روز جهاني “علم در خدمت صلح و توسعه
امروز ده نوامبر از سوي سازمان علمي، فرهنگي و آموزشي ملل متحد (يونسکو) روز جهاني علم نامگذاري شده بود.
يونسکو در چارچوب
برنامه‌هاي بين‌المللي و با همکاري کشورهاي عضو در نقاط مختلف دنيا، فعاليت‌هاي
علمي مختلفي را در حوزه‌هاي مهم و مطرح جهاني در زمينه مديريت منابع آب شيرين،
سلامت، اقيانوس‌ها، انرژي‌هاي تجديدپذير، بلاياي طبيعي، کاهش پيامدهاي طبيعي، تنوع
زيستي و ظرفيت‌سازي در حوزه علم و فناوري در برنامه کاري خود قرار داده است. اين
روز از سال ۲۰۰۱ در تقويم برنامه‌هاي
اين سازمان قرار گرفت تا با همکاري همه کشورهاي عضو با برگزاري آن اهدافي چون
تقويت افزايش توجه مردم به نقش علم در جامعه پايدار، درخواست از ملت‌ها براي تبادل
دانش، دعوت از نهادهاي ملي و بين‌المللي براي استفاده از علم براي منافع جامعه و
جلب توجه چالش‌هايي که علم با آن مواجه شده است، دنبال شود.
در حقيقت روز علم در سالي که به نام يکي از شاخه‌هاي
علم نامگذاري شده بود، انتظار برنامه‌هاي متنوعي را در ذهن تداعي مي‌کرد. بخصوص
اگر نگاه دقيق‌تري به دنياي اطراف خود بيندازيم. در مقياس جهاني، علم با بزرگ‌ترين
چالش‌هاي دوران خود مواجه شده است، تغييرات اقليمي باعث شده تا توجه همه مقامات به
روش‌هاي علمي و سرمايه‌گذاري در علم براي حل مشکلات پيش روي انسان معاصر جلب شود.
روز جهاني علم فرصتي است که مي‌توان از آن براي
تاکيد هر چه بيشتر بر اهميت و ارتباط علم با زندگي روزمره استفاده کرد و مطمئن
هستم بر پايه ديدگاه‌هاي مختلفي که در برنامه‌ها و نشست‌هايي که به بهانه روز علم
برگزار و مطرح مي‌شود، زمينه بهتري براي همکاري‌هاي چه بيشتر و بهتر و برنامه‌ريزي
براي مناسبت‌هاي آينده در حوزه علم ايجاد خواهد شد. روز جهاني علم در خدمت صلح و
توسعه فرصت ارزشمندي است که توان علم براي ايجاد جهاني بهتر را تائيد مي‌کند و فقط
از طريق دانش و استعداد بشري و پژوهش علمي و نوآوري است که امروز مي‌توانيم براي
مواجهه با چالش‌هايي که پيش‌رويمان است، راهکارهايي را پيدا کنيم.
حال يک سوال مطرح مي
شود و آن اين است که آيا از اين فرصت‌ها استفاده درست مي‌کنيم؟ آيا از فرصت روز
علم استفاده مناسب برده‌ايم؟ چقدر مردم عادي فرصت آن را مي‌يابند که به بهانه اين
ايام خود را در مواجهه با علم ببينند و چند درصد برنامه‌هايي که براي چنين
رويدادهايي برگزار مي‌شود، واقعا براي مخاطبان اصلي آن است؟ کافي است به
دستاوردهاي خود نگاه کنيم. هر بار در پايان چنين مناسبت‌هايي فهرست بلندي از
برنامه‌ها که اعداد درشتي از بودجه را به خود اختصاص داده است، منتشر مي‌شود، اما
زماني که آن را با اهداف برگزاري آن مناسبت تطبيق مي‌دهيم مي‌بينيم همه آن فهرست
طولاني يا بخش عمده‌اي از آن تکرار فعاليت‌هاي هميشگي يا برنامه‌هايي بوده که براي
افراد نامربوط برگزار شده است. روز علم را مي‌توان در دانشگاه يا در مجمع استادان
و معلمان علم برگزار کرد، اما آيا اين افراد مخاطب برنامه‌هاي ما هستند؟ آنها خود
در جريان علمند و اگر قرار است آشتي ميان علم و مردم اتفاق بيفتد در حقيقت آشتي
ميان همين دانشمندان و فرهيختگان و کار آنها با مردم عادي مورد نظر است.
