«آگاهی از حقوق در قراردادها؛ چرا باید حقوق خود را در قراردادها بشناسیم؟»

قراردادها بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما هستند. از خرید خانه و خودرو گرفته تا قراردادهای کاری و خدماتی، همه‌جا با قراردادها سروکار داریم. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌ایم که در هنگام امضای یک قرارداد، چه حقوقی داریم و چگونه می‌توانیم از حقوق خود دفاع کنیم؟

۱. قرارداد چیست؟

قرارداد به توافقی قانونی میان دو یا چند طرف گفته می‌شود که هدف آن ایجاد تعهدات حقوقی است. هر قرارداد باید دارای ارکان اساسی باشد:
•    رضایت طرفین: همه طرف‌ها باید به صورت آزادانه و با آگاهی کامل از مفاد قرارداد، آن را امضا کنند.
•    موضوع معین و قانونی: موضوع قرارداد باید مشخص و قانونی باشد. مثلا در یک قرارداد خرید و فروش، باید کالای مشخصی خریداری شود.
•    قیمت معین: مبلغ قرارداد باید مشخص و واضح باشد.

۲. چرا شناخت حقوق در قراردادها اهمیت دارد؟

بسیاری از افراد در حین امضای قراردادها به مفاد آن توجه نمی‌کنند یا به طور کامل از حقوق خود آگاه نیستند. این موضوع می‌تواند منجر به مشکلات حقوقی و مالی شود. به عنوان مثال:
•    اگر مفاد قرارداد به صورت شفاف و روشن بیان نشده باشد، ممکن است یکی از طرفین به دلیل ابهام در قرارداد، از اجرای تعهدات خود سر باز زند.
•    در برخی موارد، طرفین ممکن است تحت فشار یا فریب وارد یک قرارداد شوند که منافع آن‌ها را تهدید کند.

۳. حقوق شما در قراردادها چیست؟

در هر قرارداد، شما به عنوان یکی از طرفین حقوقی دارید که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید:
•    حق مطالبه اجرای قرارداد: شما حق دارید که از طرف مقابل خود بخواهید تا به تعهداتش عمل کند. اگر طرف مقابل از اجرای تعهدات خود امتناع کند، می‌توانید از طریق مراجع قضائی اقدام کنید.
•    حق فسخ قرارداد: اگر شرایط قرارداد تغییر کند یا طرف مقابل از آن تخلف کند، شما حق فسخ قرارداد را دارید. این حق می‌تواند در صورت وجود شرایط خاص (مانند وقوع تخلف یا عدم انجام تعهدات) استفاده شود.
•    حق دریافت خسارت: اگر قرارداد به دلیل نقض آن از سوی طرف مقابل دچار خسارت شود، شما حق دارید که از او جبران خسارت کنید. این جبران می‌تواند شامل ضرر و زیان مالی یا تأخیر در اجرای تعهدات باشد.
•    حق اطلاع از شرایط: شما حق دارید که از تمام شرایط و جزئیات قرارداد اطلاع داشته باشید. هیچ‌گاه نباید تحت فشار قرار گیرید که قراردادی را بدون مطالعه و درک کامل امضا کنید.

۴. چگونه از حقوق خود در قراردادها دفاع کنیم؟

برای دفاع از حقوق خود در قراردادها، می‌توان اقداماتی را انجام داد:
•    مطالعه دقیق قرارداد: قبل از امضای هر قراردادی، حتماً تمامی مفاد آن را به دقت مطالعه کنید. اگر لازم است، از یک مشاور حقوقی یا وکیل برای بررسی قرارداد کمک بگیرید.
•    استفاده از شروط مناسب: در صورتی که در حال تدوین قرارداد هستید، به دقت شرایطی را که در صورت وقوع مشکل بتوانید از آن استفاده کنید، مانند شرط داوری یا فسخ قرارداد، ذکر کنید.
•    ثبت و نگهداری مستندات: همیشه از هر گونه ارتباطی که در جریان تنظیم قرارداد ایجاد می‌شود، مستندات و نسخه‌ای از قرارداد را برای خود نگه دارید. این مستندات می‌تواند در صورت بروز اختلاف به عنوان مدرک معتبر استفاده شود.

۵. توصیه‌ها برای امضای قراردادها
•    قراردادهای شفاهی هم قابل استناد هستند، اما همیشه بهتر است قراردادها به صورت مکتوب تنظیم شوند تا در صورت بروز اختلاف، شواهد و مدارک معتبر برای اثبات مطالب وجود داشته باشد.
•    در شرایط اضطراری یا تحت فشار قرار نگرفتن از طرف مقابل، قراردادی امضا نکنید. قراردادی که تحت فشار یا فریب امضا شود، ممکن است از نظر قانونی قابل اعتراض باشد.
•    در صورت شک یا تردید در مفاد قرارداد، از یک مشاور حقوقی کمک بگیرید. مشاور حقوقی می‌تواند کمک کند تا از تمام حقوق خود آگاه شوید و قراردادی عادلانه و شفاف تنظیم کنید.

۶. نتیجه‌گیری

قراردادها بخش مهمی از زندگی روزمره ما هستند و آگاهی از حقوق خود در این قراردادها می‌تواند به ما کمک کند تا در صورت بروز مشکلات، از خود دفاع کنیم. همیشه به دقت از شرایط قرارداد آگاه باشید، در صورت نیاز از مشاوره حقوقی استفاده کنید و از امضای قراردادهایی که شرایط آن برای شما مبهم است، خودداری کنید. با رعایت این نکات ساده، می‌توان از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کرده و حقوق خود را به بهترین شکل ممکن حفظ کرد.

امیدوارم این مقاله مفید و آگاهی‌بخش باشد و به کمک آن مردم بتوانند در مواجهه با قراردادها حقوق خود را بهتر بشناسند و از آن‌ها دفاع کنند.
علا مینایی وکیل پایه یک داد گستری