حوزه فرهنگي تامين اجتماعي، معاونتي براي اقناع مخاطبان يا سالن انتظاري براي پست هاي مديريتي؟!

معاونت فرهنگی، اجتماعی و امور استانهای سازمان تامین اجتماعی در حال حاضر متولی اصلی اقدامات فرهنگی در این سازمان است. توسعه فرهنگ بیمه پردازی برای ۴9 میلیون نفر جمعیت تحت پوشش این سازمان با فعالیت و تلاش مدیران و کارکنان همین بخش انجام می‌پذیرد.

به گزارش عصر خبر، با نگاهی گذرا به برنامه های اجرایی این بخش در سه سال گذشته باید اذعان کرد که طی این مدت اداره کل امورفرهنگی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی یکی از عجیب ترین دوره های کاری خود طی ۱۲ سال گذشته یا از زمان احیای مجدد خود در سال ۱۳۹۲را پشت سر گذارده و سبب ساز تجربه‌ای گران سنگ برای دلسوزان سازمانی و متخصصان حوزه فرهنگی، اجتماعی در تاریخ این سازمان شده است.

نوع فعالیت و عملکرد متولیان حوزه فرهنگی و اجتماعی در چند سال گذشته نشان داد تا زمانی که شرح وظایف، کارکردها و معنا و مفهوم فعالیت ویژه فرهنگی اجتماعی در سازمان تامین اجتماعی به صورت شفاف و روشن برای مدیران و آنان که به عنوان راهبر و هدایتگر بر این مجموعه مهم و تاثیر گذار گمارده می‌شوند تبیین نشود و فلسفه کار فرهنگی در این سازمان را درک نکنند باید منتظر بود تا سلیقه، دیدگاه و نگرش مدیران این بخش بعنوان برنامه و سیاستگذاری به میدان عمل آمده و بلای جان اهداف مورد نظر بانیان و کارکنان این بخش شده و انحراف از معیارها و شاخص‌های تخصصی فرهنگی را باعث گردد.

تاریخچه پیدایی بخش فرهنگی در سازمان تامین اجتماعی اصل و اساس پیدایش تشکیلاتی به نام معاونت فرهنگی و اجتماعی در دهه ۷۰ را باید در نگرش بانیان آن جستجو کرد. ایده گسترش فعالیت‌های ارتباطی و اجتماعی سازمان تامین اجتماعی نخستین بار در سال ۱۳۷۲ با همت  مهدی کرباسیان مدیر عامل وقت سازمان تامین اجتماعی با تشکیل شورای ارتباطات مرکب از تنی چند از صاحب نظران برون سازمانی، مطرح شد که خروجی آن در اداره کل روابط عمومی آن زمان انتشاردوهفته نامه آتیه و نشریه داخلی تامین و برنامه‌ریزی برای حضور فعال در رادیو و تلویزیون، تولید فیلم‌های آموزشی کوتاه و اختصاص بودجه برای تبلیغات شهری (از جمله تبلیغات بر روی اتوبوس‌های شرکت واحد تهران با تهاتر بخشی از بدهی‌های بیمه‌ای شرکت واحد اتوبوسرانی) و… بود. تاسیس بخش فرهنگی و اجتماعی برای اولین بار در راستای تعمیق و گسترش تعاملات با نهادهای مدنی، مساله‌یابی سیستمی در تمامی حوزه‌های بیمه‌ای و درمانی و اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌ها و تدابیر گسترده‌تر و عمیق‌تر فرهنگی و اجتماعی و ارتباطی برای تغییر نگاه شرکای اجتماعی، مردم و نهادهای حاکمیتی نسبت به کارکردهای تامین اجتماعی، در اواخر سال ۱۳۷۷ از سوی “محمد ستاری فر” مدیرعامل وقت سازمان تامین اجتماعی و عضو فعلی هیئت امنای تامین اجتماعی مطرح گردید و برهمین اساس برای اولین بار پیشنهاد تشکیل معاونت فرهنگی و اجتماعی در همان سال به تصویب شورای عالی تامین اجتماعی وقت رسید.

یکی از اهداف اصلی تشکیل این معاونت(در حالی که سیاست اصلی سازمان و شورای عالی در همان مقطع، اجتناب از توسعه تشکیلات ستادی بود)گسترش و تعمیق تعاملات با نهادهای مدنی و تشکل‌های صنفی، تغییر چهره سازمان نزد افکارعمومی از یک دستگاه آمر و پول‌ستان به مجموعه‌ای مردمی به پشتوانه نیروهای مولد، تغییر نگرش و باورهای منفی مخاطبان نسبت به سازمان و سپس کمک به تغییر رفتارهای رایج آنان و نیز تغییر مشی و رفتار کارکنان در مسیر درک واقع‌بینانه از ماموریت‌ها، خدمات و محدودیت های سازمان و… بوده است.

