طراحی یک قرارداد نفتی با ۷ نرخ

عصرخبر به نقل از فارس: سید‌مهدی حسینی در هم‌اندیشی بررسی الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران در دانشگاه امام صادق اظهار داشت: تحلیل‌های دهه 50 و 60 درباره نفت چندان درست نیست و دنیای امروز تغییر کرده است.وی افزود: در قراردادهای گذشته موارد زیادی ذکر شده و به نظر من این موارد در کشور پیاده شده‌اند.
وی ادامه داد: بخصوص بعد از ملی شدن صنعت نفت شرکت‌های خارجی مجبور شدند در چارچوب قرارداد افزایش ضریب بازیافت را تامین کنند.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران تصریح کرد: هرچه منافع ما با منافع شرکت‌های خارجی بیشتر گره بخورد به نفع ما خواهد بود.
وی با بیان اینکه باید سیاست‌های انرژی کشور را بدانیم که بهترین آن در سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی آمده است، گفت: رویکرد اقتصاد مقاومتی جهادی، انعطاف‌پذیر، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا، پیشرو و برون‌گراست و در این سیاست‌ها بر افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به منظور اثر‌گذاری و بازار جهانی نفت و گاز تاکید شده است.
وی با اشاره به دیدگاه‌های رئیس‌جمهور درباره نفت گفت: وزیر نفت نیز تاکید دارد باید متناسب با ذخایر ما در بازار جهانی حضور داشته باشیم.
حسینی با بیان اینکه نفت یک مقوله بین‌المللی است گفت: محور همه بحث‌ها در این زمینه عرضه و تقاضاست و دنیا نگران عدم عرضه به موقع منابع انرژی به بازار مصرف است.
وی اضافه کرد: تقاضای جهانی رو به رشد است، چون اقتصاد جهان و جمعیت جهان نیز در حال رشد هستند. البته عوامل کنترل‌کننده تقاضا مانند فناوری و افزایش راندمان مصرف و تولید و ملاحظات زیست‌محیطی نیز وجود دارد.
*سهم نفت در سبد انرژی جهان ثابت خواهد ماند
وی با تاکید بر اینکه سهم نفت در سبد انرژی جهانی حدود 30 درصد باقی خواهد ماند،گفت: سهم گاز طبیعی از 23 درصد امروز در دو دهه آینده به 38 درصد خواهد رسید و سهم انرژی‌های تجدید‌پذیر نیز از 5 تا 10 درصد فراتر نخواهد رفت.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران با بیان اینکه در مورد نفت دو دیدگاه وجود دارد گفت: مهندسین مخزن می‌گویند شانس کشف میادین بزرگ و عظیم بسیار بسیار کم است و نیمه دومعمر میادین بزرگ فعلی نیز گذشته است و بر این اساس می‌گویند نفت دنیا در حال اتمام است.
وی افزود: برخلاف آنها اقتصاد‌دان‌ها با تکیه بر آمار می‌گویند ذخایر تمام نمی‌شود و افزایش می‌یابد؛ آنها می‌گویند در سال 1960 پیش‌بینی می‌شد در سال 2000 نفت دنیا تمام شود اما در سال 2000 چند برابر مصرف دهه 60 نفت مصرف می‌شد و سه برابر ذخایر 1960 ذخایر قابل برداشت وجود داشت چنانکه در سال 2012 نیز ذخایر باز هم باقی است و می‌گویند 52 سال دیگر در جهان نفت خواهیم داشت.
حسینی ادامه داد: امروز تولید گاز شیل در آمریکا همه معادلات را به هم زده و گفته می‌شود در آینده نزدیک معادل پارس جنوبی تولید گاز شیل خواهد بود و به همین دلیل در بازار آمریکا گاز زیر 4 دلار فروخته می‌شود در حالی که در اروپا بالای 9 و در ژاپن بالای 15 دلار است.
وی افزود: نوع مخازن شیل هم تمام ضوابط مهندسی مخزن را به هم ریخته است.
