رکورد خرید از بازارهای عربستان در اختیار ایرانی‌ها

عصر خبر به گزارش الف بهار و تابستان موسم هجوم شیعیان عرب تبار به شهرهای مقدس جمهوری اسلامی خصوصا مشهد و قم بوده است، از کنارشان که رد می شوی معلوم است احساس راحتی می کنند در لوای تنها حکومت شیعی جهان و از امنیت ایران لذت می برند. در بینشان که می گردی کمتر زائر اهل عربستان یافت می شود ولی برحسب اتفاق یک کاروان شیعه عربستانی را مشاهده نمودم، سریع از حال و هوای کشورش پرسیدم و وضعیت شیعیان در این کشور. چندان تعریفی نمی کرد و البته گله می کرد از حکومت ضد شیعی اش و از آن بیشتر گله مند بود از زائرین ایرانی خانه خدا وتلف کردن وقتشان در بازارهای عربستان و مهم تر از آن خرج نمودن ارز های ذیقمیت کشور در بازار یکی از شیعه ستیز ترین کشورهای منطقه.
رهبری بارها در مورد این هدر دادن وقت و پول به زائران ایرانی خانه ی خدا تذکر داده اند؛ اما تذکر امسال ایشان در دیدار با کارگزاران حج از شدت بیشتری برخوردار بود. حضرت آیت الله خامنه ای، در بخش پایانی سخنان خود در دیدار با کارگزاران حج فرمودند: «تضرّع، خشوع، خشیت و دعا فرصت خوبی است؛ هیچ جا مثل مسجدالحرام نمیشود؛ هیچ جا مثل مسجدالنّبی نمیشود؛ این فرصت در اختیار شما است، در اختیار حاجی است. خیلی بی‌سعادتی میخواهد که کسانی این را رها کنند بروند در بازار، درِ این دکّان، درِ آن دکّان. حالا فرمودند که جلوی بازارگردی را گرفته‌اند، [امّا] خب گزارش هایی که به من میرسد، این است که متأسّفانه، بعضی از حجاج ما باز گرفتار این بیچارگی هستند: برو در این بازار پهلوی این دکّان‌دار، پهلوی آن کاسب -زن یک‌جور، مرد یک‌جور- یک جنس بُنجُلی را به دو برابر قیمت بخر، سوار هواپیما کن بردار بیاور تهران یا فلان شهر دیگر؛ [این‌] غلط است؛ خیلی غلط است. مردم ما باید این را توجّه کنند که کار غلطی است. خرید را همه‌جا میشود کرد، بازار را همه‌جا میشود رفت، جنس را همه‌جا میشود خرید، پول را این‌جوری همه‌جا میشود دور ریخت -این پولْ دور ریختن است دیگر؛ همه‌جا میشود پول را انسان دور بریزد- برو سراغ آن کاری که جاهای دیگر نمیشود کرد و آنجا میشود کرد؛ آن، نگاه کردن به کعبه است؛ آن، نماز گزاردن در مسجدالحرام است؛ آن، بوسیدن جای پای پیغمبر است.»
مقدمه بالا سرآغاز نقد عملکرد زائران ایرانی خانه خدا در خرید مفرط از بازارهای عربستان و عدم حذف و یا تقلیل دلارهای سازمان حج با قیمت پایین از سبد حمایتی زائران می باشد.
اصل خرید سوغات و هدیه از منطقه ای مخصوصا اگر زیارتی باشد در دین مبین اسلام توصیه شده و احادیثی مبنی بر این در منابع شیعی آمده است. ولی خرید زائران ایرانی از دو شهر مکه و مدینه به دلیل اینکه تحت حکمرانی وهابی ها بوده و حکومت مرکزی عربستان به عنوان خط اصلی حمایت کننده در دو حوزه سیاسی و اقتصادی از تروریست های منطقه خاورمیانه و حتی تا شمال آفریقا می باشد، امری مذموم است.
حتی خرید افراطی زوار ایرانی از کشوری مثل عراق آن هم خرید سوغات بی کیفیت ساخت چین، نیز تنها باعث ضربه به ارز ارزشمند کشور در شرایط سخت تحریمی بوده ولی خرید از یک کشور شیعه و حکومت و دولتی نزدیک به ایران قابل تحمل تر از خرید های سنگین زائران ایرانی از عربستان است. امروز مسئله سوغاتي آوردن از اين فضا خارج شده و تبديل به يك امر تجملي و متاسفانه منحرفي شده است كه گاهي شخص زائر را از اصل زيارت غافل نموده و بی آنکه او متوجه باشد، به روحیه ی معنوی او آسيب مي رساند.اینکه عربستان از خرید حجاج چندان منتفع نمی شود و حذف درآمد سرشار سرازیر شده از جیب حجاج دیگر کشورها خصوصا ایرانی ها چندان بالا نیست صرفا یه تحلیل اشتباه بوده که حتی خوش بین ترین مسئولین عربستانی نیز آن را تایید نمی کنند.
