آسمان اصفهان در تسخير دود سفيد

وضعیت آلودگی کلانشهر اصفهان در شرایطی به مرز بحران رسیده که به نظر می‌رسد هنوز عزمی همگانی و ملی برای رفع این چالش بزرگ در نصف جهان وجود ندارد.
به گزارش تسنیم از اصفهان، این روزها تنفس در اصفهان سخت شده و با وجود شعارهایی که در راستای کاهش آلودگی در اصفهان وجود دارد، مردم نصف جهان همچنان اقدامی جدی برای رفع این معضل بزرگ به چشم نمی‌بینند.
پدیده آلودگی هوای از قرن نوزدهم میلادی در شهرهای بزرگ و دارای صنایع جهان پدیدار شد که نخستین بار در لندن و لس‌آنجلس در قالب مه‌دود خود را نشان داد و سبب مرگ بسیاری از ساکنان این شهرها شد.
در اواخر قرن نوزدهم میلادی، سازمان هواشناسی با هدف شناسائی پایش آلایندگی‌ها، لایه اوزن، اوزن سطح زمین و بارش اسیدی افتتاح شد اما متاسفانه هر چه جلوتر می‌رویم، با معضلات جدیدتر آلودگی مواجه می‌شویم که زائیده صنعت و توسعه بود و امروزه علاوه بر آلودگی هوا، آلودگی نوری و صوتی نیز به جمع آلاینده‌ها اضافه شده است.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه 80 هزار مورد مرگ‌ومیر در ایران به‌علت عوامل محیطی رخ می‌دهد و مرگ‌ومیر بر اثر عوامل محیطی در کشورهای مختلف 15 تا‌30 درصد مرگ‌ومیرها را تشکیل می‌دهد که این آمار در ایران 21 درصد است.
البته بر اساس پیش‌بینی کارشناسان باید میزان مرگ‌ومیر بر اثر عوامل محیطی تا سال 1404 به 80 نفر در 100 هزار نفر کاهش پیدا کند که با توجه به روند افزایش مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، دست یافتن به چنین برنامه‌ای کمی دور از ذهن به ‌نظر می‌رسد.
بحران آلودگی هوای کلان‌شهرهائی همانند اصفهان، مسئله‌ای نیست که بدون همت و اندیشیدن راهکار سازنده و اجرائی شدن قوانین و مقررات زیست محیطی رفع شود، این در حالی است که کشورهای پیشرفته، سال‌ها پیش از این به فکر رفع بحران آلودگی هوا بودند و هوای پاک را برای نسل‌های آینده نیز تضمین می‌کنند اما سئوال اینجاست که در این زمینه ما چه کرده‌ایم.
نکته قابل توجه این است که آمار رسمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان می‌کند که آلودگی حاصل از دود که سلامتی بشر را به خطر می‌اندازد، سبب بروز بیمارهای همچون بیماری برونشیت مزمن، حساسیت و آلرژی، آسم، بیماری‌های قلبی وعروقی وافسردگی و متاسفانه بیماری شایع سرطان معده و ریه می‌شود.
چرا اصفهان آلوده است؟
رئیس مرکز اوزن هواشناسی اصفهان پیرامون دلایل آلودگی هوای کلان‌شهر اصفهان می‌گوید: باید توجه داشته باشیم که شهر اصفهان در دره زاینده‌رود قرار داشته که به دلیل کمبود رطوبت و ترکیب گوگرد در هوا با تراکم آلودگی مواجه هستیم و همه این آلایندگی‌ها در برابر تابش نور خورشید، آلایندگی اوزن سطح زمین را ایجاد می‌کند که بر روی تنفس و بیماری‌های قلبی و عرقی و پوستی اثر می‌گذارد.
ویکتوریا عزتیان با بیان اینکه اصفهان ساعت آفتابی زیادی دارد و ظرفیت آلایندگی در اصفهان بالا بوده، خاطرنشان کرد: بزرگترین معضل آلودگی در اصفهان ناشی از الگوی نادرست مصرف بوده و 70 درصد آلودگی در اصفهان ناشی از حمل و نقل وبخاری‌ها و کولر‌ها است.
با نگاهی واقع بینانه می‌توان دریافت که بیشترین عامل موثر در تشکیل آلودگی هوا، تردد بیش از حد خودروهایی تک سرنشین در سطح شهر بوده و هم‌چنین عوامل از قبیل آلودگی ناشی از کارخانجات، مهاجرت ریزگردها از کشورهای همسایه، قطع درختان و بی‌توجهی به محیط زیست، کاهش بارش باران و برف نیز دست به دست هم داده و در شکل‌گیری این معضل در به شکل بحران موثر بوده‌اند.
نقش کاهش دما در افزایش آلودگی کلانشهر اصفهان
در سال‌های گذشته که وضعیت آلودگی هوای اصفهان در زمستان به بحران می‌رسد، این سئوال مطرح می‌شود که چرا در فصل‌های سرد سال، آلودگی هوای از معضل  به شکل بحران خود نمایی می‌کند. پاسخ به آن جای بحث گسترده‌ای دارد و کوچکترین علتی که می‌توان به آن اشاره کرد، کاهش دما و استفاده بیش از اندازه ازسوخت‌هایی گرمایشی است.
رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با تسنیم پیرامون راهکار برون‌رفت از بحران آلودگی هوای تصریح کرد: شکی نیست که شرایط جغرافیائی و اقلیمی اصفهان در تشدید آلودگی‌ها و به‌ویژه آلودگی هوا تاثیرگذار بوده اما فضای شهری و الگوی استفاده از انرژی‌ها نقش مهم‌تری را در ایجاد بحران آلودگی دارد.
