الهام: شیوه کنونی سربازی نوعی بیگاری کشیدن از جوانان است/ سرهنگ حلوایی: اگر سربازی مقدس است چرا برای تشویق آدم‌های موفق آنها را معاف میکنیم
همایش سربازی و راهکارهای عادلانه در دانشگاه تهران برگزار شد.این برنامه با شرکت غلامحسین الهام وزیر پیشین دادگستری و استاد دانشگاه تهران، امیرسرتیپ خلبان حبیب بقایی، مشاور فرماندهی کل قوا و فرمانده پیشن نیروی هوایی و محمدرضا اکبر حلوایی معاون پیشن نظام وظیفه آغاز گردید
. سپس انجمن علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران با خواندن یک بیانیه، لزوم برگزاری همایش از سوی دانشگاه را برای حضار تشریح نمود.
دکتر غلامسحین الهام، اولین سخنران این همایش، ابعاد حقوقی خدمت سرباز را بررسی کرد و شیوه کنونی خدمت سربازی را بر خلاف اصول قانون اساسی دانست.
الهام با انتقاد از اجباری بودن سربازی گفت: جوانانی که به یک سن خاص رسیده اند بدون خواست و اراده آنها را مجبور به یک سری فعالیت ها میکنند و وقتی ازادی اراده یک انسان تحت فشار بیرونی قرار میگیرد، اجبار به یک کار معین بیگاری تلقی میشود.بند چهارم اصل چهل سوم قانون اساسی بر رعایت ازادی انتخاب شغل و عدم اجبار افراد به کاری معین و جلوگیری از بهره کشی از کار دیگران تاکید دارد. ما یک جوان را از مسیر عادی زندگی خارج میکنیم و فرصت ها بلقوه و بالفعل پیش رو را برمیداریم و به این ترتیب فرصت شغلی یک جوان را از او میگیریم.»
الهام درخصوص توجیه سربازی با عنهوان ضرورت دفاع از امنیت ملی گفت: دفاع از کیان کشور مسئله ایست که به دلیل اهمیت آن برخی از اصول قانون اساسی و حقوق شهروندی را نقض میکنیم و حتما این مسئه اولویت است که بر سر آن جان میدهیم اما در وضعیت کنونی وضعیت دفاعی چگونه است؟ سرباز برای امر دفاع اماده شده است و برای دفاع حق داریم ازادی او را سلب کنیم نه برای کارهای خدماتی یا اداری. اصل 148 قانون اساسی میگوید: هرگونه استفاده شخصی از امکانات ارتش و استفاده شخصی از افراد آنها نظیر راننده شخصی و نظایر آنها ممنون است. یعنی از نیروی سرباز برای اهدافی غیر از دفاع نباید استفاده شود. البته نحوه رفتار کنونی نیروهای مسلح، اکنون مورد بحث نیست اما این مسئله به قدری اهمیت داشته است که در قانون اساسی ذکر شده است.
اهلام در خصوص بازنگری در قانون فعلی سرابزی گفت: بازنگری در قانون سربازی شدنی است و لازم نیست خودمان را در معیارهای 40 سال قبل محدود کنیم، ارتش منظم و حرفه ای هم اشتغال است هم توان فنی بیشتر و هم اعتماد نیروهای مسلح به آنها بیشتر خواهد بود. اکنون به سرباز اعتماد کافی نمی‌شود چرا که یک نیروی متغییر شناور و مهمان است و حتی یک نیروی فنی دانشگاهی هم به دلیل مسائل امینتی نمیتواند به خوبی ایفای نقش کند.
