افزایش خشونت، پشت فرمان خودرو

هر ساعت بیش از ۷۰پرونده جدید در پزشکی قانونی ثبت می‌شود؛ پرونده‌ای که حکایت از یک نزاع منجر به آسیب فیزیکی دارد.

در این میان دعوا و درگیری بر سر مسائل وابسته به رانندگی، یکی از بیشترین دلایل حضور روزانه مردم در سازمان پزشکی قانونی در ایران به شمار می‌رود.

مردمی که در برابر در ورودی آسانسور -که تا چندثانیه بعد بسته می‌شود- مدام به هم تعارف می‌زنند تا طرف مقابل را زودتر به مقصد برسانند، رفتار دیگری هنگام رانندگی و هنگام در دست داشتن اراده و اختیار در انتخاب مسیر، تعیین سرعت و گرداندن فرمان از خود نشان می‌دهند. به‌ویژه ‌اینکه با خودرو می‌توان پس از انجام تخلف جزئی یا عمده راننده، به سرعت از محل دور شد و ده‌ها کیلومتر دورتر دیگر کسی نمی‌داند که در محل وقوع تخلف چه رخ داده است، مانند اختلاف رفتاری که در اظهارنظرهای بانام و بدون نام کاربران اینترنتی وجود دارد. به همین ترتیب هر فردی که سعی می‌کند در میان افراد دائمی زندگی‌اش از اقوام و همسایه‌ها و همکاران، بسیاری قواعد زندگی اجتماعی را رعایت کند، از تخلف در هنگام رانندگی مصون نیست. این «تخلف» می‌تواند از یک ظلم کوچک و آسان در تجاوز به حقوق یک عابر پیاده تا توهین‌های کلامی رایج در هنگام رانندگی باشد، تا نزاع‌های منجر به جرح و حتی قتل که هرچندوقت یک‌بار خبر درشت‌ترین آنها به رسانه‌ها راه‌می‌یابد. چنان که تابستان سال90، درگیری یک راننده جوان با روح‌الله داداشی برنده جایزه قوی‌ترین مرد ایران، این چهره مشهور ورزشی را پس از چند دقیقه خونریزی از ناحیه گردن به کام مرگ برد.

اگر خانه را مظهر امن و سایه‌بان امنیت بدانیم، آنچه بر آن سوار می‌شویم و این سو و آن سو می‌رویم، چه مرکب جاندار باشد و چه خودرو بی‌جان، می‌توان مظهر اراده دانست.هرکدام از ما که روی زمین زندگی می‌کنیم اگر تنها بودیم، مجموعه قوانین حاکم بر زندگی‌مان که حیات معقول انسانی را تأمین می‌کند، بسیار کمتر از حالا بود. اما تزاحم اراده‌های انسانی اقتضا می‌کند که چارچوبی مجموعه این اراده‌ها را نظم دهد تا اراده‌ای حق انسان دیگری را ضایع نکند. قوانین راهنمایی و رانندگی آن جایگاهی است که مسئولیت کنترل تزاحم اراده‌ها در آمد و شد شهری و جاده‌ای را به‌عهده دارد. اما زیاده‌خواهی انسان در موقعی که مانعی در اختیار خود نمی‌بیند، در هنگام رانندگی بسیار مشهودتر از هر وقت دیگری است.

آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که بیش از ۹۰درصد تصادفات تا اندازه‌ای به‌دلیل شخصیت و وابسته به رفتارهای راننده است و رانندگی مخاطره آمیز سبب نتایج منفی می‌شود. رانندگی خطرناک عبارت است از رانندگی رقابت‌جویانه (لذت بردن از مانور دادن در میان دیگر رانندگان)، رانندگی خطرپذیر (پذیرش خطرات رانندگی برای هیجان و لذت)، رانندگی همراه با خطرپذیری بالا (سرعت و سبقت ناگهانی)، رانندگی پرخاشجویانه مانند (رانندگی با فاصله کم با خودروهای دیگر که اغلب به‌منظور تنبیه رانندگان صورت می‌گیرد، گاز دادن از روی خشم، ژست‌های خشمناک).

علاوه بر زیاده‌خواهی‌های هنگام رانندگی، سوءرفتارهای دیگر وابسته به‌خودرو نیز نیاز به تجدید نظر اساسی دارد؛ سوءرفتارهایی از قبیل حقوقی که افراد درباره جای پارک برای خود فرض می‌کنند یا حق تقدمی که قیمت یا اندازه خودرو برای صاحب خودرو به همراه می‌آورد.

به‌زودی گرمای هوا هم بیشتر می‌شود و در مناطقی که گرما شدیدتر باشد، تحمل خیابان و مردم و ترافیک و همچنین رانندگی در شهر دشوارتر می‌شود و به‌دنبال آن نزاع و درگیری افزایش خواهد یافت.مطالعات تجربی، سنتی و علمی نشان داده که تمام عواملی که بتواند بر روحیه و روان انسان اثر بگذارد بر واکنش و کنش‌های فرد اثرات مستقیم و غیرمستقیم دارد.

هر عاملی که آستانه مقاومت انسان را کاهش داده، نظام روحی را به هم بریزد و سیستم عصبی انسان را به‌صورت غیرمتعارف تحریک کند می‌تواند باعث وقوع حوادث رفتاری و جنایی شود.این موضوع در مورد افرادی که به شغل رانندگی اشتغال دارند و در کلاف سردرگم ترافیک گیرافتاده‌اند مشهودتر است بنابراین وقتی کسی در این شرایط قرار می‌گیرد فرد متعادل و متعارفی نیست و باید هر لحظه از او واکنش‌های عصبی انتظار داشت. طبیعتا بیش از جامعه و مسئولان وظیفه خود فرد است که قدرت خودکنترلی را در خود افزایش دهد.