مهرداد فرهادیان افزود: یکی از راهکارها در رفع آلودگی هوا در حوزه شهری و صنعتی در مرحله عمل، گسترش و استفاده از حمل و نقل عمومی مطابق با استانداردهای زیست محیطی بوده و هم‌چنین استفاده از گاز طبیعی در صنایع بزرگ استان نیز می‌تواند نقش کلیدی در کاهش آلایندگی‌های شهری و صنعتی داشته باشد.
بهینه‌سازی مصرف انرژی در منازل و ساختمان‌ها، راهکاری برای کاهش آلودگی
وی بیان کرد: بهینه‌سازی مصرف انرژی در منازل و ساختمان‌ها به عنوان نقاط تولیدکننده آلودگی گازهای گلخانه‌ای می‌تواند در کاهش آلودگی و آلایندگی تاثیر به‌سزائی را داشته باشد زیرا با توجه به اینکه 60 درصد از انرژی مصرفی در ساختمان‌ها هدر می‌رود، این بهینه‌سازی به طرق مختلف از جمله عایق دیواره‌ها، پنجره دوجداره و استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد می‌تواند در مصرف بهینه و کاهش آلایندگی کمک شایانی کند، از طرف دیگر استفاده از انرژی‌های طبیعی همانند خورشید و انرژی تجدید پذیر نیز می‌تواند منبع محکمی برای کاهش آلودگی‌ها و به ویژه آلودگی هوا باشد.
تردیدی نیست که علاوه بر اقداماتی که مسئولان امر در استان برای کاهش آلودگی‌ها از سطح شهر اصفهان انجام می‌دهند، بی‌تاثیر نبوده، همان‌طور که رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان چندی پیش در مصاحبه مطبوعاتی خود پیرامون طرح جامع کاهش آلودگی هوای اصفهان بیان کرد که مجمع نمایندگان استان اصفهان و به ویژه نمایندگان شهرستان اصفهان در زمینه ‌سالم‌تر شدن هوای اصفهان هم جدیت دارند و هم تلاش‌هائی متعددی انجام دادند.
عباس مقتدائی گفت: تلاش‌های ما به این نتیجه رسید که با وفاق و هم‌دلی که بین مسئولان قضائی، اجرائی و قوه مقننه و نمایندگان مجلس حاصل شد، موفق شدیم مشعل‌های مازوت‌سوز نیروگاه‌های اصفهان را پلمپ کنیم و از مسئولان قضائی که این اقدام را انجام داد، قدردانی می‌کنیم.
وی تصریح کرد: امروز مردم اصفهان به دلیل پلمپ شدند مشعل‌های مازوت‌سوز از یک طرف و به دلیل تحقق وعده مسئولان استان، می‌توانند از بنزین با کیفیت بالاتر مشهور به بنزین یورو4 استفاده کنند.
رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان خاطرنشان کرد: مجموعه این عوامل کمک کرد تا حدود 30 درصد از آلودگی هوای اصفهان کاهش پیدا کند و به همین دلیل است که ما خوشحال هستیم که مردم اصفهان می‌توانند نفس راحت‌تری را بکشند و امید داریم که کارخانجات بزرگ و مجموعه‌های بزرگ تولید کننده اجازه دهند که نفس اصفهان راحت‌تر و با اطمینان بیشتری تامین شود.
سوخت پاک باید به صورت گسترده در اصفهان توزیع شود
یکی از راه‌های کاهش آلودگی هوای در اصفهان از منظر کارشناسان استفاده از سوخت پاک تلقی می‌شود که از بنزین یورو 4 بعد از اخذ مجوز و رعایت استانداردهای لازم در مهر امسال در42 جایگاه منطقه اصفهان حدود 2.2 میلیون لیتر توزیع شد که این نوع بنزین به واسطه پائین بودن میزان گوگرد و بنزن در آن می‌تواند کمک شایانی به کاهش آلودگی کند.
بابک صادقیان، رئیس اداره آزمایشگاه‌های محیط زیست اصفهان سهم عمده آلودگی در سطح شهر اصفهان را مربوط به اتومبیل‌ها دانست و گفت: با توجه به آمار و ارقامی که از میزان مصرف سوخت به دست آورده‌ایم، سهم حمل و نقل را در این آلودگی بیشتر از صنایع می‌دانیم، صنایع در بحث سوخت تنها حدود 4 تا 5 درصد در آلودگی دخیل هستند و البته در بحث تولید فرآورده بیشترین سهم را دارند.
اما باید فراتر از تلاش‌ها و فعالیت‌های مسئولان استان به این نکته بسیار مهم هم توجه ویژه نشان داد که رفتار و عملکرد شهروندان یک شهر نیز در سلامت آن موثر هستند و در واقع بیشترین سهم و وظیفه برای کاهش آلودگی هوا در روزهای سرد و در مقابله با پدیده وارونگی هوا، از آن شهروندان است.
همه افراد یک جامعه باید هر کدام به نوع خود سهمی را برای کاهش این آلودگی که اثرات مخرب آن در طول زمان و بر روی کودکان، میان‌سالان و سال‌خوردگان مشخص می‌شود و حتی سلامت نسل آینده را نیز تهدید می‌کند، برعهده گیرند و تا همه بتوانیم از آسمان صاف و پاک اصفهان استفاده کرده و زندگی سالم‌تری را تجربه کنیم.