اولين تعطيلات به اضافه او، منهاي او
تعطيلات نوروز هميشه دلپذير است اما گاهي تعطيلاتي كه پيش‌رويمان قرار مي‌گيرد، برايمان بسيار متفاوت مي‌شود. گاهي اين تفاوت‌‌ها مثبت و شيرين از جنس شروع سالي جديد در كنار همسر و براي اولينبار در خانه خودمان است و گاهي حضور فرزندي نورسيده رنگ و بوي ديگري به اين روزها مي‌دهد. متاسفانه گاهي هم اين تفاوت به دليل از دست دادن عزيزي است كه جاي خالي‌اش در اين ايام بيشتر مي‌شود و خانه رنگ عيد به خود نمي‌بيند اما در هر كدام از اين وضعيت‌ها چه بايد كرد و چه رفتاري مناسب‌تر است؟...
عصرخبر به نقل از هر چيزي اولينش با بارهاي ديگر تفاوت دارد؛ ديد اول، بار اول، مكان اول، اتفاق اول و… هر كدام معني خاصي دارد و اولين تعطيلات خانم و آقايي كه زندگي مشتركي را در كنار هم شروع كرده‌اند، متفاوت است چون هر چيزي كه براي بار اول اتفاق مي‌افتد، هيجان و تصورهاي ذهني بيشتري دارد و از آنجا كه آمادگي و تجربه آن قبلا وجود نداشته، خاطره‌هاي آن هم چه منفي و چه مثبت ماندگارتر خواهد بود.
آداب اولين تعطيلات در كنار همسر
بعد از ازدواج و در اولين عيدي كه خانم يا آقايي متاهل شدهاند، هم احساس خودشان و هم ديدگاه اطرافيان به آنها متفاوت است چون براي اولينبار به‌عنوان مهمان به خانه پدر و مادرشان پا مي‌گذارند و خاطره خاص خود و احساس عجيبي براي هر دو طرف دارد. برخوردهاي پدر و مادرها معمولا با شادي و رسمي‌تر است و احتمالا هديه‌هاي قابل‌توجهي به آنها مي‌دهند كه ممكن است در عيدهاي بعد اين اتفاق نيفتد. زوجي هم كه اولين تعطيلات نوروزي را در كنار هم سپري مي‌كنند، بي‌شك لحظه‌لحظه آن را به يادگار در ذهن خود ثبت خواهندكرد. خيلي از آنها ترس، اضطراب و احساس خوشايندي را از قرار گرفتن در محيط جديد، رفت و آمد با خانواده‌ها و اقوام همديگر تجربه مي‌كنند. البته تفاوت‌هايي كه حس مي‌كنند، معمولا شادي‌بخش است و در ذهنشان ماندگار خواهد شد ولي متاسفانه اگر تعطيلات خوشايندي را هم نگذرانند در يادشان باقي مي‌ماند.
پس بايد هر دو طرف و حتي خانواده‌ها سعي كنند كه اين اولين عيد بدون حاشيه و به بهترين صورت بگذرد. براي اين كار بايد سعي كنند توقعات بيش از حد از هم را كنار بگذارند و حاشيه‌ها را فراموش كنند.
مثل هر واقعه جديدي، بي‌شك ايرادها و مشكل‌هايي هم بروز مي‌كند اما بايد آمادگي و مهارت لازم براي مهار و حل آنها پيدا كرد و از خيلي از نواقص چشم پوشيد تا آنچه در يادها حك مي‌شود، مثبت و خوشايند باشد. بايد هيجان‌هاي مثبت را تجربه و سعي كنند لحظه‌هاي زيبايي براي خود خلق كنند تا بعدها حسرت اين روزها را نخورند.
آداب اولين تعطيلات در كنار فرزند
اگر امسال اولين سالي است كه كودكي هم به جمع شما و همسرتان اضافه شده، بدانيد اتفاقي مثبت در زندگي‌تان افتاده و مرحله‌اي جديد را شروع كرده‌ايد كه تنوعي در زندگي مشتركتان ايجاد كرده است.
پاگذاشتن كودكي كه به قول قديمي‌ها ماحصل عشق و از خون و گوشت و پوست زن و مرد است، به زندگي باعث مي‌شود تحولي هم در زندگي آنها و هم پدر و مادرشان كه نوه‌دار شدهاند، ايجاد شود و اين خاطره و انرژي مثبتي در تعطيلات نوروزي خواهد بود.
