لژيونرهاي وارداتي سينماي ايران+عکس
چند سالي مي‌شود كه هر طرح سينمايي در حال توليد، براي شلوغ‌كردن بازار تبليغاتش هم كه شده، از حضور احتمالي بازيگران خارجي در فهرست عواملش خبر مي‌دهد.
هر چند سابقه حضور بازيگران خارجي در سينما به قبل از انقلاب اسلامي و حضور بازيگراني چون آنتوني كوئين برمي‌گردد، ولي اين روند پس از انقلاب اسلامي با حضور بازيگران جوان با آتيه سينماي ايران متوقف شد. اما رفته‌رفته سينما جايي هم براي مهمانان خارجي باز كرد، به حدي كه اكنون شاهد انتشار اخباري از حضور احتمالي بازيگراني چون جورج كلوني و رابرت دنيرو هم هستيم.
حضور بي‌رمق بازيگران خارجي در فيلم سينمايي «عشق بدون مرز» پوران درخشنده و بازي تاكااكي اينكوكي بازيگر شناخته‌شده ژاپني در فيلم «فرش باد» كمال تبريزي نقطه آغازي براي فعاليت بازيگران خارجي در سينماي ايران محسوب مي‌شود.
بازي ژوليت بينوش در فيلم «شيرين» و «كپي برابر اصل» عباس كيارستمي حضور بازيگران خارجي در فيلم‌هاي ايراني را وارد مرحله تازه‌اي كرد، چون پيشتر بيشتر اين همكاري‌ها با بازيگران درجه دو يا سه خارجي بود.
اما ماجراي حضور بازيگران سرشناس در طرح‌هاي سينمايي بيش از اين‌كه واقعيت داشته باشد، زماني هم بازار شايعات را داغ مي‌كرد. شايعاتي چون حضور بازيگر مشهور هاليوودي جاني دپ در فيلم زندگي مولانا، آنجلينا جولي در فيلم «لطفا بدون گناه»، آنتوني كوئين در فيلم «روز رستاخيز» و لييونگ آئه بازيگر نقش يانگوم در مجموعه «قهوه تلخ» از اين دست بود.
در همين حال فرج‌الله سلحشور هم كه سريال موسي(ع) را در دست توليد داشت، در واكنش به انتشار شايعاتي درباره استفاده از بازيگران خارجي، گفت: من به هيچ‌وجه يك تار موي بازيگران ايراني را با صد بازيگر خارجي عوض نمي‌كنم.
با وجود چنين ديدگاهي بازي بازيگر لبناني، دارين حمزه در فيلم سينمايي «كتاب قانون» (مازيار ميري)، «تولدي ديگر» (عباس رافعي) و «33 روز» (جمال شورجه)، بازيگر ژاپني كوميكو آسو در فيلم «حافظ» (ابوالفضل جليلي)، بازي ناتالي متي، ژغمي بنستر، الياس صلاح در «يك روز ديگر» (حسن فتحي)، حضور بازيگران لبناني در «شكارچي شنبه» (پرويز شيخ طادي) و بازي توم بيشابز بازيگر هاليوودي در «برلين ـ7» (رامتين لوافي) فهرست بلندي از همكاري با بازيگران خارجي در اختيار ما قرار مي‌دهد.
و همين اواخر اعلام بازي احتمالي جورج كلوني و رابرت دونيرو در فيلم لاله، مذاكره با ژرار دپارديو براي حضور در سريال قلب يخي و بازي بازيگر اسكاري، ماريون كوتيار در فيلم جديد اصغر فرهادي از ديگر اخبار همكاري‌هاي بازيگران خارجي با سينماي ايران محسوب مي‌شود.
اين فراز و فرودها و درج روز‌به‌روز فهرست تازه‌اي از اسامي بازيگران خارجي كه در فيلم‌هاي ايراني بازي مي‌كنند، اين سوال را در ذهن برمي‌انگيزد كه الزام اين همكاري‌ها در چيست. آيا بازيگران سينماي ايران كه تعدادشان و توانايي‌هايشان كم نيست، نمي‌توانند اين نقش‌ها را بازي كنند؟ آيا حضور بازيگران خارجي براي صرفا تبليغات و حاشيه‌سازي نيست؟
وقتي نقش شعبان را يك خارجي بازي مي‌كند
احمد نجفي كه در فيلم «توفان شن» در نقش يك آمريكايي به ايفاي نقش پرداخته است، درباره حضور بازيگران خارجي در سينماي ايران به «جام‌جم» گفت: بايد ديد موضوع فيلم چيست و اين‌كه آيا حضور بازيگر خارجي براساس كمك به فيلم است يا خير.
او افزود: اين‌كه مثلا آنجلينا جولي را بياوريم تا نقش يك زن ايراني را بازي كند، درست نيست. چرا بايد مثلا از بازيگراني استفاده كنيم كه به ما توهين كرده‌اند؟
عضو شوراي عالي سينما گفت: ولي اگر بازيگر خارجي به عنوان يك خارجي در فيلم بازي كند و به طراحي شخصيت كمك كند، اتفاق خيلي خوبي هم هست و به كسب تجربه ما كمك مي‌كند. اما اين‌كه يك خارجي نقش شعبان بي‌مخ را بازي كند را نمي‌فهمم.
احمد نجفي با بيان اين مطلب كه برخي تهيه‌كنندگان در استفاده از بازيگران خارجي حق دارند، گفت: اين روزها ديگر كار‌كردن با برخي بازيگران سخت شده است و ديگر شورش را در آورده‌اند. با اين مبالغي كه برخي بازيگران مي‌گيرند، يك تهيه‌كننده مي‌تواند از بازيگران خارجي استفاده كند.
