معاون عراقچی: ایران همواره به اصول انسانی و بشردوستانه پایبند بوده است
معاون امور حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه کشورمان گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره به اصول انسانی و بشردوستانه پایبند بوده و بر این باور است که هرگونه نقض این اصول نه تنها به حقوق انسانها آسیب میزند، بلکه بر امنیت و ثبات جهانی نیز تاثیر منفی میگذارد.»
به نقل از ایسنا «کاظم غریب آبادی» معاون امور حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه ایران در نشست بزرگداشت هفتاد و پنجمین سالگرد تصویب کنوانسیونهای ژنو تاکید کرد: «ما معتقدیم که اجرای کامل این کنوانسیونها نه تنها نیازمند اراده سیاسی کشورهای عضو است، بلکه نیازمند تقویت ساز و کارهای نظارتی و همچنین پاسخگویی به موارد نقض حقوق بشر در سطح جهانی است.»
متن کامل صحبتهای این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در این مراسم که در مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت خارجه برگزار شد، به شرح زیر است:
«مایلم در ابتدا مراتب خرسندی و افتخار خود را از حضور در آئین بزرگداشت هفتادوپنجمین سالگرد تصویب کنوانسیونهای چهارگانه ژنو که میراث گرانبهای بشریت میباشد، ابراز نمایم.
امروز در اینجا گرد آمدهایم تا هفتادوپنجمین سالگرد تصویب کنوانسیونهای چهارگانه ژنو را گرامی بداریم. این کنوانسیونها نه تنها پایهگذار حقوق بینالملل بشردوستانه هستند، بلکه در طول این سالها در برخی موارد نقشی اساسی در کاهش رنج و درد انسانها در زمان جنگها و بحرانهای انسانی هم ایفا کردهاند.
جنگ، بهعنوان یک پدیده شوم، تاریخی به قدمت آفرینش انسان دارد و در این میان حقوق جنگ یا حقوق مخاصمات مسلحانه از جمله مباحث و موضوعاتی است که از آغاز شکلگیری حقوق بینالملل مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا این پدیده تلخ را با موازین اخلاقی و انسانی منطبق نماید.
حقوق بشردوستانه با قبول واقعیت این پدیده مخرب به منظور کاهش آلام و احترام به کرامت انسانها، حمایت از غیرنظامیان، جلوگیری از تخریب اموال محدود کردن آثار ناشی از جنگ و پیگرد، محاکمه و کیفر جنایتکاران جنگی نقش بسیار تعیینکنندهای در کنترل و هدایت مخاصمات مسلحانه دارد.
گزارشهای سالانه سازمان ملل در مورد حفاظت از غیر نظامیان نشان میدهد که درگیریهای مسلحانه همچنان با تعداد بالای مرگ و میر، غیر نظامیان، مجروحان افراد آواره، ناپدید شدن و همچنین تخریب و ویران شدن خانهها، مدارس، بیمارستانها و آسیب به زیر ساختهای غیر نظامی همراه بوده است. حفاظت از غیر نظامیان نیازمند رویکردی جامع برای پیشبینی و کاهش چنین خطرات و رنجهایی است.
تمام تلاشها باید در راستای اطمینان از رعایت قوانین بینالمللی بشردوستانه صورت گیرد و اینکه غیرنظامیان و اهداف غیر نظامی بدون توجه به صحنه جنگ مورد حفاظت قرار میگیرند.
سازمان ملل در وادار ساختن طرفهای درگیری به پایبندی به تعهدات خود و احترام به حقوق بینالملل بشردوستانه دارای نقشی حیاتی است، علاوه بر این، دولتها باید برای اطمینان از رعایت حقوق بینالملل بشردوستانه اقدامات بیشتری انجام دهند. کنوانسیونهای ۱۹۴۹ ژنو و پروتکلهای الحاقی سنگبنای چارچوبهای حقوقی برای حفاظت از غیرنظامیان و کسانی که در منازعات مسلحانه شرکت نمیکنند، هستند.
کنوانسیونهای چهارگانه ژنو، در حقیقت پاسخی به نیازهای بشری در شرایط بحرانی جنگها و درگیریها بودند. این کنوانسیونها که به منظور حفظ کرامت انسانی در برابر خشونتهای جنگی طراحی شدند، به کشورهای امضاکننده این امکان را میدهد که اصول بنیادین حقوق بشر را حتی در پیچیدهترین شرایط مورد تاکید قرار دهند.
علاوه بر این، موارد دیوان بینالمللی دادگستری در نظر مشورتی خود در سال ۱۹۹۶ در مورد «قانونی بودن تهدید یا استفاده از سلاحهای هستهای» بر دو اصل اساسی حقوق بینالملل بشردوستانه یعنی تمایز بین نظامیان و غیر نظامیان و ممنوعیت رنجهای غیرضروری تأکید کرده است.
دیوان به صراحت اعلام کرده است که کشورها هرگز نباید غیر نظامیان را هدف حملات قرار دهند و در نتیجه هرگز نباید از سلاحهایی استفاده کنند که قادر به تشخیص اهداف غیر نظامی و نظامی نیستند. بهرغم الزامآور بودن قواعد بینالمللی بشر دوستانه، چالش جدی که جامعه بینالملل امروزه با آن مواجه است عدم پایبندی طرفین درگیر به این قواعد است.
جمهوری اسلامی ایران، همواره به اصول انسانی و بشردوستانه پایبند بوده و بر این باور است که هرگونه نقض این اصول نه تنها به حقوق انسانها آسیب میزند، بلکه بر امنیت و ثبات جهانی نیز تاثیر منفی میگذارد. در این سالها ما شاهد بحرانهای انسانی متعددی در نقاط مختلف جهان بودهایم که در بسیاری از این موارد نقض آشکار و بیرحمانه اصول حقوق بشردوستانه از جمله در برابر غیر نظامیان و افرادی که تحت تاثیر جنگها و درگیریها قرار میگیرند، مشاهده شده است.
