صادرات زعفران ايران مي تواند يك ميليارد دلاري شود

زعفران یکی از گیاهان مهم تجاری ایران است که اگر به آن بها داده شود قطعا پتانسیل های بالقوه آن جهت صادرات به بالفعل تبدیل می شود. اما راه های دست و پا گیری که امروزه د صنعت زعفران وجود دارد و مشکلاتی از جمله صادرات باز و بدون بسته بندی ایران، مشکلات گمرکی و موارد این چنینی وجود دارد که تجارت زعفران را با مشکلات جدی مواجه کرده است. ایران به عنوان بزرگترین صادر کننده زعفران در دنیا باید به فکر افزایش تولید و نتیجتا افزایش صادرات این محصول باشد.

به گزارش خبرنگار عصر خبر ، زَعفَران یا زعفران خوراکی( ‘crocus sativus’)  گیاهی است از تیره زنبقیان، چند ساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر است. از وسط پیاز و یا قاعده ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می‌شوند. از وسط برگ‌ها، ساقه گلدار خارج شده که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. انتشار جغرافیایی زعفران در ایران شامل استان خراسان ، تربت حیدریه ، قائنات ، فردوس ،  بیرجند و گناباد، فارس ،  استهبان ، یزد، کرمان، گیلان و مازندران است. در سال‌های اخیر زعفران در کرج و قم نیز کشت شده است. زعفران به عنوان طعم دهنده غذا و برای رنگ پارچه، در کشورهای در حال توسعه و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می‌شود. در طب سنتی، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور و معرق، کاربرد دارد.

سابقه‌ی کاشت زعفران در ایران به خصوص زعفران قائنات به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این گیاه رنگی و گران‌بهای چندین ساله، بدون ساقه‌است و پیاز دارد و چون درخاک کویر به عمل می‌آید، به طلای سرخ و یا طلای کویر شهرت یافته‌است. از هر ۱۱۰ تا ۱۷۰ گل تازه‌ی آن، یک گرم و از حدود ۱۵۰ هزار گل، یک کیلو زعفران خشک به‌دست می‌آید. ایران با متوسط تولید ۹۰ تا ۹۳ درصد از مجموع تولید جهانی زعفران (بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن در سال) در این زمینه مقام اول را داراست.

اسپانیا با تولید متوسط ۲۵ تن، مقام دوم و کشورهای هندوستان، جزایر اسپرون روسیه، سنگاپور، مالزی، ژاپن، تایوان، چین، فرانسه، ایتالیا، آلمان، استرالیا و یونان با تولید متوسط ۲۵تن، مجموعاً مقام سوم را به خود اختصاص می‌دهند.

 مرکز اصلی پرورش این گیاه، مناطق کویری و کم آب جنوب خراسان است و سابقه‌ی زعفرانکاری در این منطقه، به ۷۰۰سال پیش بازمی‌گردد. البته گزارش های دیگری نشان می دهد  که ایران اولین تولید کننده زعفران در دنیاست که 95%  زعفران کل دنیا در ایران تولید و به بیش از 45 کشور دنیا صادر می شود.

برطبق گزارشات موجود، تولید جهانی زعفران بیش از 200 تن در سال می باشد که بیش از 89 درصد این محصول در ایران تولید می گردد با توجه به اطلاعات موجود، ایران دارای بالاترین سطح زیر کشت و اسپانیا دارای پایین ترین سطح زیر کشت زعفران است. در این بین استان خراسان رضوی با سطح زیر کشت بیش از 49 هزار هکتار و میزان تولید سالیانه 148 تن و استان خراسان جنوبی با سطح زیر کشت بیش از 11 هزار هکتار و میزان 41 تن در سال سهم قابل توجهی از کل مقدار ذکر شده راتولید می کند.

کشورهای یونان، مراکش،کشمیر و ایتالیا از بزرگترین تولید کنندگان زعفران جهان هستند. از کشورهای تولید کننده دیگر این محصول می توان به آمریکا، چین و افغانستان، استرالیا، سوئد، سوئیس، فرانسه، آرژانتین و میانمار اشاره کرد.  روسیه، آلمان، سوئیس، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، کانادا، ترکیه، بلژیک، اسکاتلند، سوئد، عمان، امارات،‌ استونی، بحرین، فیلیپین، مالزی، برزیل، آفریقای جنوبی، ‌موریس، قطر، ژاپن، کویت، هند، چین،‌کره جنوبی، هنگ کنگ، تایوان، اردن، سنگاپور و عربستان عمده‌ترین کشورهای واردکننده زعفران ایرانی هستند. صادرات زعفران ايران در سه ماهه نخست سال 91 با رشد خيره كننده 323 درصدي به حدود 70 ميليون دلار (حدود 84 ميليارد تومان) رسيد.

براساس آمار گمرك ايران در بهار 1391 بالغ بر 68.7 ميليون دلار زعفران به صورت بسته‌بندي شده و بسته‌بندي نشده به وزن 23.3 تن از كشور صادر شد. اين ميزان صادرات نسبت به مدت مشابه در سال قبل از نظر ارزشي و وزني به ترتيب 323.7 و 301.6 درصد افزايش نشان مي‌دهد.

عمده صادرات زعفران ايران مربوط به زعفران در بسته‌بندي 30-10 گرم آماده براي خرده‌فروشي مي‌شود.