الهام درخصوص نظام تشویق و تنبیه درخصوص سربازی هم گفت: ما با تقدس سربازی چگونه برخورد میکنیم؟ ما به عنون یک مجازات، اضافه خدمت را مطرح میکنیم، اگر خدمت مقدس است چرا تبدیل به کیفر میکنیم؟!مثال فروش سربازی، مثل یک برده ای است که باید دوسال برای دولت کار کند و حالا که قرار نیست کار کند، میگوید خشکه حساب کنیم.این سیاست که قانون بودجه برای کسب درامد باشد درست است؟
سربازی مفید است که حقوق و مزایا داشته باشد
امیر سرتیپ خلبان حبیب بقایی با تشریح دیدگاه های خود و بیان تجربیات خود از فرماندهی نیروی هوایی و بیش از 45 سال سابقه نظامی، دیدگاه های خود را در خصوص شیوه کنونی خدمت سربازی بیان کرد. او با تاکید بر مشکلات روش کنونی، مسیر اصلاح سربازی را در ارتباط دانشگاه با مراکز تحقیقاتی نظامی بیان کرد و تاکید کرد هرفعالیتی که به توسعه توان دفاعی کشور بیانجامد همان خدمت سربازیست. «سربازي براي كشور مفيد خواهد بود كه حق و حقوقش داده شود، مورد احترام قرار بگیرد، امکان ازدواج داشته باشد و حتي گردش و تفريح روزانه‌اش تامین باشد. من مطمئنم اگر گروه هاي مختلف جامعه شناسي، روانشناسي، حقوقي و… به صورت علمي روي مسئله كار كنند، مطمئنا سربازي به اين شيوه حذف خواهد شد.»
او سربازی را صرفا نگهبانی دادن در برجک ندانست و تاکید کرد سربازي يعني فكر و ذهن و دين و ايمان براي عظمت و قدرت دين خدا اهدا شود. او با تاکید بر تجارب نیروهای مسلح درباره شیوه کنونی درخواست کرد گروه هاي تحقيقاتي تشكيل شود تا متناسب با نياز نيروهاي مسلح الگوهای جدید را پياده کنند.
اگر خدمت مقدس است چرا معافیت تشویق است!
سرهنگ محمدرضا اکبرحلوایی، معاون اسبق سازمان وظیقه عمومی، از منظری دیگر به موضوع خدمت سربازی پرداختند. او ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی شیوه کنونی خدمت سربازی را برشمردند و تاکید کرد، باید نگاه جدیدی نسبت به خدمت سربازی در پیش گرفته شود.
او در ابتدا با تشکر از برگزراکنندگان این همایش گفت: من اين همايش را بسيار مبارك ميدانم چرا كه معمولا در حوزه سربازي يا به سفارش نيروهاي مسلح است يا در نيروهاي مسلح، اينكه جمع دانشجويي در محيط دانشگاه چنين جمعي را برگزار ميكند خيلي مبارك است.
او تاکید کرد: هر كشور براي جلوگيري از تهديد بيروني لازم است تا قدرت بازدارندگي خود را حفظ كند، برخي با تجهيزات پيشرفته و تسهيلات، برخي با نيروي انساني و بعضي تلفيقي از اين دو منظر بسته به پيشرفتشان يا نيروي انساني، با همين نگاه سربازي در كشور ما پيگيري مي شود.
اگرچه در شرايط امروز، استفاده از نيروي انساني در جنگ ها قابل تامل است. سرهنگ حلوایی از سه منظر اقتصادی اجتماعی و فرهنگی به مقوله سربازی با شیوه کنونی پرداخت و گفت: بعد اقتصادي سربازي يعني درگير كردن يك جوان بيش از دوسال به طوري كه سه يا چهار ماه قبل از سربازي و سه يا چهار ماه بعد از سربازي اين جوان را درگير ميكنيم و يك نيروي مولد اقتصادي جوان و كارافرين را از محيط كه در ان تاثيرگذار است به محيطي منتقل ميكنيم بدون بهره وري كافي. در حوزه فرهنگ هم افراد با تفكرات و اداب و رسوم و فرهنگ متفاوت در يك محيط پادگاني جمع ميكنيم با يك تراكم انساني زياد و مدت زمان بالا كه البته موجب تبادل فرهنگي ميشود اما از اين اتفاق هيچ هدف خاصي دنبال نميشود. از منظر اجتماعي هم می‌توان تاکید کرد مشكلات محيط هاي پادگاني و تاثيراتي كه بعدا در رفتار اجتماعي فرد باقي مي ماند غیرقابل جبرانند. حتی در حوزه خانواده، روزي كه فرزند پسر به دنيا ميايد خانواده دغدغه سربازي برايش شروع ميشود، حتي خانواده هايي كه براي معافيت فرزندشان دست به هركاري زده اند. براي نرفتن به سربازي تحصيلات را طولاني ميكنند و حتي دانشگاه برای نرفتن به سربازي ميروند حاضر می‌شوند در یک رشته بي ربط درس بخوانند یا كساني كه به سربازي ميروند از تحصيل محروم ميشوند و شرايط سربازي به گونه اي پيش ميرود كه انگیزه‌ای براي تحصيل افراد پس از سربازي وجود ندارد.»
