ایران سومین کشور اهدا کننده عضو در جهان
حمایت: «ایران سومین کشور در عرصه پیوند عضو در جهان است» موضوعی که علی اکبر ولایتی، رییس بیمارستان مسیح دانشوری هم آن را تایید می کند. این در حالی است که طبق اظهارات سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی هم ایران توانمندترین کشور در زمینه پیوند اعضا بوده که از نظر تیم های پزشکی و تجهیزات بیمارستانی در زمینه پیوند اعضا سرآمد کشورهای منطقه هستیم. با این وجود این روزها مسئولان امر از لزوم افزایش تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه پیوند عضو سخن می‌گویند.
نهادهای مردمی بازوی کمکی برای طرح‌های کشورایران در حوزه پیوند اعضا در حالی جایگاه‌های برتر در دنیا را به خود اختصاص داده است که به گفته متولیان وزارت بهداشت و درمان در کشور این وزارتخانه برای گسترش فرهنگ و انجام عمل پیوندبرنامه های متنوعی در دست اجرا دارد. به عنوان مثال می‌توان به بحث کمی و کیفی را در زمینه اهدای عضو و خدمات بیمارستانی اشاره کرد. مبحثی که چندی پیش محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در این رابطه عنوان کرده؛ به لحاظ نیروی انسانی و تجهیزات برنامه‌هایی از سوی وزارت بهداشت تدوین شده است. اما به واقع آیا تنها تدوین دستورالعمل‌های ویژه و برنامه‌ریزی دراین باره از سوی وازتخانه متولی امر می‌تواند این جایگاه را حفظ یا آن را ارتقاء بخشد؟ آن هم در شرایطی که در دنیای امروز نهادهای مردمی بازوی کمکی برای دستیابی به اهداف تعیین شده در بسیاری از برنامه‌ها و طرح‌ها کشوری حتی منطقه‌ای دارند.نکته ای که محمدهادی ایازی در کسوت قائم مقام وزیر بهداشت در امور اجتماعی نیز آن را تایید می‌کند. اینکه برای فرهنگسازی پیوند اهدای عضو باید به نقش مهم رسانه‌ها توجه داشت علاوه براین تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه پیوند اهدای عضو لازم است، افزایش یابد.واقعیت این است که در حوزه مسائل بهداشتی حضور مردم می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند، موضوعی که باعث شده تا وزارت بهداشت اکنون زمینه‌هایی را فراهم کند که ایازی از افزایش مشارکت گسترده مردم در این حوزه خبر دهد.
افزایش 65درصدی رضایت خانواده‌هااین در حالی است که اکنون 610 سازمان مردم نهاد در کشور وجود دارد، اما تنها 90 درصد این سازمان‌ها در مقیاس کشوری فعال هستند و اگر قرار باشد نقش جدی مردم را در حوزه بهداشت شاهد باشیم، نه تنها تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد باید افزایش یابد بلکه باید شرایطی در نظر گرفته شود تا آن دسته از سمن‌های غیر فعال نیز فعالیت خود را از سر گیرند. زیرا که این اقدام می‌تواند بستر لازم برای نجات تعداد زیادی از بیماران نیازمند عضو را هر ساله فراهم آورد. با این وجود نباید از این نکته غافل ماند که برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته موجب شده است تا میزان رضایت خانواده ها از پنج درصد در سال 83، برای اعضای عزیزنشان به 70 درصد در سال‌جاری برسد. به عبارتی در یازده سال شاهد رشد 65درصدی در این حوزه بوده‌ایم که رقمقابل توجهی است. در این میان به طور قطع نباید از نقش سمن‌ها و تلاش سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط برای فرهنگسازی در این حوزه رااز یاد برد. تجارب و روندیی که می‌توان با ادامه آن می‌تواند ادامه این رشد صعودی آمار مذکور را شاهد بود. براین اساس همانطور که ایازی نیز می‌گوید نهادهای غیردولتی، رسانه‌ها، هنرمندان، ورزشکاران و سیاست‌مداران نقش مهمی را در راستای ارتقای فرهنگ اهدای عضو دارند و اگر بخواهیم همه مردم را ترغیب به اهدای عضو کنیم، نباید از نقش اجتماعی این افراد غافل بمانیم.