در سه ماهه نخست امسال زعفران ايران به بيش از 20 كشور جهان صادر شد. در اين بين اسپانيا با بيش از 10 ميليون دلار صادرات بزرگترين بازار صادراتي زعفران ايران بود. چین، امارات، ایتالیا، عربستان و هند نيز از ديگر بازارهاي اصلي توليدكنندگان زعفران ايران بود.

ارزش هر يك كيلو زعفران صادراتي ايران در مدت زمان يادشده بيش از 3.5 ميليون تومان برآورد شده است.  البنه طی 9 ماهه سال 92 بیش از 85 تن زعفران به ارزش بیش بر 125 میلیون دلار به 30 کشور جهان صادر شد که البته آمریکا پس از چهار سال، دوباره به جمع لیست بازارهای صادراتی زعفران ایرانی پیوست.

نکته جالب توجه در آمار صادرات 9 ماهه 92 زعفران ایرانی این است که آمریکا حدود چهار سال است پس از شدت یافتن تحریم‌ها علیه ایران هیچ گاه این محصول را به صورت مستقیم دریافت نکرده و عمدتا صادرات زعفران ایرانی به‌ آمریکا از طریق کشورهایی نظیر کانادا انجام می‌شد اما در لیست صادرات زعفران گمرک جمهوری اسلامی ایران تنها در یکی از موارد حدود دو کیلوگرم زعفران ایرانی به آمریکا صادر شده است که می‌تواند نشان‌دهنده آغاز صادرات مستقیم این محصول به آمریکا به عنوان یکی از عمده‌ترین مصرف‌کنندگان زعفران باشد.  

علی حسینی ، عضو شورای ملی زعفران ، در این باره مي گويد:‌ براساس آخرین آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران از صادرات 9 ماهه 85 هزار و 476 کیلوگرم زعفران به ارزش 125 میلیون و 593 هزار و 769 دلار معادل 312 میلیارد و 668 میلیون و 712 هزار تومان به بیش از 30 کشور جهان صادر شده است.

وی افزود: روسیه، آلمان، سوئیس، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، کانادا، ترکیه، بلژیک، اسکاتلند، سوئد، عمان، امارات،‌ استونی، بحرین، فیلیپین، مالزی، برزیل، آفریقای جنوبی، ‌موریس، قطر، ژاپن، کویت، هند، چین،‌کره جنوبی، هنگ کنگ، تایوان، اردن، سنگاپور و عربستان عمده‌ترین کشورهای واردکننده زعفران ایرانی در 9 ماهه امسال بودند.

خاک مناطق کشت زعفران در ایران سرشار از مواد معدنی لازمه برای کشت زعفران است و قدرت توان رنگ دهی و عطر زعفران منطقه به علت وجود فراوان مواد کروسین و پیکرو کروسین در جهان بی نظیراست.

کارشناسان کشاورزی معتقدند زعفران با ارتفاع زیاد سازگار است. مناطق کوهستانی از بهترین شرایط اقلیمی برای کاشت، داشت و برداشت زعفران برخوردار است . وضعیت طبیعی و اقلیمی منطقه، عطر و اسانس زعفران را منحصر بفرد کرده  است.

از جمله مهمترین راهبردهای  تولید و صادرات زعفران می توان به ترویج تولید زعفران در نقط دیگری که می تواند مستعد کشت باشد، الزام دولت توسط مجلس شورای اسلامی جهت روی آوری به تولیدات و صادرات غیر نفتی، اقدامات تشویقی برای خرید تضمینی زعفران مثل گندم، جلوگیری از صدور محصولات بی کیفیت به بازارهایی که اعتماد آن ها را جلب کردیم، جلوگیری از دزدی زعفران ایرانی توسط برخی کشورها از جمله امارات عربی متحده و اسپانیا (برخی کشورها مالیات سنگینی را جهت صادرات زعفران ایرانی وضع کرده اند و ایران را مجبور به مبادله غیر مستقیم از طریق کشورهای واسطه کرده اند و نتیجه آن سو برند سازی و دزدی زعفران ایرانی از طریق کشورهای امارات عربی متحده و اسپانیا (خصوصا اسپانیا) به نام خودشان است)، عدم اخذ مالیات بر درآمد، اهدا جایزه به تولید کنندگان و صادر کنندگان نمونه وزارت جهاد کشاورزی، دیپلماسی اقتصادی دولت تدبیر و امید از طریق ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت جهاد کشاورزی (با توجه به مشی اعتدالی دولت تدبیر و امید و ترسیم استراتژی اقتصادی دولت از طریق تکیه بر اقتصاد غیر نفتی و دیپلماسی فوق العاده رئیس جمهوری و وزیر محترم امور خارجه تحقق این امر بسیار امکان پذیر است)، حذف مالیات اقتصادی بر صادرات  در سریع ترین زمان ممکن با تکیه بر راهبرد بهبود صادرات محصولات کشاورزی، بسته بندی زعفران و جلوگیری از عمده فروشی نامتوازن و افزایش سطح زیر کشت و افزایش عملکرد از طرق روش های پژوهشی (روش هایی که در مقالات به صورت عمده برای افزایش عملکرد به آن پرداخته می شود).

اگر راهبردهای فوق و راهبر های اینچنینی در نظر گرفته شود  می توان صادرات زعفران را از 125 میلیون دلار به حدود  1 میلیارد دلار رساند که خود در بخش اقتصادی قابل تامل است و می تواند باعث ارز آوری و فرصت های شغلی زیادی در داخل کشور شود.