برگزاري نمايشگاه براي جمعي معدود از چهره‌هاي
علمي، فرهنگي يا سياسي اگرچه کاري پسنديده است، اما کاري نيست که تاثير زيادي
داشته باشد. اين سال، اين روز و اين هفته‌ها هدف خاصي دارند. مردم بايد با علم
روبه‌رو شوند. مردم عادي که در کوچه و خيابان زندگي مي‌کنند، آنهايي که تماس
مستقيم با علم ندارند، آنهايي که فکر مي‌کنند علم، محيط زيست و بهداشت و فناوري
دغدغه آنها نيست، کساني که بايد فرزندانشان را با جهان علم آشنا کنند در حالي که
خود با آن بيگانه‌اند، اين افراد مخاطبان ما هستند، اما آيا در برنامه‌ريزي چنين
رويدادهاي مبارکي به اين مخاطبان مي‌انديشيم؟
شايد يک راه‌حل جستجوي کارهاي ساده، عملي و ممکن
و کوچک اما موثر به جاي دنبال کردن کارهاي بزرگ و خوش‌آهنگ، اما ناممکن بي‌سود و
فايده باشد. فرصت‌هايي مانند روزهاي گراميداشت علم، سال‌هاي علمي، هفته‌هاي
بزرگداشت دانشمندان و امثال آن، فرصت‌هاي گرانقدري است که اگر قدر آن دانسته شود،
مي‌تواند باعث جهش‌هاي بزرگ در روند رو به رشد علم کشور شود.
همان‌طور که مطلع هستيد ايران تمدني قديمي با
جمعيتي جوان است. جوانان به ايده‌هاي جديد، دانش و فناوري‌هاي جديد علاقه زيادي
دارند و من اين علاقه را در جوانان ايراني مي‌بينم. آنها به کسب دانش علمي و
استفاده از آن در ساخت آينده علاقه‌مند هستند. ما مي‌توانيم فعاليت‌هايي را برنامه‌ريزي
کنيم تا از هدف و علاقه جوانان حمايت کنيم تا به اين ترتيب بتوانيم فرهنگ
کارآفريني را در کشور ترويج کنيم و طرح‌هاي پژوهشي را به سمت نيازهاي جامعه سوق
دهيم. يونسکو علاقه‌مند حمايت از اين برنامه‌هاست و ترويج علم و نوآوري مبتني بر
فناوري را مورد تشويق و حمايت قرار مي‌دهد. يونسکو دست در دست جامعه علمي به
همکاري‌هاي خود براي ترويج علم ادامه خواهد داد.
برنامه هاي روز جهاني علم در ايران
امروز دوشنبه همايش
«نقش آموزش در صلح و توسعه پايدار با تأکيد برکشورهاي در حال توسعه» در دانشگاه
صنعتي شريف برگزار شد.
روز سه شنبه که به عنوان روز «علم، دانشگاه و
مردم» يا روز درهاي باز مراکز علمي نامگذاري شده با هماهنگي برخي دانشگاه‌ها و
مراکز پژوهشي، دانش آموزان مي‌توانند از اين مراکز بازديد کنند. عصر روز سه شنبه
هم نشست علم و زندگي با محوريت تغيير اقليم در برج ميلاد تهران برگزار مي‌شود.
روز چهارم هفته ترويج علم (چهارشنبه) به عنوان
روز علم، صنعت و جامعه و علم و رسانه نامگذاري شده که از صبح آن روز کارگاه آموزشي
دوروزه «روزنامه نگاري علمي» با حضور پروفسور فاکسون باندا، متخصص ژورناليسم علمي
از دفتر مرکزي يونسکو در محل برج ميلاد آغاز مي‌شود.
روز پنج شنبه نيز که به نام روز زن، علم و محيط
زيست و معلمان مروج علم نامگذاري شده برنامه هاي ويژه اي توسط کارگروه هاي تخصصي
زنان و معلمان مروج علم انجمن ترويج علم ايران برگزار مي‌شود.
پايان بخش برنامه هاي هفته ترويج علم امسال
مراسم اعطاي جايزه ترويج علم ايران در عصر روز جمعه 23 آبان ماه است که اين مراسم
نيز در محل برج ميلاد تهران برگزار مي‌شود.