سی ان ان عربی به نقل از یک روزنامه سعودی، درآمد حاصل از سفر حجاج و عمره‌گزاران به این کشور در سال جاری را حدود ۲۰ میلیارد دلار اعلام کرد.
این در حالی است که سایت شبکه العربیه یک ماه پیش، درآمد حاصل از موسم حج امسال (بدون احتساب عمره) را ۳۲ میلیارد دلار عربستان (معادل ۸ ونیم میلیارد دلار) اعلام کرده بود.(۱)
ده سال پیش، در سال ۲۰۰۴ میلادی درآمد عربستان از موسم حج برابر با ۵.۲ میلیارد ریال عربستان (معادل ۱.۳۸ میلیارد دلار) بود و بدین ترتیب ظرف مدت ده سال، درآمد عربستان از حج، بیش از ۶ برابر شده است. رشد تصاعدی در آمد عربستان از حج چنان پرشتاب بوده که فعالیت های عمرانی اطراف خانه خدا توسط بهترین پیمانکاران جهان در سریع ترین زمان ممکن انجام می شود.(۲)
برآوردها نشان می دهد زائران ایرانی بیش از سه برابر ارز اختصاص داده شده سازمان حج و زیارت را با خود از کشور خارج می کنند. در سال گذشته ۶۴ هزار و ۵۰۰ نفر نیز از ایران به حج تمتع رفتند، میانگین هزینه حج تمتع ۱۰ میلیون تومان است که مبلغی معادل ۶۴۵ میلیارد تومان می شود. اگر به ازای هر مسافر، هزار دلار هم هزینه خرید محاسبه کنید، هزینه تمتع ایرانیان حدود ۹۰۰ میلیارد تومان می شود.این میزان از ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ هزار میلیارد تومان نیز تخمین زده می شود یعنی چیزی بیش از پنج تا ده درصد از درآمد عربستان از حج، توسط حجاج ایرانی تامین می شود.
نقش روحانیت در بازسازی و ترمیم فرهنگ خرید و مصرف زدگی بسیار مهم بوده که نه تنها باید از ابتدای انقلاب در مورد تمام سفرهای زیارتی شکل می گرفت بلکه با گذشت نزدیک به ۳۷ سال از ابتدای انقلاب تبدیل به یک فرهنگ سازی ویژه می گردید که مورد رجوع زائرین دیگر کشور ها نیز می شد،ولی میزان خرید و گذراندن وقت ارزشمند دوران حج توسط زوار ایرانی به قدری بالا بوده که تعداد زیادی از فروشندگان پاکستانی، افغانستانی و …….فروشگاه های مکه و مدینه یا به زبان فارسی مسلط هستند و یا به صورت نیمه مسلط می توانند با زبان بومی ایرانی ها از آنها پذیرایی کنند. فروشندگانی که با روی کار آمدن دولت اعتدال مجدد به گرفتن ریال ایرانی – یا به قول فروشندگان عربستانی “خمینی”- مباردت می ورزند!!نقس سازمان حج و زیارت به مثابه اهرم فشار حکومتی برای تادیب رفتارهای عربستان، می تواند در بحبوحه کاهش قیمت نفت، ضرر عربستان را تا سقف آن افزایش داده و با حذف ارز ارزان قیمت و ایجاد محدودیت های بیشتر گمرکی، زائر ایرانی را در کوتاه مدت مجبور به عدم رجوع به بازارهای عربستان کند تا در بلند مدت مسئولین فرهنگی-مذهبی کشور راهی برای این عادت نامیمون بیابند.
تسهیلاتی برای خرید اجناس مشابه از داخل کشورایجاد تسهیلاتی برای خرید زوار خانه خدا از داخل کشور می تواند شرایط را هم برای زائری که تشنه خرید سوغاتی برای آشنایان خود بوده در داخل کشور فراهم آورد و هم مانع خروج ارز در شرایط تحریم نیز می شود.
چه عیب دارد که زائر ایرانی صنایع دستی کشور خود را با تخفیف ویژه برای آشنایان خود سوغات آورد که هم چرخ تولید کننده داخلی بچرخد و هم آشنایان خود را بی نصیب از آورده های یک سفر معنوی نگرداند، و یا با وارد نمودن اجناس با کیفیت از دیگر کشور ها در یک بازارچه خاص در کنار فرودگاه مبدا زائران، از ورود جنس های دسته چندمی چینی بازارهای عربستان به داخل کشور، ممانعت بورزد.