ظريف: امن‌ترین منطقه برای سرمایه گذاری ایران است

عصر خبر: ظریف گفت: جمهوری اسلامی ایران با استفاده از ابزار قدرت‌های جدید به عنوان قدرتی قابل توجه در منطقه تبدیل شده است.
به گزارش ایسنا محمد جواد ظریف در نشست علمی مذاکرات هسته‌ای و علوم سیاسی که در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، ادامه داد: تبدیل ایران به قدرتی قابل توجه در منطقه در پی یک روند طولانی حاصل شده است.
محمدجواد ظریف اظهار کرد: در جهان امروز که مهمترین خاصیت و برجستگی سیالیت و در حال گذار بودن آن است نقش علم در ساختن آینده جهان نقش بی‌بدیل است. البته من در اینجا بیشتر از علم سیاست و روابط بین‌الملل صحبت می‌کنم. گرچه جایگاه علم و فناوری در تولید قدرت مهم و اساسی است.
وی ادامه داد: دانشمندان روابط بین‌الملل دو وظیفه اساسی و مبنایی را در دنیای کنونی بر عهده دارند. آنها در کنار وظیفه شناخت و سهم درست واقعیت‌ها که وظیفه برجسته‌ای نیز هست وظیفه فهمیدن صحیح تحولات بین‌المللی را نیز بر عهده دارند و باید در جهت ساختن آینده‌ای نه مبتنی بر اراده معطوف به قدرت بلکه آینده‌ای مبتنی بر صلح، پیشرفت و همزیستی حرکت کنند و این از وظایف غیرقابل تفکیک است.
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: شما بدون حرکت در یک بستر واقعی نمی‌توانید آینده‌ای بهتر بسازید. بلکه باید در کنار آن واقعیت‌ها نیز مدیریت شود و این دو در کنار هم دنبال شوند.
ظریف افزود: وظیفه اساتید در این حوزه صرفا تکرار تئوری‌ها مبتنی بر جایگاه قدرت و بعضاً جهان سلطه نیست چرا که در این چارچوب نمی‌توانیم واقعیت‌ها را بشناسیم و دنیای بهتر بسازیم.
وی با بیان این‌که آن نگاه‌ها که مبتنی بر تقدیر و تقدیس و نگاهداری منابع سلطه بوده نتوانسته تحولات بین‌المللی را به خوبی بفهمد و پیش‌بینی کند، ادامه داد: این نگاه‌ها نتوانستند حتی صلح و امنیت پایدار را ایجاد کنند.
رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: کسی نمی‌گوید تئوریسینی که در رابطه با جنگ صحبت می‌کند لزوماً طرفدار علنی جنگ است ولی مبانی فهمی را که پایه‌گذاری می‌کند ناگزیر به جنگ و نزاع می‌انجامد.
ظریف با بیان این‌که به قول سهراب سپهری نیاز است که چشم هایمان را بشوییم و به دنیا با نگرشی دیگر نگاه کنیم، ادامه داد: انقلاب اسلامی به ما اجازه داد که فکر کنیم، بیاندیشیم، اظهار نظر کنیم و قالب‌های مرسوم و بعضاً موهوم را بشکنیم و به یک روش دیگری به دنیا نگاه کنیم و این یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی است.
وزیر امور خارجه کشورمان با بیان این‌که از اساسی‌ترین منابع قدرت جهان در حال گذار کنونی همین خودباوری و توان اندیشیدن و داشتن گفتمانی متفاوت است، تصریح کرد: اگر ما از این منظر به علم سیاست نگاه کنیم آن وقت مشاهده می‌کنیم که وظیفه دانشمند علوم سیاسی که وظیفه آینده سازی را نیز بر عهده دارد فقط تبیین تئوری‌ها نیست. بلکه ارائه نگرش‌های جدید برای آینده نیز هست.
وی افزود: اکثر کشورهایی که حرفی برای گفتن در آینده روابط بین‌الملل دارند در کنار این موضوع تصویر خود از آینده را نیز تبیین کرده‌اند و در راستای آینده سازی مبتنی بر اهداف، اولویت‌ها و منافع حرکت می‌کنند.
رئیس دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این‌که ساختار نظام آتی بر پایه یک سری عوامل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مبتنی بر باورها و ارزش‌هاست، ادامه داد: لذا ما نیاز داریم در روابط بین‌الملل و علوم انسانی با چنین نگرشی به آینده خود نگاه کنیم و از این منظر وارد حوزه شویم.
