد لابی برای نشان دادن آن صحنه ها بودند که در آن زمان به نیت خود دست نیافتند و جالب است که برادر همان کارگردان مختارنامه در سریالی دیگر که مدتی بعد ساخت در غالب نشان دادن تعذیه چهره حضرت عباس را نشان داد!

زمان گذشت و جشنواره سی دوم فیلم فجر برگزار شد و فیلم فاخر! رستاخیز که بودجه های نجومی برای آن ذکر شده است و تهیه کننده اش در نشست خبری بعد از فیلم نیز درباره میزان بودجه فیلم رقمی را ذکر نکرد در این جشنواره به نمایش درامد و این بار نه تنها چهره حضرت عباس که چهره تمامی اهل بیت امام حسین(ع) به نمایش درامد و فیلم پر بود از تحاریف تاریخی که حتی کارگردان فیلم نیز هیچ پاسخ قانع کننده ای درباره آن نداشت و نکته عجیب و مافیا گونه ای که شک برانگیز نیز هست اینکه در نشست خبری این فیلم عوامل برگزار کننده این نشست که اهالی یک گعده چند نفره زیر مجموعه خانه سینما هستند فضای پلیسی تمام عیاری را در نشست به اصطلاح خبری ایجاد کردند و جز سوالاتی که حاوی تعریف و تمجید بود و یا برخی سوالات کلیشه ای سوال دیگری را نخواندند و اجازه پرسیدن سوال بصورت شفاهی نیز به هیچ خبرنگاری داده نشد و حتی خود بنده که درخصوص نقض نظر علما در این فیلم از احمدرضا درویش(کارگردان فیلم) سوال کردم سوالم قرائت نشد و زمانی که پس از پایان نشست خبری نسبت به عدم قرائت سوال به مسئول جلسه اعتراض کردم ایشان گفت که از قبل کارگردان طی کرده بود که سوالات را قبل از قرائت ببیند و تایید کند و سوال شمارا تایید نکرد و نگذاشت بخوانم!

توجه داشته باشید که اینجا بحث ما درخصوص این نیست که آیا نمایاندن چهره حضرت عباس(ع) بواسطه یک هنرپیشه درست است یا خیر، بحث بر سر این است که چرا وقتی مراجع تقلید اینگونه واضح درباره مسئله ای که در حوزه فقه و شرع نیز هست نظری را میدهند چرا عده ای اینگونه شمشیر میکشند برای مقابله و ذبح آن نظرات در صورتی که به هیچ جای فیلم ضعیف آقای درویش(نسبت به بودجه هنگفتی که صرف شد) بر نمیخورد اگر تصاویر اهل بیت امام و حضرت عباس به نمایش در نمی آمد و مسئله بعدی این است که چرا همین اهالی هنر که پز روشنفکریشان گوش فلک را کر کرده و قائل به پاسخگویی همه در هر مقامی هستند خود برای خود خط قرمز قائلند و حتی حاضر نیستند در خصوص یک فیلم ساخته شده توسط خودشان پاسخگو باشند و این خفقان در جریان نشستهای خبری جشنواره فیلم فجر تا آنجا بود که مجری نشستها با نظر کارگردانها انتخاب میشد و غیر از یک مورد اکثر مجری های این نشستهای خبری به مجیز گویی عوامل فیلمها مشغول میشدند تا بدینوسیله در دل کارگردان و عوامل جای بیشتری باز کنند و بعدها نیز مورد لطف این عوامل قرار بگیرند و به عنوان مجری و منتقد! انتخاب شوند.

قسمت جالب و البته عجیب ماجرا نیز آن است که فیلم رستاخیز بر خلاف تصور همه اهالی سینما اکثر سیمرغ ها را شکار کرد و حتی به عنوان بهترین فیلم نیز انتخاب شد تا آن جریان به واسطه بلند کردن فیلم توان فشار آوردن بیشتر را نسبت به مراجع و علما را داشته باشند و نکته حساس دیگر اینکه شایعه ای درباره نظر مثبت یکی از مراجع خارج از کشور و حتی یکی از مراجع و مسئولین عالی رتبه داخل در میان اهالی جشنواره و در کل سینما رایج شد، هر چند این خبر خیلی دیر، از سوی وزارت ارشاد تکذیب شد.

البته بحث بر سر درستی و غلطی این اقدام نیست، اصل موضوع بر سر این است که نوعی دیگر از دیکتاتوری و برخوردهای شخص محورانه توسط عده ای رایج شده و میشود که حتی نظر مراجع تقلید به عنوان بالاترین صاحب نظران در حوزه دین نیز در برابر آنها کارساز نیست. و متاسفانه این نوع دیکتاتوری به علت لطافت و برخورد نرم و بکارگیری ابزراهای هنری و زیباشناختی در آن توان جلب نظر عموم را نیز دارد و به نوعی خطرناکتر از انواع دیگر خود است