این معاونت در ابتدای کار در سال۱۳۷۷ با انتصاب آقای فرخ ملکوندفرد(معاون سابق فنی و درآمد )با چند به کار گیری چند مشاور و با راه‌اندازی بخشی از تشکیلات مصوب در قالب اداره کل امورفرهنگی و اجتماعی بیمه شدگان شروع به فعالیت کرد و از اواخر سال ۱۳۷۹ با انتصاب فردی جدید(ابراهیم رستمیان مقدم مدیر کل روابط عمومی و بین الملل وقت و مشاور عالی مدیرعامل سازمان ) که از روزنامه‌نگاران مطبوعاتی بودند با تشکیل دو اداره کل دیگر (اداراه کل امورفرهنگی و اجتماعی کارفرمایان و سازمانها و اداره کل امور فرهنگی واجتماعی بازنشستگان و مستمری بگیران) به توسعه فعالیت های خود پرداخت.

در آن مقطع تمام تلاش متولیان و مدیران ارشد سازمان تامین اجتماعی متوجه این حقیقت بود که بخش فرهنگی و اجتماعی سازمان پشتیبان، حامی و در یک کلام اقناع کننده مخاطبان، ذینفعان و شرکای اجتماعی این سازمان از نظر تبیین کارکردهای سازمان، تسهیل روانی دریافت حق بیمه و ترویج و تبلیغ خدمات متنوع سازمان در ابعاد مختلف باشد.

تغییر هویت نیروی انسانی چرا؟

برای اجرایی سازی برنامه‌های ویژه این دوره هویت نیروی انسانی متخصص بخش فرهنگی و اجتماعی به ضرورت و به آهستگی تغییر کرد. مدیران متخصص برکنار، کارشناسان فکور و خلاق خارج و یا به انزوا رفتند و تعداد زیادی از کارکنان معلوم الحال از واحدهای مختلف و غیر مرتبط بدون داشتن حتی یک رو سابقه کار در بخش فرهنگی و اجتماعی وارد این مجموعه شده و پست های مدیریتی یکی پس از دیگری توسط افرادی که سابقه یک روز کار در حوزه فرهنگی یا ارتباطی را نداشتند اشغال گردید. متاسفانه در این مقطع تعداد زیادی از نیروهای غیر مرتبط وارد این مجموعه شده و پس از مدتی با دریافت پست‌های مدیریتی از این معاونت خارج شدند. در این دوره این معاونت نقش سالن انتظار افراد برای تصدی پست مدیریتی را ایفا کرد.

در همین مقطع بسیاری از پست‌های مدیریتی این حوزه مدت‌ها خالی ماند و تنها در انتهای دولت چهاردهم و در شرایط خاص ردیف‌های مدیریتی به سرعت توسط افرادی اشغال شد که از نظر تخصص و تجربه امکان تصدی این پست ها را نداشتند.

خروج نیروهای باتجربه روابط عمومی در این مقطع خاص افزایش فعالیت‌های مضاعف در اداره کل امور فرهنگی و اجتماعی باعث صدور ده‌ها بخشنامه و دستورالعمل مناسبتی و اجرایی گردید که بسیاری از آنها در حیطه وظایف مسئولان واحدهای روابط عمومی بخش بیمه‌ای و درمانی استانها نبود. این موضوع حجم کار کارکنان واحد‌های روابط عمومی در استانها را بشدت افزایش داد و به حدی به نیروهای شاغل در این بخش فشار عصبی و کاری وارد ساخت که باعث خروج تعداد زیادی از متخصص‌ترین مسئولان و کارشناسان واحدهای روابط عمومی گردید و از این ناحیه صدمات جبران ناپذیری به حوزه تخصصی روابط عمومی و فرهنگی سازمان وارد ساخت.

عدم توجه متولیان فرهنگی و اجتماعی به محدودیت ساختار تشکیلاتی بخش فرهنگی باعت و علت فرار نیروهای با تجربه روابط عمومی در استانها شد و از این نظر خاطره و تجربه تلخی به یادگار ماند. – گذار از سنت به مدرنیته در دنیای پیشرفته امروز فرهنگ‌سازی به صورت ناخودآگاه توسط رسانه‌های نوین صورت می‌پذیرد و با اقدامات سنتی یک قرن پیش نمی‌توان انتظار تحول در انسانهایی را داشت که هر لحظه بواسطه بمباران اطلاعاتی در حال تغییر و تحول فکری و … هستند.