ظریف در ادامه سخنان خود در جمع اساتید و دانشجویان حاضر در دانشگاه علامه با بیان این‌که مهمترین مولفه شرایط کنونی این است که ما امروز در جهانی در حال گذار قرار گرفته‌ایم، تصریح کرد: شرایط متصلبی که نظام دوقطبی آن را حاکم کرده بود فروپاشیده و از دیگر سو شرایط و نظام جدیدی با یک چارچوب مشخص جایگزین شده است. البته با فروپاشی نظام دوقطبی برخی با توهم و عجله به دنبال این بودند که یک نظام نوین جهانی را که وعده داده بودند محقق کنند و بر اساس آن اقدامات وسیعی را صورت دادند. فلسفه نئومحافظه‌کاران در همین چارچوب بود و آنها تلاش داشتند که این نظام را نهادینه کنند. ما می‌بینیم که در دهه 90 و اوایل 2000 چه خون‌هایی در این ارتباط ریخته شد و آمریکایی‌ها سعی داشتند که یک فهم ناصحیح آمریکا محوری را به جهانیان تحمیل کنند. در واقع فلسفه نئومحافظه‌کاران این بود که آمریکا قدرت برتر سیاسی و نظامی است و باید این قدرت نهادینه شود. چون می‌دانستند که وضعیت کنونی سیال و گذراست.
ظریف گفت: این‌گونه نباید تصور کرد که صرفاً فقط در دوران بوش پدر یا پسر شاهد اقدامات نظامی برای تحمیل این نظریه بودیم بلکه در دوران کلینتون نیز از این ابزار برای نهادینه کردن این توهم استفاه شد. ولی شما مشاهده کردید که نظام جدید علی‌رغم این تلاش‌ها شکل نگرفت.
وی با اعتقاد بر این‌که تحولات افغانستان و عراق نیز به دلیل برداشت غلط از شرایط در حال گذار بین‌المللی رخ داد، ادامه داد: در آن مقطع زمانی صدام فکر می‌کرد که از این شرایط گذار می‌تواند برای ایجاد قدرت استفاده کند.
وزیر امور خارجه با بیان این‌که این اشتباه محاسباتی در دوران گذار از سوی آمریکا، ‌لیبی، عراق، یوگسلاوی و… صورت گرفت و این اشتباه محاسباتی برای آنها گران تمام شد، افزود: در شرایط گذار در روابط بین‌المللی قدرت‌های جدیدی آمدند و بعضی از قدرت‌های قدیمی به دلیل فهم اشتباه محاسباتی از بین رفتند.
وی با بیان این‌که فعالیت در این شرایط سیال نیازمند دقت، تخصص و مهارت ویژه‌ای است، ادامه داد: یکی از وجوه اساسی این شرایط تعدد بازیگران و تکثر منابع قدرت است. در این شرایط دیگر شاهد فعالیت بازیگران دولتی نیستیم و به مانند زمان جنگ سرد نیست که همه مجبور بودند خود را با دو قطب هماهنگ کنند. در شرایط جدید همان‌طور که اشاره کردم دیگر دولت‌های تنها بازیگران نیستند و انحصار بازی از دست آنها خارج شده است. چنانکه می‌بینیم بازیگران متعددی وارد عرصه شده‌اند.
وی با بیان این‌که ما مجبوریم درست ببینیم که شرایط بین‌المللی چگونه باعث شده این بازیگران جدید در عرصه بین‌المللی وارد شوند و نقش آفرینی کنند و وارد شوند ادامه داد: در این شرایط شاهد حضور بازیگران امنیت سازی مانند حزب‌الله هستیم و بازیگرانی همچون داعش و القاعده که امنیت زدا هستند.
ظریف با اشاره به این‌که تأکید بر این موضوع که بازیگران و کنش‌گران جدیدی وارد صحنه شده‌اند و نمی‌توان با تصور کنش‌گری گذشته حرکت کرد، افزود: در این شرایط ابزارهای قدرت نیز متنوع شده‌اند. چنانکه یک زمانی قدرت نظامی حرف آخر را می‌زد ولی به مرور زمان مولفه‌هایی چون قدرت اقتصادی، قدرت فرهنگی و… اضافه شده‌اند. البته در تاریخ دیپلماسی می‌بینیم که دولت‌ها به سختی با تنوع بازیگران کنار آمده‌اند. در زمانی مردم در چارچوب این نظریه‌ها تابع دولت بودند و شخصیت مستقلی را به عنوان بازیگر نداشتیم ولی اکنون به شخصه در روابط بین‌الملل نقش دارند.