*تلاش جهان برای هم‌راستا کردن 4 بازیگر اصلی بازار نفت/برای حفظ جایگاه اوپک باید 7 میلیون بشکه در روز نفت تولید کنیم
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران در ادامه تصریح کرد: تقاضای عرضه و تقاضا نگرانی اصلی جهان است و کسانی که باید این توازن را حفظ کنند کشورهای تولید‌کننده و مصرف‌کننده و شرکت‌های ملی و بین‌المللی هستند.
وی اضافه کرد: تلاش دنیا این است که بین سیاست‌ها و منافع این 4 بازیگر هماهنگی و هم‌راستایی ایجاد کنند و ما هم نمی‌توانیم بیرون از این دایره بایستیم.
وی ادامه داد: سهم اوپک در تامین نفت جهان 37 تا 38 درصد است و پیش‌بینی نمی‌شود دیگر تولید‌کنندگان علی‌رغم انقلاب شیل بتوانند بیش از این میزان نفت تولید کنند.
حسینی اضافه کرد: همه پیش‌بینی‌ها می‌گویند اوپک باید سهم خود را به 50 یا 55 درصد بازار برساند و 20 میلیون بشکه به ظرفیت تولید نفت آن اضافه شود.
وی تاکید کرد: ما اگر بخواهیم در جایگاه دوم اوپک بمانیم باید 3 میلیون بشکه به ظرفیت تولید نفت ایران اضافه کنیم و آن را به 7 میلیون بشکه در روز برسانیم.
وی در ادامه اظهار داشت: میادین مشترک ما توسط قطر و عراق تهدید می‌شود و ثروتمند شدن کشورهای همسایه می‌تواند یک تهدید امنیتی برای ما باشد.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران با بیان اینکه 4 یا 5 دوره مناقصه در عراق برای شرکت‌های نفتی برگزار شده است،گفت: هدفگیری اولیه عراق 12 میلیون بشکه بود و قراردادها را نیز بستند که این هدفگیری عملی نبود اما هدفگیری جدید آنها 7 میلیون بشکه است که تا 2017 عملیاتی است.
وی تصریح کرد: عراق با نصف جمعیت ما دو تا سه برابر ما نفت تولید خواهد کرد یعنی 5 تا 6 برابر ما درآمد خواهد داشت که قطعا همه آن آب و غذا نمی‌شود و ممکن است به تسهیلات نظامی تبدیل شود.
*اماراتی‌ها بعد از وصل شدن خط لوله گاز ایران حرفی از جزایر سه گانه نخواهند زد
حسینی با بیان اینکه قطر فعال مایشاء در خلیج فارس است،گفت: قیمت گاز خط لوله دلفین به امارات زیر 3 دلار بود و قطری‌ها گاز را ارزان می‌دهند که ما وارد بازار نشویم و ما اشتباه کردیم و جایی که ارزان دادیم صدای همه درآمد.
وی تصریح کرد: امارات به شدت به گاز ما نیاز دارد و همزمان در حال احداث ترمینال‌های گاز LNG است در حالی که وصل شدن لوله گاز ما به امارات آنها را به ما وابسته خواهد کرد و اماراتی‌ها از جزایر سه‌گانه دیگر حرفی نخواهند زد.
وی ادامه داد: عمان چون گاز ندارد بابت کمبود خوراک واحد ال ان جی به شیل جریمه می‌دهد. کویت هم گاز ما را می‌خواهد. ترکیه هم پتانسیل اقتصادی بالایی دارد، مسیر عبور گاز ما به اروپاست و در حال ایجاد رقابت قیمتی بین ما و روسیه است.
*قیمت گازایران تابو شدهاست/قرارداد گاز پاکستان به دلیل قیمت متوقف است
حسینی تصریح کرد: ما باید وارد رقابت شویم تعیین قیمت گاز در کشور ما تابو شده است، می‌ترسیم وقتی یک بار گاز را گران فروخته‌ایم جای دیگر اندکی ارزانتر بفروشیم و توافق باپاکستان به همین دلیل متوقف است.
