آگاهی با حقوق کارگران و کارفرمایان در ایران در یک نگاه اجمالی
در نظام حقوقی ایران، حقوق کارگران و کارفرمایان تحت قانون کار جمهوری اسلامی ایران تنظیم شده است. این قانون در جهت حفظ منافع طرفین قرارداد کار، تعیین حقوق و تعهدات هر یک، و ایجاد تعادل میان آنها تدوین شده است. در این مقاله، به مهم‌ترین حقوق و تکالیف هر یک از طرفین پرداخته می‌شود.
1. حقوق کارگران:
• حق دریافت دستمزد:
طبق ماده ۴۱ قانون کار، کارگر حق دارد در ازای کار خود، دستمزد منصفانه و عادلانه دریافت کند که این دستمزد نباید از حداقل مزد مصوب که توسط شورای عالی کار تعیین می‌شود، کمتر باشد.
• حق مرخصی:
طبق ماده ۶۲ قانون کار، کارگران حق دارند سالانه ۲۶ روز مرخصی با حقوق دریافت کنند. همچنین در صورتی که کارگر برای مدت طولانی‌تر از یک سال در یک شرکت کار کند، می‌تواند مرخصی استعلاجی و سایر مرخصی‌ها را درخواست کند.
• حق امنیت شغلی:
طبق ماده ۲۶ قانون کار، کارگران از امنیت شغلی برخوردارند و کارفرما تنها در شرایط خاص و با رعایت مقررات قانونی می‌تواند قرارداد کار را خاتمه دهد.
• حق بیمه و تأمین اجتماعی:
طبق ماده ۱۴ قانون تأمین اجتماعی، کارفرما موظف است بیمه تأمین اجتماعی کارگران خود را پرداخت کند. این بیمه شامل بیمه درمانی، بازنشستگی، بیمه بیکاری و سایر مزایای تأمین اجتماعی است.
• حق برقراری شرایط ایمنی و بهداشت محیط کار:
طبق ماده ۸۲ قانون کار، کارفرما موظف است شرایط ایمنی و بهداشت محیط کار را رعایت کند و در صورت نقض این مقررات، کارگر حق دارد از محیط کار خارج شده و از حقوق خود دفاع کند.
2. حقوق کارفرمایان:
• حق نظارت بر کار کارگر:
طبق قانون کار، کارفرما حق دارد نحوه انجام کار و شرایط محیط کار را تحت نظارت قرار دهد. این نظارت باید به گونه‌ای باشد که حقوق کارگر تضییع نشود.
• حق تغییر شرایط کاری:
کارفرما می‌تواند با توجه به شرایط اقتصادی و نیازهای کسب‌وکار، شرایط کاری کارگران را تغییر دهد. این تغییرات باید مطابق با قرارداد کار و با اطلاع و توافق کارگر انجام گیرد.
• حق فسخ قرارداد:
طبق ماده ۲۵ قانون کار، کارفرما می‌تواند در شرایط خاص و بر اساس دلایل قانونی (مانند ترک کار، نقص عملکرد و …) قرارداد کار را فسخ کند. البته فسخ قرارداد باید طبق فرآیندهای قانونی و با رعایت شرایط خاص باشد.
• حق تنظیم قرارداد:
کارفرما حق دارد با کارگران خود قرارداد کار تنظیم کند که شرایط کار، مدت زمان قرارداد، دستمزد، وظایف و سایر مسائل مربوط به رابطه کاری در آن مشخص شود. این قرارداد باید به امضای هر دو طرف برسد.
3. حقوق و تکالیف متقابل:
• رعایت قرارداد:
کارفرما و کارگر موظفند به تمامی شرایط مندرج در قرارداد کار عمل کنند. عدم رعایت این شرایط می‌تواند به مشکلات حقوقی و قانونی برای طرفین منجر شود.
• حل اختلافات:
در صورتی که اختلافی میان کارگر و کارفرما پیش آید، طرفین می‌توانند به هیئت‌های حل اختلاف (طبق ماده ۱۵۰ قانون کار) مراجعه کنند تا به طور قانونی این مشکلات را حل کنند.
• تعهدات قانونی:
هر دو طرف باید به تمامی تعهدات قانونی خود پایبند باشند. کارفرما موظف است به حقوق کارگران در زمینه‌های مختلف (دستمزد، بیمه، شرایط کاری و …) توجه کند و کارگر نیز باید طبق قرارداد و قوانین کار به وظایف خود عمل کند.
نتیجه‌گیری:
آگاهی از حقوق و تکالیف کارگران و کارفرمایان نه تنها باعث تقویت روابط کاری و کاهش اختلافات می‌شود، بلکه به حفظ امنیت شغلی و بهبود شرایط کاری کمک می‌کند. رعایت این حقوق در چارچوب قانون کار ایران، هم برای کارگران و هم برای کارفرمایان اهمیت دارد و در نهایت منجر به افزایش رضایت شغلی و بهره‌وری می‌شود.
علا مینایی وکیل پایه یک دادگستری