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان این‌که به تعداد کنش‌گران و بازیگران اضافه شد بر تعداد ابزارها نیز افزوده شد، تصریح کرد: این خود تصور و شرایط جدیدی را در صحنه بین‌الملل ایجاد کرد. چنانکه ما بدون توجه به این مولفه‌های نمی‌توانیم اهداف کشور را به پیش ببریم و از قدرت کشور به نفع کامل پاسداری و استفاده کنیم.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران با استفاده از این ابزار قدرت جدید به عنوان یک قدرت قابل توجه منطقه‌ای تبدیل شد و این موضوع در پی یک روند طولانی ایجاد شد.
ظریف خاطرنشان کرد: امام (ره) از نخستین کسانی بودند که این تحول جدید را درک کردند و فهمیدند ابزارهایی که برای بازی وجود دارد فراتر از قدرت مادی است. وگرنه با چه استدلالی می‌توان گفت که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند. در واقع امام (ره) بر اساس این فهم که منابعی که به عنوان منابع قدرت در اختیار است فراتر از قدرت نظامی، سیاسی و اقتصادی است این حرف را مطرح کردند که از جمله مهمترین این منابع قدرت خود باوری است.
وی با بیان این‌که بر اساس این مولفه قدرت ما می‌توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم و دیدگاه متفاوتی را ارائه کنیم، ادامه داد: در عرصه روابط بین‌الملل ضمن این‌که باید تمام نظریه‌ها را بدانیم ولی باید توجه کنیم که لزومی ندارد صرفاً بر اساس همان نظریه‌ها رفتار کنیم ما می‌توانیم به گونه‌ای دیگر رفتار کنیم و قالب‌های متداول فکری را بشکنیم و همچنین در برابر روش‌های گذشته روش‌های جدیدی ارائه کنیم.
ظریف در همین راستا تأکید کرد: البته این مهم است که این روش‌های جدید را به شکلی منطقی ارائه کنید که دنیا پذیرای آن باشد. ما باید حرف خود را بر اساس منطق و آرامش بیان کنیم.
وزیر امور خارجه ادامه داد: اگر در این عرصه حرف دیگران را تکرار کنیم گفت‌وگویی شکل نمی‌گیرد و این تبدیل به مونولوگ می‌شود. برای گفت‌وگو به هویت و خودباوری نیاز داریم.
ظریف در ادامه افزود: برای این گفت‌وگو باید در جایگاه منابع قدرتی خود و آنچه که به ما امکان حضور می‌دهد محکم بایستیم و صحبت کنیم و در اینجاست که بحث سلطه‌ناپذیری ایران تبدیل به یک منبع قدرت برای ما می‌شود. هر منبع قدرتی برای تداوم و حفظ شدنش باید فشار را بپذیرد و بر اساس همین نگاه نباید از این فشارها ترسید بلکه باید از آن بهره برد.
وی با بیان این‌که مولفه‌هایی چون خودباوری، سلطه ناپذیری، حضور فعال در منطقه و انتخاب‌های صحیح در منطقه باعث شد که ایران تبدیل به یک قدرت منطقه‌ای شود، ادامه داد: چه اتفاقی افتاد که بعد از طالبان و سقوط صدام حسین ایران تبدیل به مهمترین قدرت منطقه‌ای شد؟ معجزه‌ای نشد بلکه تصمیم‌ها و انتخاب‌های هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی به خصوص بعد از جنگ و حضور موثر و آینده ساز در منطقه در تحقق این فرآیند بسیار مهم بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان این‌که درست است که فشارهایی بر ما وارد شده است اما تحمل این فشارها در کنار دیگر مولفه‌هایی که اشاره کردم باعث شد که امروز ما حرفی برای گفتن در منطقه داشته باشیم و همه اذعان کنند که معادلات منطقه را نمی‌توان بدون حضور ایران شکل داد، خاطرنشان کرد: بعد از این‌که ایران به یک منبع قدرت در منطقه تبدیل شد رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی و کسانی که بدخواه این انقلاب و کشور بودند از همان زمان بعد از سقوط صدام و طالبان احساس کردند که ایران با انتخاب‌های صحیح توانسته در منطقه نقش‌آفرینی کند و باید این قدرت را مهار کند و در راستای مهار قدرت ایران تلاش کردند.
ظریف با بیان این‌که پروژه امنیتی سازی ایران برای مهار ایران و مهار قدرتی که در طول این سال‌ها کسب کرده بود از سوی آنها ایجاد و آغاز شد، خاطرنشان کرد: طرف مقابل احساس کرد که باید این قدرت را کنترل و مهار کند و همان‌طور که گفتم پروژه امنیتی سازی ایران را با این هدف شروع کرد و ادامه دادند.
وی همچنین به بحث موضوع هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت: موضوع هسته‌ای به عنوان یک دانش و علم که موید خودباوری ماست یکی از عوامل قدرت ما بود و طرف مقابل تلاش داشت این منبع قدرت ما را مهار کند.
