ادعاهای خطرناک گروسی درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران/ بسترسازی برای فعالسازی مکانیسم ماشه آغاز شد؟
گزارش جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند مبنایی برای اقدامات احتمالی بیشتر توسط کشورهای اروپایی باشد که ممکن است منجر به تشدید تنش‌ها میان ایران و غرب شود.
تازه ترین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران می‌تواند به سوژه تنش جدید میان ایران و این نهاد ناظر فنی و البته تروئیکای اروپایی و ایالات متحده تبدیل شود.
به گزارش جماران، آسوشییتدپرس در گزارشی در این باره می نویسد: براساس بخش هایی از گزارش محرمانه آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران ذخیره اورانیوم غنی‌شده تا سطح نزدیک به درجه تسلیحات هسته‌ای را افزایش فاحشی داده است. در این گزارش از تهران خواسته شده فوراً مسیر خود را تغییر داده و با تحقیقات آژانس همکاری کند.
این گزارش در زمانی حساس منتشر می‌شود که تهران و واشنگتن در هفته‌های گذشته چندین دور مذاکرات غیرمستقیم را با هدف رسیدن به یک توافق هسته ای جدید آغاز کرده و پیش برده اند.
در بخش هایی از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مستقر در وین آمده است که که تا تاریخ ۱۷ مه، ایران ۴۰۸.۶ کیلوگرم (۹۰۰.۸ پوند) اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد جمع‌آوری کرده است.
این میزان ۱۳۳.۸ کیلوگرم (۲۹۴.۹ پوند) — یا تقریباً ۵۰ درصد — افزایش نسبت به آخرین گزارش آژانس در فوریه را نشان می دهد.
در بخش هایی از این گزارش آمده است: این مواد از نظر فنی گامی کوتاه تا رسیدن به سطح غنی‌سازی ۹۰ درصد که برای ساخت تسلیحات هسته‌ای لازم است، فاصله دارد. گزارش فوریه، ذخیره ایران را ۲۷۴.۸ کیلوگرم (۶۰۵.۸ پوند) اعلام کرده بود.
گزارش آژانس چه می‌گوید؟
در بخش هایی از گزارش آژانس از ادبیات هشدار آمیز استفاده شده و آمده است: ایران اکنون «تنها کشور غیر دارای سلاح هسته‌ای است که از چنین سطح غنی سازی برخوردار است.»
براساس این گزارش، حدود ۴۲ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد به‌طور نظری کافی است تا در صورت غنی‌سازی بیشتر به ۹۰ درصد، یک بمب اتمی تولید کند.
ایران همواره هرگونه تلاش برای تولید، ذخیره و نگهداری بمب هسته ای را رد کرده است. آسوشییتدپرس در ادامه به یکی از گزارش های سازمان های اطلاعاتی آمریکا اشاره کرده و می نویسد: نهادهای اطلاعاتی آمریکا معتقدند که ایران هنوز برنامه ساخت سلاح هسته‌ای را شروع نکرده، اما «فعالیت‌هایی انجام داده که موقعیت آن را برای تولید سلاح هسته‌ای بهتر می‌کند.»
رافائل گروسی روز شنبه اعلام کرد که او «بار دیگر فراخوان فوری خود را به ایران برای همکاری کامل و مؤثر» با تحقیقات چندساله آژانس درباره ردپای اورانیوم کشف شده در چند مکان در ایران تکرار می‌کند.
آژانس همچنین به کشورهای عضو یک گزارش محرمانه ۲۲ صفحه‌ای دوم را نیز ارائه کرد که از گروسی پس از تصویب قطعنامه‌ای توسط هیئت مدیره ۳۵ عضوی آژانس در نوامبر گذشته درخواست شده بود.
در این گزارش جامع، آژانس ادعا کرده که همکاری ایران با این نهاد فنی «کمتر از حد رضایت‌بخش» بوده است؛ به‌ویژه در خصوص ردپای اورانیوم کشف شده توسط بازرسان آژانس در چند مکان در ایران که تهران اعلام نکرده است.
مقامات غربی مشکوک‌اند که ردپای اورانیوم کشف شده می‌تواند شاهدی بر وجود برنامه هسته‌ای نظامی مخفی در ایران تا سال ۲۰۰۳ باشد.
آسوشییتدپرس در ادامه این گزارش ادعا می کند که « یکی از این مکان‌ها در سال ۲۰۱۸ به طور عمومی مطرح شد، پس از آنکه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، آن را در سازمان ملل افشا کرد و آن را انبار مخفی هسته‌ای در یک کارخانه قالیشویی توصیف کرد. در سال ۲۰۱۹ بازرسان آژانس حضور ذرات اورانیوم دست‌ساز انسان را در این مکان تایید کردند.»
برنامه نظارتی آژانس در ایران چیست؟
در گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی ادعا شده که بازرسان این نهاد توانستند در سال ۲۰۲۰ نمونه‌هایی را از دو مکان مشکوک و اعلام نشده از سوی ایران جمع‌آوری کنند که در آنها نیز حضور ذرات اورانیوم دست‌ساز کشف شد. این سه مکان به نام‌های تورقوزآباد، ورامین و مریوان شناخته می‌شوند. مکان چهارم اعلام نشده به نام لویزان-شیان نیز بخشی از تحقیقات آژانس است، اما بازرسان آژانس تاکنون از این مکان بازدید نکرده اند.
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود ادعا کرده که «کمبود پاسخ‌ها و توضیحات ارائه شده توسط ایران» باعث شده تا آژانس نتیجه بگیرد که این سه مکان و مکان‌های مرتبط احتمالی، بخشی از یک برنامه هسته‌ای ساختاریافته اعلام نشده بوده‌اند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ آن را دنبال کرده است.
قدم بعدی چیست؟
گزارش جامع فوق الذکر می‌تواند مبنایی برای اقدامات احتمالی بیشتر توسط کشورهای اروپایی باشد که ممکن است منجر به تشدید تنش‌ها میان ایران و غرب شود. این گزارش می‌تواند زمینه‌ای برای کشورهای اروپایی فراهم کند تا تحریم‌های بازگردانده شده علیه ایران را که در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ برداشته شده بود، پیش از پایان رسمی توافق در ماه اکتبر، دوباره اعمال کنند.
روز پنج‌شنبه، مقامات ارشد ایرانی گمانه‌زنی‌ها درباره توافق هسته‌ای قریب‌الوقوع با آمریکا را رد و تأکید کردند که هر توافقی باید تحریم‌ها را به طور کامل بردارد و اجازه ادامه برنامه هسته‌ای ایران به شمول غنی سازی را بدهد.
این اظهارات یک روز پس از آن مطرح شد که ترامپ گفته بود به نتانیاهو دستور داده تا حمله به ایران را به تعویق بیندازد تا به دولت آمریکا فرصت بیشتری برای پیشبرد توافق جدید با تهران داده شود. ترامپ روز جمعه گفت که هنوز معتقد است توافق می‌تواند «در آینده‌ای نه چندان دور» انجام شود.