تبدیل یک مجموعه فرهنگی و اجتماعی که وظیفه آموزش، ارائه خدمات فرهنگی و تغییر نگرش مثبت مخاطبان یک سازمان نسبت به کارکردهای تخصصی آن را برعهده دارد و تبدیل یک سازمان به مجموعه‌ای متناقض از عملکردهای سیاسی و… کاری است که متأسفانه در غفلت مدیران ارشد یا نبود اندیشمندان و متخصصان حوزه فرهنگی و اجتماعی به وقوع پیوسته است.

با توجه به تغییرات مدیریتی اخیر امیدواریم مدیران این بخش با اقدامات مناسب موضوع هویت بخشی به مجموعه معاونت فرهنگی و اجتماعی با تغییر و تحول ساختاری را در دستور کار قرار دهند. این مجموعه سنت زده در مرحله اول باید وضعیت بشدت مغشوش خود از نظر هویتی و نیروی انسانی را مورد ارزیابی و ساماندهی قرار دهد. هرگونه ساماندهی و اصلاحی نیازمند تخریب سازه‌هایی است که بر اساس سلایق یا دیدگاه های سنتی گذشته ایجاد شده است.

برای اصلاح وضعیت گذشته به طور قطع بسیاری از منابع انسانی آسیب خواهند دید و تغییر مسیر با سختی همراه خواهد بود. بدون شک برای ادامه حیات، بخش فرهنگی و اجتماعی انجام اصلاحات در این بخش از نان شب حیاتی‌تر است. در طول سه سال گذشته به دلیل اشتباهات راهبردی نسبت به تغییر شرح وظایف واحد فرهنگی و اجتماعی و در راستای توسعه فرهنگ عمومی اقدام شده است.

در این دوره امور ستادهايي به عنوان واحد‌های وابسته تعریف گردیده است حال آن که به صورت رسمی جایگاه تشکیلاتی این واحدها هنوز در تشکیلات این مجموعه مشخص نیست. برای رفع مشکلات این بخش لازم است نسبت به مشخص نمودن تشکیلات اداری این واحدها در ذیل این معاونت تصمیم‌گیری شده و ردیف‌های شغلی آن در هیئت مدیره سازمان مصوب گردد.

با تعیین تکلیف وظایف هریک از این قسمت‌ها بار سنگینی از دوش قسمت های تخصصی فرهنگی و ارتباطی و روابط عمومی برداشته خواهد شد. متاسفانه فعالیت سه سال گذشته بخش فرهنگی و اجتماعی مخلوطی از کارکردهای سیاسی و … با پوششی از اقدامات فرهنگی و اجتماعی بوده که امیدواریم در دوره اخیر با اصلاحات ساختاری امکان توسعه اقدامات فرهنگی و اجتماعی برای سازمان معظم تامین اجتماعی در راستای تسهیل وصول و حکمرانی مطلوب فراهم گردد.

پيشنهادها:

۱- با توجه به اینکه بخش فرهنگی و اجتماعی سازمان در ادارات کل و مدیریت های درمان استانها فاقد تشکیلات اداری است باید نسبت به مدیریت واحد فعالیت های فرهنگی و اجتماعی تصمیم گیری جدی نمود و یا نسبت به ایجاد تشکیلات اداری در استانها اقدام کرد.

2- صرف هزینه های سنگین برای فعالیتهایی با کارکرد فرهنگ عمومی در شرایطی که بیمه شدگان سازمان به حداقل اطلاعات بیمه ای آگاه نیستند موجب وهن فعالیتهای ابن بخش خواهد شد. فعالیت های فرهنگی باید در چارچوب شرح وظایف و در راستای وصول حق بیمه و افزایش رضایتمندی و تکریم بیمه شدگان باشد نه عموم مردم جامعه.

۳_ یکی از مشکلات استانها عدم همخوانی بودجه تخصیصی با ابلاغ برنامه ها و دستورالعمل های اجرایی بود. این موضوع فشار مضاعفی را بر ادارات کل و مدیریت های درمان وارد ساخت و اجرای برنامه ها را تا حد پاک کردن صورت مساله پیش برد. اصلاح این شیوه فعالیت ضرورتی است انکارناپذیر

۴_ فعالیت‌های خدماتی، رفاهی، ورزشی که ماهیت اجرایی و تخصصی دارند به واحدهای تخصصی و یا شرکت‌های ماموریتی سپرده شود. تا بار اجرایی بخش فرهنگی و اجتماعی صرف امور تخصصی مانند تولید محتوا شود.

