بازنشستگان تامین اجتماعی؛ صدای خاموشِ سال‌های خدمت
بدهی دولت به تأمین اجتماعی؛ ریشه تمام مشکلات در مرکز همه این بحران‌ها، یک موضوع کلیدی نهفته است: عدم پرداخت دیون دولت به سازمان تأمین اجتماعی. براساس گزارشات رسمی، این بدهی از مرز ۴۰۰ هزار میلیارد تومان گذشته و اگر پرداخت شود، بسیاری از مشکلات درمان، معوقات و متناسب‌سازی حل خواهد شد.
بازنشستگان، حافظان حافظه ملی و ستون‌های اصلی ساختار خدمات و تولید در چند دهه گذشته‌اند. اما امروز، با وجود خدمات ارزشمند و مطالبات قانونی روشن، با چالش‌های عدیده‌ای در حوزه درمان، معیشت، حقوق‌های معوقه و حتی کرامت اجتماعی مواجه‌اند.
این مقاله، مروری مستند بر وضعیت کنونی بازنشستگان تامین اجتماعی دارد، با تأکید بر مسئولیت‌های قانونی سازمان تأمین اجتماعی و ضرورت ورود جدی دولت و نهادهای قانون‌گذار.
- بیمه درمان و بحران عدم پرداخت به “آتیه‌سازان حافظ” یکی از مهم‌ترین مشکلات جاری، تعلل در پرداخت مطالبات شرکت بیمه‌گر طرف قرارداد (آتیه‌سازان حافظ) توسط سازمان تأمین اجتماعی است که باعث قطع همکاری برخی مراکز درمانی و ایجاد فشار مضاعف بر بازنشستگان شده است.
استناد قانونی:
طبق ماده ۸۹ قانون تأمین اجتماعی و مواد ۲ و ۳ قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، سازمان مکلف به ارائه خدمات درمانی شایسته و بدون تبعیض به بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران است.
نقد عملکرد سازمان:
انتقال بار مسئولیت به بیمه‌گر ثالث و عدم پرداخت به‌موقع سهم قرارداد، برخلاف اصل ۲۹ قانون اساسی مبنی بر حق همگانی بهره‌مندی از خدمات درمانی است.
۲. معضل حقوق و معوقات؛ فاصله فاحش با خط فقر با وجود افزایش هزینه‌های زندگی و تورم افسارگسیخته، بسیاری از بازنشستگان هنوز حقوقی پایین‌تر از خط فقر دریافت می‌کنند، حال آن‌که سازمان تأمین اجتماعی مطالباتی چند صد هزار میلیارد تومانی از دولت دارد.
واقعیت تلخ:
مطابق آمار رسمی، حقوق برخی بازنشستگان کمتر از یک‌سوم هزینه سبد معیشت اعلامی توسط خود دولت است.
مطالبه بحق:
تعدیل مستمری‌ها طبق ماده ۹۶ قانون تأمین اجتماعی با لحاظ نرخ واقعی تورم باید اجرا شود.
عدم اجرای کامل متناسب‌سازی:
با وجود طرح‌هایی مانند متناسب‌سازی حقوق، در عمل به دلایل بودجه‌ای و عدم پرداخت دیون دولت، بازنشستگان همچنان از آن منتفع نشده‌اند.
۳. بیمه تکمیلی؛ چرا سازمان مسئولیت‌پذیر نیست؟ یکی از نکات محل سؤال، این است که چرا سازمان تأمین اجتماعی مسئولیت مستقیم بیمه تکمیلی را نمی‌پذیرد؟.
تحلیل حقوقی: ارجاع اجرای بیمه تکمیلی از سازمان تامين اجتماعي، با وجود منابع و ساختار سازمان، انتقال بار مسئولیت است و به نوعی دور زدن مسئولیت حاکمیتی سازمان تلقی می‌شود.
مطالبه مشخص: ضروری است بیمه درمانی و تکمیلی به شکل مستقیم و شفاف از سوی خود سازمان و تحت نظارت دقیق اجرا شود تا هم‌پوشانی، هم‌افزایی و عدالت در پوشش خدمات درمانی حاصل گردد.
۴. بانک رفاه کارگران؛ سرمایه‌ای از بازنشستگان، اما در خدمت دیگران بانک رفاه که با سرمایه اولیه کارگران و بازنشستگان تشکیل شده، امروز به گفته بسیاری از فعالان صنفی، عملاً در اختیار سایر بخش‌های دولتی و شبه‌دولتی قرار گرفته است.
سؤال اساسی:
چرا بانک رفاه در خدمت به بازنشستگان ناتوان است در حالی که منبع اصلی سرمایه‌اش، حق بیمه‌های پرداختی طی دهه‌هاست؟
یشنهاد مشخص:
تخصیص تسهیلات قرض‌الحسنه و اعطای بسته‌های حمایتی از محل سود بانک، برای بازنشستگان باید اولویت نخست باشد.
۵. کمک معیشتی؛ ضرورت حمایت اجتماعی در شرایط بحرانی در شرایطی که نرخ تورم رسمی بیش از ۴۰ درصد اعلام شده، نبود بسته‌های معیشتی منظم برای بازنشستگان آسیب‌پذیر، نقض اصل حمایت اجتماعی در نظام اسلامی است.
مطالبه عینی:
اختصاص یارانه‌های نقدی یا غیرنقدی به بازنشستگان کم‌درآمد، بر اساس شاخص‌های دقیق اقتصادی، باید به یک رویه پایدار تبدیل شود.
۶. بدهی دولت به تأمین اجتماعی؛ ریشه تمام مشکلات در مرکز همه این بحران‌ها، یک موضوع کلیدی نهفته است: عدم پرداخت دیون دولت به سازمان تأمین اجتماعی. براساس گزارشات رسمی، این بدهی از مرز ۴۰۰ هزار میلیارد تومان گذشته و اگر پرداخت شود، بسیاری از مشکلات درمان، معوقات و متناسب‌سازی حل خواهد شد.
پیشنهاد حقوقی و ساختاری:
الزام دولت به تهاتر بدهی‌ها از محل واگذاری اموال، انتشار اوراق یا تخصیص بودجه‌های سنواتی باید به‌طور جدی از سوی مجلس، دیوان محاسبات و نهادهای نظارتی پیگیری شود.
نتیجه‌گیری:
بازنشستگان تأمین اجتماعی دیگر توان تحمل وعده‌های بی‌پشتوانه را ندارند. صیانت از منزلت، معیشت و سلامت این قشر نه تنها یک وظیفه قانونی بلکه مسئولیتی ملی است. سازمان تأمین اجتماعی باید از نهاد صرفاً اجرایی به نهادی پاسخ‌گو، شفاف و متعهد تبدیل شود و دولت، به عنوان ضامن رفاه عمومی، باید بدهی‌هایش را تسویه و تکالیف قانونی خود را اجرا نماید.
پیشنهادات کاربردی:
1- الزام سازمان به انعقاد مستقیم بیمه تکمیلی با مراکز معتبر و حذف واسطه‌گری.
2- تصویب قوانین حمایتی جدید توسط مجلس درخصوص بازنشستگان تامین اجتماعی
. 3 تشکیل کمیته ویژه مشترک دولت-مجلس-کانون‌ها برای تعیین تکلیف دیون
. 4 اختصاص بسته‌های معیشتی ماهانه به بازنشستگان زیر خط فقر
. 5الزام بانک رفاه به ارائه خدمات و تسهیلات ویژه به بازنشستگان .
علا مینایی وکیل پايه يك دادگستري