البته گاهي تصور نوه‌دار شدن، به‌خصوص اگر نوه اول باشد، براي پدربزرگ و مادربزرگ كمي شوك‌آور است چون ممكن است احساس كنند پير شدهاند! يعني دچار احساس دوگانه‌اي شوند؛ از يك طرف خوشحالي و از طرفي ترس از پير شدن! خوشبختانه پس از مدت كوتاهي، شادي جاي تمام احساس‌هاي ديگر را مي‌گيرد و بي‌شك در كنار نوه‌شان تعطيلات نوروزي زيبا و خاطره‌انگيز‌تري را تجربه خواهند كرد. پدر و مادر هم معمولا در اولين عيدي كه در كنار فرزندشان مي‌گذرانند، مي‌توانند فرصت را غنيمت بشمارند تا از تجربه بزرگ‌ترها در بچه‌داري استفاده كنند. البته ممكن است حضور نوزاد باعث شود، نتوانند مثل سال‌هاي گذشته مسافرت بروند يا رفت و آمد چنداني براي ديد و بازديد داشته باشند ولي معمولا اين موضوع مشكلي ايجاد نمي‌كند چون حتما از قبل خود را براي اين شرايط آماده كرده‌اند. از طرفي علايقشان تغيير مي‌كند، يعني درست است كه اوايل ازدواج ممكن است يك سفر دونفره برايشان هيجان‌انگيز بوده باشد اما در شرايط جديد، ديگر احساس نياز به اين هيجان در آنها كمرنگ و حالا رسيدگي و لذت از حضور فرزند براي پدر ومادر هيجان مثبت محسوب مي‌شود. پدر و مادر جوان نبايد در اين زمينه هيچ اضطرابي به دلشان راه بدهند چون با كمك خانواده‌ها مي‌توانند شرايط را مديريت كنند و در كنار فرزندشان از تعطيلات لذت ببرند و ديگران هم آنها را درك خواهند كرد.
آداب اولين تعطيلات بدون عزيز از دست رفته
گاهي عزيزي از دست مي‌رود و خانواده‌اش مجبور مي‌شوند اولين عيد و تعطيلات را بدون او و فقط با ياد و خاطره‌اش بگذرانند. مسلما مرگ عزيزان ناگوار و غيرمترقبه است و هيچ‌كس از آن خبر ندارد و عيد بدون حضور آنها، ناگوار و دردناك خواهد بود و مدام خاطره‌ها در ذهنشان تداعي مي‌شود. بهتر است اطرافيان و نزديكان اين افراد را تنها نگذارند و براي همدردي به آنها سر بزنند و فراموششان نكنند. حضور در منزل متوفي، ياد كردن از او و دعا خواندن و ذكر فاتحه، بي‌شك در تسكين خانواده داغدار تاثير خواهد داشت.
خود خانواده داغدار هم مي‌توانند با خيرات دادن، به بهداشت رواني خود كمك كنند، حتي اگر از خاطرات فردي كه حالا ديگر در ميانشان حضور ندارد بگويند، اشكالي ندارد و باعث كاهش تالم و افسردگي مي‌شود ولي اگر اين عزاداري و ياد كردن‌ها بيش از حد شود، زندگي را تحت‌تاثير قرار دهد و باعث افت عملكرد اعضاي خانواده شود، درست نيست.
علاوه بر اين، اگر امكانش وجود داشته باشد، مي‌توانند مسافرت هم بروند و نبايد در اين زمينه سختگير بود يا اگر كودكي وجود دارد كه دلش عيدي مي‌خواهد، هيچ اشكالي ندارد كه به او عيدي بدهند و لازم نيست مدام به او لباس سياه بپوشانند و… حتي اگر يكي از والدين كودك فوت كرده، درست است كه بايد ياد و خاطره او را زنده نگه داشت و به كودك آموخت احترام او را نگه دارد اما نبايد از مسير تعادل خارج شد. اين كار روحيه دلمردگي را در خانواده حكمفرما مي‌كند و بايد در اين زمينه تجديدنظر شود. يادمان باشد لازم نيست بچه در تمام بازديدهايي كه در عيد اول براي تسليت و تسلي انجام مي‌شود، حضور داشته باشد و مي‌توان گاهي او را از اين كار معاف كرد.
دكتر محمدرضا خدايي/روان‌پزشك عضو هيات علمي دانشكده بهزيستي و توانبخشي/