5_ در ساختار درونی اداره‌کل فرهنگی و اجتماعی اداره فعالیت‌های مجازی، شبکه‌های‌ اجتماعی و هوش مصنوعی تشکیل شود. توسعه فعالیت‌های مبتنی بر بستر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی باید بشدت در این بخش توسعه یابد. راه اندازی سایت تخصصی فرهنگی اجتماعی و سامانه جامع آموزش غیر حضوری شرکای اجتماعی جزو ضروریات است.

6_کارگروه یا کمیته‌های تخصصی تولید محتوا با تشکیلات مشخص و جذب متخصصان حرفه‌ای در این اداره‌کل تشکیل شده و تولید محصولات فرهنگی الکترونیکی در دستور کار قرار گیرد.

۷_نیروهای شاغل در بخش فرهنگی و اجتماعی پالایش شده و آنها که فاقد توان و کارآمدی لازم هستند به واحدهایی که امکان کار در آن را دارند منتقل شوند. جذب نیروهای متخصص حوزه ارتباطی و فرهنگی باید در اولویت برنامه های این اداره کل قرار گیرد.

8- مدیران، معاونین و روسای گروه‌های تخصصی مجدداً گزینش شده و بر اساس اصل شایستگی و تجربه و تخصص انتخاب شوند. بسیاری از مدیران این حوزه تخصص و دیدگاه لازم فرهنگی و اجتماعی را ندارند.

۹_ تولید برنامه‌های رادیو و تلویزیونی و محتوای رسانه‌ای خاص برپایه شبکه های اینترنتی در اولویت قرار گرفته و متخصصان این حوزه به کار‌گرفته شوند.

10-  مهمترین وظیفه اداره کل فرهنگی اجتماعی توسعه فرهنگ بیمه پردازی، آموزش و تعامل با شرکای اجتماعی و نهادها وسازمان‌های حاکمیتی و تبیین کارکردهای تامین اجتماعی است و این بخش باید با یک تیم متخصص حرفه ای با دوری گزیدن از اقدامات سنتی از انجام امور حاشیه‌ای بشدت پرهیز کند.

۱۱_ امور فرهنگی و اجتماعی کارکنان سازمان کاملا به معاونت پشتیبانی و توسعه منابع انسانی واگذار شود و یا اداره جدیدی در ذیل این معاونت به صورت تخثصی ایجاد گردید.

12- نیروهای متخصص و ویژه در بخش فرهنگی و اجتماعی به کار گرفته شوند. مجموعه ای از متخصصان از جمله نویسنده، طراح و گرافیست، فیلم ساز و انیمیشن ساز، صفحه بند، فیلمنامه نویس، روزنامه نگار، عکاس و … باید در این مجموعه به کار مشغول شوند.

13- مبنای ارتقای پست در بخش فرهنگی و اجتماعی تجربه و دانش عملی فرهنگی و ارتباطی باشد. تجربه کار در حوزه فرهنگی و اجتماعی مهمترین اصل در ارتقای شغلی است.

1۴_ فعالیت‌های این بخش باید مداوما مورد ارزیابی و پایش قرار گرفته و میزان اثر گذاری و اثر بخشی عملکردها در مقاطع زمانی مختلف مشخص گردد.

۱۵-برای تسهیل امور فرهنگی و اجتماعی ضرورت داردارتباط سیستمی نزدیکی بین اداره کل امور فرهنگی، اجتماعی، اداره کل روابط عمومی و اداره کل ارتباطات مردمی و نظارت و اداره کل وصول حق بیمه در قالب کارگروها یا کمیته های مشترک تخصصی برقرار گردد. در همین ارتباط لازم است معاون فرهنگی و اجتماعی عضو هیئت مدیره برخی از شرکت‌های ماموریتی سازمان مانند موسسه فرهنگی، هنری آهنگ آتیه ،انتشارات علمی و فرهنگی ، موسسه پژوهش تامین اجتماعی، شرکت رفاه گستر، کتابخانه و… باشد.

گفتني است انتشار اين مطلب در راستاي تضارب آرا بوده و عصر خبر آماده است در صورتي كه معاونت فرهنگي سازمان تامين اجتماعي برنامه اي براي ارتقاي اين معاونت دارد آن را منتشر كند.