وی اضافه کرد: قزاقستان در حال فروش گاز به چین است و از طریق دریای خزر می‌خواهد به اروپا گاز بدهد و 130 میلیارد سرمایه‌گذاری تنها در یک میدان جذب کرده است.
*شرق و غرب را جلوی آمریکا چیدیم و تحریم مرد
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران با بیان اینکه می‌پذیرم تحریم‌های امروز ما با تحریم‌های قبلی تفاوت دارد گفت: از 1996 با تحریم نفتی مواجه هستیم اما آن تحریم را نگفتیم تحریم غرب بلکه گفتیم تحریم آمریکا و هنر ما استفاده از تضاد منافع آنها برای ضربه زدن به تحریم است.
وی تصریح کرد: ما در 20 سال گذشته شرق و غرب را جلوی آمریکا چیدیم و از انگلیس و فرانسه و نروژ تا روسیه و مالزی برای خودمان مدافع درست کردیم.
وی با تاکید بر اینکه تحریم‌ها به وسیله این سیاست‌ها مرد اضافه کرد: نفت شما به کمک قراردادهای نفتی می‌تواند لابی‌هایی را علیه تحریم راه بیندازد چنانکه در خود آمریکا یک لابی 600 عضوی علیه تحریم‌های ایلسا و داماتو کار می‌کرد.
وی با طرح این پرسش که چه چیزی آنها را تحریک می‌کند گفت: در زمان قراردادهای بیع متقابل قیمت نفت 15 دلار بود و ایران برای آنها خیلی جذاب بود چرا که تولید نفت در ایران 5 دلار هزینه داشت اما در دریای شمال و بخش‌های عمیق خلیج مکزیک و دریاهای آفریقا 40 دلار هزینه داشت.
*بیع متقابل یک طرفه به نفع ما بود/در بالادستی به منابع داخلی و فاینانس اعتقاد نداریم
حسینی با تاکید بر اینکه بیع متقابل برد برد نبود بلکه یکطرفه به نفع ما بود اضافه کرد: سرمایه‌ها امروز از خاورمیانه به طرف آمریکا می‌رود تا روی شیل گاز و شیل اویل کار کند چرا که در نفت 100 دلاری رقبای زیادی در دنیا وجود خواهد داشت.
وی تاکید کرد: توسعه سریع ظرفیت‌های تولید تنها راه‌حل ماست و چگونگی افزایش ظرفیت و نرخ بازیافت و چگونگی کاهش ریسک و هزینه‌ها چالش‌های اصلی ما محسوب می‌شود.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران ادامه داد: شاید تحریم ادامه یابد و مجبور باشیم از منابع داخلی مثل اوراق قرضه و فاند انرژی استفاده کنیم اما در شرایط عادی باید قاعده بازی را دریابیم.
وی تصریح کرد: همه دنیا چه می‌کنند؟ آیا کشوری در دنیا هست که هزینه کارهای اکتشاف و توسعه نفت را از جیب خود بدهد؟ من که سراغ ندارم.
حسینی ادامه داد: شرکت‌های نفتی در ریسک زندگی می‌کنند و در ریسک پول می‌سازند و این کاری است که ما نمی‌توانیم انجام دهیم.
وی اظهار داشت: ما باید متناسب با ریسک شرکت نفتی به او پاداش دهیم و این یکی از قواعد بازی است.
وی با بیان اینکه ما در بالادستی به منابع داخلی و فاینانس اعتقاد نداریم گفت: فاینانس برای پایین‌دستی بهترین است اما راه تامین مالی بالا‌دستی قراردادهای نفتی است.
*تاریخچه قراردادهای نفتی ایران/امروز بیع متقابل دیگر کاربرد ندارد
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران در ادامه اظهار داشت: قراردادهای امتیازی ما علی‌رغم همه موارد خوبی که در آن نوشته شده بود تنها 16 درصد از درآمد‌ها را به ما می‌داد و 84 درصد در اختیار شرکت‌ها بود.