وقوع سالانه هشت هزار مرگ مغزیسالانه به طور متوسط پنج تا هشت هزار مرگ مغزی در کشور رخمی دهد که به واسطه وجود این تعداد مرگ مغزی می‌توان در انتظار سه هزارو 500 عضو اهدایی بود. آن هم در شرایطی که به گفته کتایون نجفی‌زاده، رییس اداره پیوند و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت ا ز این تعداد حداقل 50 درصد باید به اهدای عضو برسد در حالی که ما تنها سالی حدود 700 اهدای عضو در کشور داریم. از سوی دیگر روزانه 10بیمار به دلیل نرسیدن عضو جان خود را از دست می‌دهند.
گسترش مراکز فراهم‌آوری اعضااز راهکارهایی منتهی به همکاری سمن‌ها و تلاش برای فرهنگسازی اگر یک گام فراتر رویم به گزینه ضرورت افزایش و شاید تجهیز تعداد مراکز فراهم‌آوری اعضا می‌رسیم، اقدامی که اداره پیوند و بیماری‌های خاص باید انجام دهد. مبحثی که موجب شده تا طبق اظهارات نجفی‌زاده در کنار ارتقای عملکرد این مراکز در کشور مد نظر قرار دارد و در این راستا سال گذشته طرحی توسط وزیر بهداشت و شورای عالی پیوند تصویب شده و قاضی‌زاده هاشمی هم دستور اجرای ضرب‌الاجل آن را نیز داده است. بر این اساس 16 واحد فراهم‌آوری اعضا در کشور با همکاری دانشگاه‌های سراسر کشور به 53واحد افزایش یافته است. به این صورت که 53 دانشگاه علوم پزشکی کشور حالا می‌توانند موارد مرگ مغزی حوزه خود را شناسایی کرده و به اهدا برسانند. بنابراین امید می‌رود تا با توجه به تجارب سال‌های گذشته و توجه متولیان امر بهداشت و درمان در کشور به زودی شاهد رشد بیشتر آمارهایی باشیم که نشان از ایثار خانواده‌ها نجات تعداد بیشتری از بیماران از ناتوانی برای ادامه زندگی به جهت آسیب دیدن یک عضو از بدن دارد.
به حداقل رسیدن اهداء عضو از فرد زندههمچنین گزارش‌های کارشناسان و مسئولان حوزه مورد نظر نشان می‌دهد شیراز، تهران و مشهد به ترتیب سه قطب پیوند کبد در کشور بوده که گویای برنامه‌ریزی وزارت بهداشت در این زمینه برای تجمیع و تخصصی کردن چنین مراکزی است.این در حالی است که به طور مثال 20 سال پیش بیماران به ویژه نیازمندان دریافت کلیه از طریق اهداء عضو از افراد زنده درمان می‌شدند، اما خوشبختانه طبق برنامه‌ریزی‌های انجمن، وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌ها با این هدف که دیگر لیست انتظار برای پیوند کلیه نداشته باشیم، امروزه اهداء عضو از فرد زنده به حداقل رسیده است.به عبارتی طبق آمار رسمی وزارت بهداشت درحال حاضر نیمی از پیوندهای کلیه در کشور از طریق مرگ مغزی انجام می‌شود که چند عامل مهم از جمله همکاری رسانه‌ها و ترویج فرهنگ ایثار و اهداء عضو در آن نقش داشته است. عامل‌هایی که داریوش آرمان، عضو هیات امنای انجمن حمایت از بیماران کلیوی هم از آنها سخن می‌گوید.واقعیت این است که تحقق همه این موارد موجب شده است تا اکنون ولایتی عنوان کند که عمل پیوند اعضا در حوزه پزشکی در قله قرار گرفته همچنین پیوند عضو در حوزه اخلاقیات اجتماعی نیز جایگاه درخور توجهی دارد. بنابراین متولیان امر باید توجه داشته باشند که با ادامه این روند و تدوین برنامه‌های جدید در حوزه کمک گرفتن از نهادهای مردمی می‌توانند به زودی شاهد رشد صعودی آمار اهدای عضو و موفقیت کشور در این بخش از علم پزشکی باشند که به طور قطع جان افراد بسیاری را از مرگ زود هنگام نجات خواهد داد.
