از«عملیات کف صابون»تا«عملیات کرم پنیر»!

هنوز
مدت زیادی از وقتی که «نیویورک تایمز» از دخالت آمریکا در طراحی ویروس
«استاکس نت» پرده برداشت، نمی گذرد؛ عملیاتی که با اسم رمز «بازی های
المپیک» علیه تأسیسات هسته ای ایران اجرا شده بود. این نام، دستاویزی شده
تا روزنامه «دیلی بیست» به بررسی نام های عجیب و غریب عملیات های آمریکا
بپردازد.

به گزارش تابناک، روزنامه آمریکایی دیلی بیست امروز با
انتشار مطلبی به بررسی سابقه استفاده از نام های رمز در عملیات های جنگی و
به ویژه استفاده از نام های خاص توسط آمریکا پرداخته است. «اندرو رابرتس»،
تارخ نگار آمریکایی که تاریخچه این موضوع را بررسی کرده، می نویسد:

اسم
رمزی که پنتاگون برای عملیات سایبری استاکس نت جهت به تأخیر انداختن
برنامه هسته ای ایران انتخاب کرده (بازی های المپیک) موجب بروز شگفتی در
محافل اطلاعاتی شده است. نام نهادن یک عملیات گسترده، بین المللی و قریب
الوقوع با نامی که دقیقاً حائز همین سه ویژگی است، به طور کامل در تضاد با
آن چیزی است که اسم های رمز بدان منظور ساخته می شوند. با این ملاحظه،
ویژگی یک اسم رمز مناسب چیست؟

وزارت دفاع انگلیس از یک برنامه
رایانه ای به منظور انتخاب واژه ها به شکلی کاملاً تصادفی استفاده می کند.
با این حال، پنتاگون به انتخاب نام هایی تمایل دارد که به چیزی نیروبخش و
حتی الامکان روحیه دهنده اشاره داشته باشد؛ این یعنی برابر بودن ارزش
تبلیغات با رمزبندی محرمانه.

اسم رمز عملیات آزادسازی گرانادا در
سال 1983، «خشم فوری» بود. حمله سال 1991 به عراق، «طوفان صحرا» نام داشت.
جنگ افغانستان با عملیات «آزادی بردبارانه» آغاز شد (پس از آنکه نام «عدالت
بیکران» به دلیل احتمال تحریک مسلمانان، از دستور کار خارج شد). جنگ عراق
با عملیات «آزادی عراق» (Iraqi Freedom) آغاز شد (نام قبلی آن، عملیات
آزادسازی عراق- Operation Iraqi Liberation بود؛ اما چون سرواژه های آن
ناخواسته نام نفت – OIL را به ذهن متبادر می کرد، تغییر پیدا کرد).

علاوه
بر این، آمریکا عملیات هایی با نام های «بازگرداندن امید»، «تقویت
دموکراسی»، «امید تابان»، «تلاش سازنده»، «ایجاد پیمان» و از این قبیل را
نیز به اجرا درآورده است.

استفاده از اسم های رمز به شکل کنونی،
اولین بار توسط ارتش آلمان در جنگ جهانی اول باب شد؛ به ویژه زمانی که
آشکار شد متفقین فرکانس های رادیویی آلمان را شنود می کنند. اما این
«ورماخت» (ارتش آلمان نازی) در جنگ جهانی دوم بود که قدرتمندترین و به یاد
ماندنی ترین اسم رمز های نظامی را مورد استفاده قرار داد؛ از جمله عملیات
«بارباروسا» برای حمله به شوروی در سال 1941 (که در اصل به نام افسری که
روی طرح آن کار کرده بود، «فریتز» نام داشت، اما هیتلر نام امپراتور فاتح
ژرمن را بر آن گذاشت) و عملیات «تندباد زمستان» (تلاش برای بازپس گیری
استالینگراد در سال 1942).

در نقطه مقابل، متفقین جنگ جهانی دوم را
با اسم رمزهایی بی معنی آغاز کردند که یکی از دیگری غیرنظامی تر و حتی مضحک
تر بود. زمانی که معلوم شد قرار است عملیات آمریکا برای حمله هوایی به
مناطق جنگی رومانی در اوت 1943 «عملیات کف صابون» نام بگیرد، کاسه صبر
وینستون چرچیل لبریز شد و دستور داد که اسم های رمز نباید نام های احمقانه و
یا واژه های معمولی باشند و همچنین، از به کار بردن نام افراد در قید حیات
نیز باید اجتناب شود.

کف صابون به نامی محکم تر (امواج جزر و مد)
تغییر یافت. چرچیل سپس مقرر کرد که اسم های رمز باید برگرفته از قهرمانان
باستانی، شخصیت هایی از اساطیر یونان و روم، صور فلکی و ستارگان، اسب های
مسابقه ای مشهور و نام های قهرمانان انگلیسی و آمریکایی باشند.

شاید
نام اسب های مسابقه ای به تربیت آریستوکراتیک خود چرچیل مرتبط بوده باشد؛
اما همچنین از این نظر جالب توجه است که نشان می دهد پیش از آن، اسم های
رمز تا چه حد سرخوشانه و سبک سرانه بوده است. تا پیش از اوت 1943، مردان در
عملیات هایی مجروح می شدند که اسم رمزهایی از قبیل بینگو، کاباره، سلفون،
نجابت، دربازکن، اردک، گریپ فروت، ماهی، کلاه، شیفتگی، سوارکار، شعبده باز،
لیلو، لُنگ، مرغابی وحشی، کوره، باغ بازار، دراکولای اصلاح شده، گوشت
گوسفند، تخم مرغ، نان شیرینی، دلقک، بادام زمینی، گودال، کدو تنبل، بارانی،
ریواس، رقص رومبا، ساردین، پر رو، حلزون دریایی، خسیس، اسفناج، قلاب
ماهیگیری، فنجان چای، خشکه مذهب و زیپ را بر خود داشتند.

شاید دادن
عناوینی مضحک به عملیات های جنگی، از نظر روانی در کاهش سرشت مهلک این گونه
عملیات ها موثر بوده باشد، اما هیچ پدر و مادری نمی خواهد بشنود که فرزندش
به جای عملیات هایی با نام های جدی از قبیل کیفر، ارسال مشت یا تفنگدار،
جان خود را در عملیات نمایش خنده دار، ناخن پا و یا کرم پنیر از دست داده
است.

چرچیل همچنین نگران بود که نام برخی از عملیات ها، موجب ایجاد
فضای دلسردی شود. با نگاهی به نام عملیات هایی از جمله یتیم، دیوانه،
مهتاب، پشیمان، بدنامی، دستپاچه، کمبود، آشفته، گم شده، بن بست و به ویژه
«مشمول مالیات»، می توان معنای حرف چرچیل را بهتر درک کرد.

هرچند
استفاده از نام «بازی های المپیک» برای عملیات انجام شده علیه برنامه هسته
ای ایران، ممکن است عجیب و غریب به نظر بیاید، اما حداقل کسی آن را «ناخن
پا» خطاب نمی کند.