75 درصد هزینه های درمان از جیب مردم پرداخت می شود

عصر خبر به نقل از اعتماد:پرداخت از جیب در هزینه های درمانی یکی از شاخص هایی است که با آن می توان در مورد وضعیت رفاهی در یک جامعه و کارا بودن بیمه های درمانی قضاوت کرد. این شاخص در کشور ما طی سال های گذشته و بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها روند صعودی گرفت و به 75 درصد هم رسید.
 یعنی بیش از دو سوم هزینه های بیمارستان و درمان از جیب مردم پرداخت می شود. در حال حاضر یکی از اولویت های دولت در زمینه درمان و بیمه هاست. طرح بیمه همگانی، تجمیع بیمه ها و اتصال طرح هدفمندی یارانه ها به موضوع درمان و بیمه ها از جمله برنامه های دولت است. اما اینکه این طرح ها در چه شرایطی تاثیرات مثبت خود را بر وضعیت رفاهی و درمان مردم می گذارد، هنوز جای بحث و بررسی کارشناسی دارد. محمدرضا واعظ مهدوی، مشاور معاون نظارت راهبردی رییس جمهور در گفت وگویی  به بررسی چالش های حوزه درمان و طرح های پیشنهادی پرداخته است.

به نظر شما چالش اصلی بیمه های درمانی در کشور ما چیست؟
در سال های اخیر هزینه تمام شده خدمات پزشکی به شدت افزایش یافته است. حذف حامل های انرژی و افزایش قیمت حامل های انرژی باعث این شده که هزینه انرژی در بیمارستان ها تا سه برابر افزایش پیدا کند. هزینه نیروی انسانی افزایش پیدا کرده است. هزینه لوازم مصرفی به شدت افزایش پیدا کرده است. بالارفتن قیمت ارز باعث شده تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی و همچنین لوازم مصرفی آنها به شدت گران شود. این افزایش قیمت ها باعث شده تا هزینه هایی در بیمارستان ها ایجاد شود که توسط بیمه ها پیش بینی نشده است و به بیمارستان ها پرداخت نمی شود. در نتیجه بیمه ها قادر به پرداخت هزینه های تمام شده خدمات پزشک نیستند و بیماران ناگزیرند این هزینه ها را از جیب بپردازند.

آخرین برآوردها از میزان پرداخت از جیب مردم در هزینه های درمانی چقدر است؟
پرداخت از جیب در سه ساله اجرای قانون هدفمندی یارانه ها به شدت افزایش پیدا کرد. برآوردهای موجود نشان دهنده این است که به 75 درصد رسیده است.

دولت در حال اجرای طرح هایی همچون بیمه همگانی و تجمیع بیمه هاست، به نظر شما برای عملکرد کاراتر بیمه ها، رابطه صندوق های بیمه یی، دولت، بیمه شده، پزشکان باید چطور در این طرح ها تعریف شود؟
صندوق های بیمه یی باید هزینه تمام شده خدمات را پرداخت کنند. منطق بیمه منطق توزیع ریسک است. به این ترتیب از آنجایی که همه مردم بیمار نمی شوند، در نظام بیمه سرانه یا حق بیمه هایی که جمع آوری می شود برای پرداخت هزینه خدمات پزشکی جمعیتی که دچار بیماری شدند به کار گرفته می شود. اگر قیمت ها به صورت مهار پذیر افزایش و هزینه تمام شده خدمات افزایش پیدا کند، اثر این افزایش در سرانه بیمه نشان داده خواهد شد. سرانه بیمه درمانی سه بخش دارد: بخشی توسط بیمه شده داده می شود. بخشی توسط کارفرما و بخشی هم توسط دولت برای پشتیبانی. افزایش سرانه هر سه بخش فوق را تحت تاثیر قرار می دهد. افزایش سهم بیمه شدگان رفته رفته باعث می شود میزان پرداختی مردم به جایی برسد که توان پرداخت سرانه را هم نداشته باشند. اتفاقی که در نظام بهداشت و درمان امریکا رخ داده و باعث شده 30 درصد مردم امریکا فاقد پوشش بیمه یی باشند این اتفاق بوده است. افزایش پرداختی کارفرمایان باعث می شود تا هزینه های سرباری تولید افزایش پیدا کند و افزایش هزینه های تولید باعث بالارفتن قیمت تمام شده کالاهای صنعتی و خدماتی می شود و خود این قضیه تورم را تشدید و دور افزایش یابنده تورمی را در جامعه شدیدتر خواهد کرد. افزایش سهم دولت منجر به بروز مالی و ایجاد محدودیت و مشکلات می شود. بنابراین چنانچه قرار باشد قیمت ها افزایش پیدا کند و افزایش قیمت ها سرانه ها و تعرفه ها را مرتب افزایش دهد کشور دچار دور باطلی می شود که تمامی ندارد. به نظر من سیاست افزایش قیمت ها یا گرانفروشی دولت که با عنوان کاذب هدفمندی یارانه ها در دولت قبل انجام شد ریشه اصلی بحران های امروز نظام بیمه درمان بازنشستگی و تولیدی، صنعتی و کشاورزی است.