وی گفت: ما یک منبع قدرت در منطقه داشتیم که آنها می‌خواستند با ایران هراسی آن را از بین ببرند و به یک ابزار قدرتی به عنوان یک منبع علمی از طریق برنامه هسته‌ای دست پیدا کرده بودیم و آنها می‌خواستند این دو منبع قدرت را تبدیل به ابزاری برای ایران هراسی کنند. هدف ما نیز در این فرآیند این بود که بدون از دست دادن منابع قدرتمان هدف آنها را ناکارآمد کنیم.
ظریف ادامه داد: در مذاکرات هسته‌ای با تمام دشواری‌ها و تمام پستی بلندی‌ها ما تلاش کردیم که در کنار این‌که بهانه‌های ایران هراسی را می‌گیریم مولفه‌ های قدرت خود را حفظ کنیم و در این چارچوب به توافق هسته‌ای دست پیدا کردیم.
وی با بیان این‌که ما منابع قدرتمان در ایستادگی و همچنین داشتن دانش هسته‌ای را در جریان این فرآیند از دست ندادیم و از طرفی طرف مقابل در پیشبرد هدف خود ناکارآمد شد، ادامه داد: قدم اول در این چارچوب برداشته شده و قدم بعدی و مهم در آینده صورت می‌گیرد.
وزیر امور خارجه با اشاره به این‌که یکی از اهداف آمریکا همچنان حفظ شرایط ایران هراسی است، ادامه داد: با توجه به کمرنگ شدن موضوع هسته‌ای و ناکارآمدی تلاش‌ها برای استفاده از این موضوع در جهت ایران هراسی آنها سعی می‌کنند با توجه به قدرت منطقه‌ای ایران موضوع ایران هراسی را همچنان دنبال کنند، وظیفه ما این است که این بازی را با علم و آگاهی به جزئیات و اهداف بازی و بدون از دست دادن منابع قدرت ادامه دهیم و اگر توانستیم در بحث هسته‌ای موفق شویم در این مرحله نیز می‌توانیم موفق شویم و همان‌طور که اشاره کردم این امر نیاز به فهم دقیق شرایط و نیاز به بازی دقیق و راهبردی برای ساختن آینده دارد.
پرسش و پاسخ ظریف و حاضران
به گزارش ایسنا، وزیر خارجه کشورمان در این نشست درباره ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ تاکید کرد: بارها تاکید کردم که قطعنامه از برجام جداست و به این مساله در نهایت جان کری هم اذعان کرد.
وی افزود: ضمیمه ب قطعنامه جای نگرانی ندارد و اگر در مقایسه با قطعنامه ۱۹۲۹ به آن نگاه کنیم که البته بعضا یادمان می رود که آن قطعنامه مانع از برنامه موشکی، خرید و فروش سلاح و اقلام دو منظوره شده بود و دستور حمله نظامی به کشورها علیه ایران را صادر کرده بود بسیار از یکدیگر متفاوت هستند. در قطعنامه ۲۲۳۱ تمامی ممنوعیت‌ها به محدودیت تبدیل شده‌اند و در بحث موشکی به محدودیت بدون الزام.
وی در خصوص تاثیر برجام و قطعنامه بر شرایط منطقه و ایران به لحاظ سیاسی و اقتصادی در آینده گفت: معتقدم نقش کارگزار و ایران به عنوان کنش‌گر نقش قابل توجهی است و نباید آن را فراموش کرد.
ظریف تاکید کرد: بسته به اینکه برجام را فرصت ببینیم یا تهدید پیش بینی تصمیم گیرندگان بسیار در این باره اهمیت دارد از نظر نتایجی که به دست می دهد. اصطلاح پیش‌بینی‌های خود تحقق‌بخش در اینجا بسیار اهمیت دارد.
وی گفت که اگر برجام را فرصت ببینیم برای ما در منطقه و گشایش اقتصادی مهم است هر چند معتقدم در زمینه اقتصادی مبنای پیشرفت ما اقتصاد مقاومتی است.
وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: فرصت انگاشتن برجام منجر می شود که فضای بین المللی ضد ایرانی در هم شکسته شود و وقت آن است از این فرصت استفاده کنیم و به همسایگانمان اطمینان دهیم که این برجام فرصت است.
ظریف درباره تاثیر برجام بر اقتصاد کشور و جذب سرمایه‌گذاری در ایران گفت: اتفاقا هر آدم عاقلی باید در ایران سرمایه‌گذاری کند چرا که امن‌ترین منطقه برای سرمایه گذاری ایران است. به نظر من فرصت استثنایی سالیان گذشته در همین برجام است که به دست آمده است.