وی افزود: بعد از ملی شدن نفت و کودتا و تشکیل کنسر‌سیوم با ورود آمریکایی‌ها 11 شرکت آمریکایی 40 درصد، بی پی 40 درصد و دو شرکت هلندی هم 20 درصد را برداشتند.
حسینی با بیان اینکه این قرارداد امتیازی بود ولی به شکل قراردادهای قبلی نبود گفت: با تشکیل اوپک در 1973 اوپک قیمت نفت را افزایش داد و در همان سال قرارداد کنسرسیوم تبدیل به قرارداد سرویس و خدمات شد.
وی ادامه داد: در دهه 1960 قراردادهای جوینت ونچر یا مشارکت شرکت‌های خارجی با شرکت ملی نفت در دریا و خلیج فارس شکل گرفت و ما 50 درصد سهم داشتیم.
وی با بیان اینکه قراردادهای متقابل بعد از انقلاب مطرح شد گفت: این نوع قرارداد فقط برای توسعه میادین تازه کشف شده طراحی شده بود که در نسل اول آنها زمان و هزینه ثابت بود. در نسل دوم اکتشاف اضافه شد و در نسل سوم نیز تفاوت‌هایی در قیمت‌گذاری و تعیین هزینه داشت.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران تصریح کرد: بیع متقابل در نفت 15 دلاری درست شد و کارنامه درخشانی دارد اما آن قرارداد در شرایط فعلی کاربرد ندارد.
وی ادامه داد: سهم بیع متقابل در تولید گاز کشور 8 میلیارد فوت مکعب در روز است که ارزش سالانه آن به 23 میلیارد دلار می‌رسد و همراه با میعانات گازی ارزش آن به 43 میلیارد دلار بالغ می‌شود.
وی تاکید کرد: در مجموع ارزش محصولات گازی بیع متقابل 60 میلیارد دلار در سال است در حالی که همه هزینه‌های ما 40 میلیارد دلار بوده است.
حسینی گفت: در نفت نیز بر اساس بیع متقابل ایجاد ظرفیت 700 هزار بشکه در روز اجرا شد و 550 هزار بشکه نیز در حال اجراست.
وی تاکید کرد: در مجموع سهم بیع متقابل از درآمد‌های نفتی 100 میلیارد دلار در نفت و گاز بود که 20 درصد جی بی تی کشور را شامل شده است. با این حال امروز در شرایط فعلی جهان این نوع قرارداد دیگر کاربرد ندارد.
*اینپکس ژاپنرا به دلیل جهش قیمت نفت از دست دادیم
حسینی در ادامه در تشریح الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران گفت: در عراق فی یک عدد ثابت است مثلا 5 دلار در هر بشکه اما در الگوی جدید قرارداد نفتی ایران یا IPC، فی کاملا انعطاف‌پذیر است و ما به جای 7 نوع قرارداد یک نوع قرارداد اما با فی‌های مختلف درست کردیم و در عین حال فی به تحولات بازار نیز بستگی مستقیم دارد.
وی ادامه داد: در سال 2005 قیمت نفت ناگهان جهش کرد و قیمت کالا و خدمات نیز به تبع آن افزایش یافت چنانکه اجاره یک دکل حفاری از 40 هزار به 150 هزار دلار رسید و قرارداد به ما اجازه نمی‌داد قیمت را افزایش دهیم.
وی تصریح کرد: پیمانکارانی مانند اینپکس ژاپن را به همین دلیل در میدان آزادگان از دست دادیم.
رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران با تاکید بر اینکه اگر سود به صورت غیرمنطقی بالا رفت به وسیله آرفاکتور آن را کنترل می‌کنیم گفت: در میادین مختلف فی عوض می‌شود و به شدت تلاش کردیم ریسک و پاداش را متعادل کنیم تا در همه میدان‌ها انگیزه سرمایه‌گذاری ایجاد شود.