حلوایی با انتقاد از معافیت‌ها و فروش سربازی آن را یک تنبیه برای کسانی داشنت که به سربازی می‌روند.«در هين خدمت هم سرباز امتيازي ندارد و نسبت به يك فرد معاف از خدمت دو سال از زندگی عقب می‌افتد. هيچ امتياز تشويقي نيست كه جوانان به دليل وجود آن براي رفتن به سربازي ترغيب شوند.» او با ارائه آماری رفتن به سربازی را یکی از چالش‌های جوانا عنوان کرد.
«مطابق با امار در سي سال گذشته، اعزام سربازان حدود ٦٤ درصد مشمولان سربازي بوده است، البته در سال هايي كمتر از ٥٠ درصد و در سال هايي بيش از ١٠٠ درصد به خدمت اعزام كرده ايم.
از ٣٦ درصد باقي مانده یا خدمت نميروند و یا حدود٢٠ درصد معاف ميشوند.» او حتی ذهنیت مسئولان درباره سربازی را یک ذهنیت منفی داسنت که علیرغم تاکید بر مقدس بودن ان در رفتارهای تشویقی مسئولان خود را نشان می‌دهد.«سربازي در ذهن مسئولين آنقدر منفی است كه وقتي ميخواهيم به فرد يك امتياز بسيار بزرگ دهيم او را از سربازي معاف ميكنيم. مثل معافيت ايثارگران، مدال آوران ورزشي و المپيادهای علمي. پس با اين نگاه خدمت مقدس تلقي نميشود بلكه يك اقدام سخت است كه هنگامي كه ميخواهيم امتياز دهيم، معافيت خدمت مقدس را اعطا ميكنيم.»
او با انتقاد از شیوه کنونی و نوع آمزش‌های آنها را متناسب با نیازهای فعلی نیروهای مسلح ندانست و گفت: «آموزش ها به شکل سنتي و در مراكز آموزشي متوسط رو به پايين و از لحاظ كميت متراكم و از لحاظ كيفيت با استانداردهای پایین برگزار می شود.»
حلوایی با شااره به اینکه ما مدام به بکارگیری تکنولوژی در نیروهای مسلح تاکید میکنیم ولی حاضر نیستیم به جای نگهبانی دادن یک نیروی متخصص کشور در برجک به عنوان سرباز از یک دوربین مداربسته استفاده کنیم گفت:«با ٥٠ درصد سربازان كنوني هم ميشود نياز نيروهاي مسلح را برطرف نمود. هزينه سربازي با وجود رقم بالا به چشم مسئولين همان نيروي كار ارزان است و فكر ميكنيم استفاده از نيروي ارازان براي ما مفيد است. با اطمينان عرض ميكنم در شرايط بحراني نميشود بر روي اين سربازان حساب كرد چرا كه روي انگيزه انان و روحياتشان كار خاصي انجام نشده است.»
او با رد کردن شیوه فعلی خواستار حرفه‌ای گری در سربزای شد و گفت با برای دفاع عمومی می‌تاون روی نیروهای بسیج حساب کرد و برای دفاع تخصصی باید از سربازان حرفه‌ای استفاده کنیم. این همایش با جلسه پرسش و پاسخ به پایان رسید که در آن مهم‌ترین آسیب اجتماعی شیوه کنونی سربازی بالا رفتن سن ازدواج، فاصله افتادن در فرزندآوری و بالارفتن آمار طلاق عنوان شد.