ما معتقدیم که اجرای کامل این کنوانسیونها نه تنها نیازمند اراده سیاسی کشورهای عضو است، بلکه نیازمند تقویت ساز و کارهای نظارتی و همچنین پاسخگویی به موارد نقض حقوق بشر در سطح جهانی میباشد.
برای تکیه بر تلاشهای فوق و اجرای بهتر مفاد کنوانسیونهای ژنو ۱۹۴۹، مایلم به اطلاع برسانم که یک کارگروه ویژه در قوه قضائیه ایران برای تهیه پیشنویس قانون جدید با هدف جرمانگاری شنیعترین جنایات بینالمللی از جمله جنایات جنگی تشکیل شده است. اعضای کارگروه مذکور شامل قضات عالیرتبه، دادستانها و کلا اساتید برجسته دانشگاه و همچنین نمایندگان وزارت امور خارجه و دادگستری هستند و پس از نهایی شدن، این لایحه توسط هیئت وزیران برای تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم میشود.
مایه تاسف و نگرانی است که در منطقه غرب آسیا، از جمله در سرزمینهای اشغالی فلسطین، اجرای قوانین بینالمللی بشر دوستانه به شدت نقض میشود. جدیترین نقض حقوق بینالملل بشر دوستانه، سیاستها و اعمال سیستماتیک ضدانسانی و نژادپرستانه رژیم اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین است.
نسلکشی، ایجاد قحطی، کشتار وسیع غیر نظامیان از جمله کودکان، زنان و سالخوردگان، نابودی بیمارستانها و سیستم بهداشت و درمان، حمله به مساجد، کلیساها، تخریب عامدانه مراکز تاریخی و فرهنگی، حمله علیه کارمندان بینالمللی و خبرنگاران، تخریب منازل مسکونی، از بین بردن مزارع، کوچ اجباری و دسته جمعی مردم فلسطین، تداوم تجاوز و غصب سرزمینهای فلسطین از طریق شهرکسازی، تنها بخشی از جنایاتی است که علیه ملت فلسطین ارتکاب یافته است.
بیتفاوتی در مقابل این جنایات، بیتفاوتی در مقابل بشریت و کرامت و تمامیت روحی و جسمانی اوست، این بیتفاوتی باعث خواهد شد که مبانی حقوق بینالملل بشردوستانه که اخلاقیترین و انسانیترین مقررات حیات بینالمللی هستند، سست و لرزان گردد و باعث شود که جنایتکاران دیگر آن را به عنوان مجوزی تلقی کنند تا در آینده هرگونه جنایتی علیه انسانهای بیگناه را روا بدانند.
تمام موارد فوق بدون توجه به این واقعیت است که رژیم اشغالگر اسرائیل طی دههها تعهدات خود به عنوان یک قدرت اشغالگر را که در کنوانسیون چهارم ژنو ذکر شده است، آشکارا نقض کرده است.
این امر توسط نهادهای مختلف سازمان ملل متحد از جمله ارگان قضایی اصلی آن، دیوان بینالمللی دادگستری، در نظر مشورتی دیوار حائل در سال ۲۰۰۴ و همچنین آخرین نظر مشورتی آن در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۴ در مورد پیامدهای قانونی ناشی از سیاستها و اقدامات اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین» تأیید شده است.
جهان در حال حاضر با چالشها و تنشهای متعدد، درهم پیچیده و ظاهرا مزمنی مواجه است که تلاشهای معدود و حرکتهای محدود صورت گرفته برای حل و فصل آنها ناکافی است، زیرا عوامل ایجادکننده این بحرانها با سرعت بیشتری عمل میکنند و پیش میروند.
گرسنگی، قحطی آوارگی تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی مانند سیل، جنگ، جابجاییهای اجباری، مهاجرت و پناهجویی، درگیریهای مسلحانه و غیره، بحرانهایی هستند که به نظر میرسد جهان را در کنترل خویش درآوردهاند؛ این بحرانها که دومینووار در مناطق مختلف جهان در حال رخ دادن هستند، حلقههای بهم پیوسته یک زنجیره تهدیدکننده زندگی انسانها محسوب میشوند.
برخی کشورها که در موضوعات مختلف مدعی صاحب سبک هستند، برای پیشبرد برنامههای خود در زمینههای مختلف به استانداردهای دوگانهای دست میزنند که بیثباتی جهانی و نقض گسترده حقوق مردم را به دنبال دارد؛ این استانداردهای دوگانه در همه زمینهها قابل مشاهده هستند، اما در زمینه حقوق بشر و حقوق بشردوستانه وضوح آشکارتری دارند.
ضمن گرامیداشت این سالگرد مهم، به این نکته نیز باید توجه داشته باشیم که تمامی اعضای کنوانسیونها باید به تعهدات خود پایبند باشند و در برابر نقضهای آشکار این اصول نه تنها سکوت نکنند، بلکه با همکاریهای مشترک و استفاده از ابزارهای دیپلماتیک و قانونی از حقوق انسانها در برابر جنگها و خصومتها حمایت کنند.
همچنین از تمامی اعضاء خواستاریم که با عزم راسخ، همبستگی و همکاری بیشتر گامهای موثرتری در جهت تضمین رعایت حقوق بشردوستانه بردارند و به حفظ کرامت انسانی در تمامی سطوح اهتمام ورزند. ما مسئولیت داریم اطمینان حاصل کنیم که هیچ فردی در جنگها و بحرانها از حقوق بنیادین خود محروم نخواهد شد و مرتکبان جنایت در قبال اعمال خود پاسخگو باشند.»