دولت قبل نگاه اقتصادی به بیمه ها داشت همین باعث شد بیمه شدگان کمتر دیده شوند. در حال حاضر نیز عده یی بر ضرورت نگاه اقتصادی و بنگاه داری به بیمه ها برای سودآور کردن و حل مشکلات بیمه یی تاکید دارند، شما با این رویکرد موافق هستید؟
موافق نیستم به دو دلیل: اولاصندوق های بیمه یی بنگاه نیستند. بنگاه های اقتصادی توسط سرمایه گذاران بخش خصوصی ایجاد می شود و هدف اصلی آن سوددهی است. در حالی که نظام بیمه های اجتماعی برای پوشش مالی خدمات بهداشتی و درمانی تاسیس می شود و هدف آن تامین مالی هزینه های بهداشتی و درمانی به خصوص برای کم درآمد و فقیر و ممانعت از ورطه فقر افتادن گروه های فقیر است. هدف نظام بیمه های اجتماعی درمانی عدالت در سلامت است.
حاکم شدن رویکرد بنگاه داری و سودآوری از هدف و رسالت نظام های بیمه یی کاملادور و مغایر است اما در نظام های بیمه اجتماعی درمانی باید تعادل بین هزینه و درآمدها وجود داشته باشد. در حقیقت نظام بیمه های اجتماعی درمانی نظام های اجتماعی با اهداف اجتماعی و در راستای تحقق عدالت در سلامت است که تعادل بین هزینه ها و درآمدها را هم لحاظ می کند. این رویکرد باید در تصمیم مدیران این نظام تجلی داشته باشد و به خصوص مدیران سازمان های بیمه یی به عنوان متولی حقوق کارگران و مدیران کارمندان و بازنشستگان و دستمزد بگیران نسبت به عوامل اقتصادی که کیفیت زندگی حقوق بگیران را مخدوش می کنند حساس باشند، گزارش لازم برای دولتمردان و نمایندگان مجلس تنظیم کنند و بر حفظ کیفیت کارگران و حقوق بگیران اهتمام و تعصب داشته باشند. چیزی که متاسفانه در مدیران سازمان های بیمه یی کمتر مشاهده می شود و حساسیت آنها در مورد کیفیت زندگی جمعیت تحت پوشش اغلب مورد غفلت قرار گرفته است.

طرح حذف یارانه تعدادی از دهک های درآمدی و پوشش بیمه یی خدمات درمانی می تواند راه حل مناسبی باشد؟
اگر قیمت ها در سطح فعلی حفظ شود و افزایشی در قیمت ها رخ ندهد این طرح، طرح مثبتی می تواند باشد. لکن اگر قرار باشد این طرح منجر به افزایش قیمت ها شود و اثرات تورمی در جامعه بگذارد و خود این اثرات مجددا قیمت ارز را افزایش دهد و قیمت خدمات و تجهیزات پزشکی افزایش پیدا کند در چنین حالتی تمام اعتباراتی که از این محل برای بهبود بهداشت و درمان تخصیص داده شود بدون کارایی خواهد بود چون بار افزایش قیمت ها منجر به ناکارایی بیمه ها و عدم توان سرویس دهی مناسب و بالارفتن پرداخت از جیب بیماران می شود و هزینه های کمرشکن مردم نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش پیدا خواهد کرد.

راهکار شما برای حل مشکلات بیمه درمانی، با توجه به تجربه کشورهای پیشرفته چیست؟
در تمام دنیا وظیفه دولت ها کاهش و تثبیت قیمت هاست. در کشورهای پیشرفته صنوف سندیکاها و اتحادیه های صنفی برای مصالح خود از افزایش قیمت ها و دستمزدها دفاع می کنند اما دولت ها چون متعهد به تثبیت قیمت ها و مقابله با تورم هستند، اهتمام خود را روی مهار تورم می گذارند. به نظر من راهکار پیشنهادی درست برای دولت تثبیت قیمت ها، مقابله با فرآیندهای تورمی و تلاش برای حفظ قدرت خرید دستمزدبگیران و ارائه خدمات بهداشتی درمانی با قیمت ارزان باید باشد. تلاش های دولت باید درجهت کاهش قیمت خدمات و نه افزایش شکل بگیرد.