او ادامه داد: همان‌طور كه ما از بازيكنان خارجي فوتبال در ليگ ايران استفاده مي‌كنيم، اشكالي هم در استفاده از بازيگران خارجي وجود ندارد. همان‌طور كه بازيگران ما در فيلم‌هاي آنها بازي مي‌كنند، بازيگران خارجي هم مي‌توانند در فيلم‌هاي ما بازي كنند.
بازيگران داخلي، قوي‌تر از بازيگران خارجي اند
محمد قهرماني مديرعامل موسسه فرهنگي شهيد آويني كه در سه طرح غريبه، شكارچي شنبه و 33 روز از حضور بازيگران خارجي بهره برده است، به «جام‌جم» گفت: ما منعي براي حضور بازيگران خارجي براي برخي فيلم‌ها نداريم و تاكنون هرگونه همكاري هم كه داشته‌ايم به اقتضاي فيلم بوده است. چون با توجه به ارزشي كه هنرمندان ايراني براي خودشان قائلند، نقش بعضي كاراكترها را بازي نمي‌كنند.
او ادامه داد: مثلا در فيلمي كه ما توليد كرديم، بازيگر بايد نقش يك سرباز آمريكايي را ايفا مي‌كرد كه حجاب نداشت و حضور يك بازيگر خارجي نقش را باورپذيرتر مي‌كرد.
نكته: اعلام بازي احتمالي جورج كلوني و رابرت دنيرو در فيلم لاله، مذاكره با ژرار دپارديو براي حضور در سريال قلب يخي و بازي بازيگر اسكاري، ماريون كوتيار در فيلم جديد اصغر فرهادي از ديگر اخبار همكاري‌هاي بازيگران خارجي با سينماي ايران محسوب مي‌شود
اين تهيه‌كننده سينما با بيان اين‌كه بازيگران داخلي استعدادهاي سرشاري دارند، گفت: به لحاظ هنري، بازيگران ما قدرتي بيشتر از بازيگران خارجي دارند و ما هنرمندان با استعداد و باهوش بالا زياد داريم كه استفاده بازيگران خارجي به جاي آنها كار درستي نيست.
استفاده ابزاري و تبليغاتي از بازيگران خارجي
عباس رافعي هم كه در دو طرح سينمايي‌اش از حضور بازيگران خارجي بهره برده است، در اين باره به «جام‌جم» گفت: براي پخش جهاني فيلم، حضور يك يا چند بازيگر از ملت‌هاي مختلف فكر خوبي است، اما اگر فقط براي استفاده ابزاري و تبليغاتي باشد و بازيگر خارجي در روند داستان و خط روايي فيلم نقشي نداشته باشد، كار عبثي است.
او افزود: البته صحبت‌هايي كه شنيده مي‌شود كه براي يك طرح سينمايي اسامي نام آشناي سينماي هاليوود در نظر گرفته شده است، به نظرم آرزوهاي كارگردان بوده است، چون كاري است كه بسختي تحقق مي‌يابد.
كارگردان فيلم «تولدي ديگر» گفت: دستمزد بالاي بازيگران خارجي، حساسيتي كه به داستان و موضوع فيلم دارند و فضاي سياسي و تبليغاتي كه حول و حوش آنها وجود دارد، مانع از همكاري آسان آنها مي‌شود.
او با بيان اين‌كه اگر اعتقاد به طرح ملي داريم بايد از توان ملي خودمان استفاده كنيم، گفت امسال سال توليد ملي است، چرا بايد به همكاري بيگانگان چشم بدوزيم و درخواست كمك از آنها داشته باشيم؟
رافعي استفاده از بازيگران خارجي را در صورت نياز طرح بلامانع خواند و گفت: اگر داستان يك فيلم بطلبد كه بازيگر خارجي داشته باشيم، استفاده از آنها واجب و ضروري است. اما اگر يك خارجي بخواهد نقش ايراني را بازي كند، نياز به تامل بيشتري دارد.
او درباره همكاري هايش با بازيگران خارجي گفت: من هر دو فيلمي كه با بازيگران خارجي كار كردم، در خارج از كشور فيلمبرداري شده است. مثلا در فيلم «بيگانگان» بازيگران شناخته شده‌اي از مصر، سوريه، لبنان و آمريكا بازي مي‌كردند كه حتي بازيگر فيلم مونيخ ساخته اسپيلبرگ هم يكي از آنها بود.
رافعي افزود: حضور اين بازيگران به دليل استفاده از اكران خارجي فيلم بود، هر چند موضوع و مكان فيلم آن را ايجاب مي‌كرد، چون در كشور عربي فيلمبرداري مي‌شد و بايد همه بازيگران عرب مي‌بودند.
تجربه مثبت بازيگران خارجي
رامتين لوافي، كارگردان فيلم «برلين ـ7» كه در آلمان فيلمبرداري شده، هم در اين باره گفت: ما مجبور بوديم از بازيگران خارجي در اين فيلم استفاده كنيم، چون نمي‌توانستيم براي نقش يك زن دكتر آلماني از بازيگر ايراني شناخته شده استفاده كنيم كه تماشاچي او را بخوبي مي‌شناسد، هر چند اگر زبان آلماني‌اش هم خوب بود.
او افزود: طبيعتا استفاده از بازيگر خارجي براي من اختيار نبود، بلكه اجبار بود، چون شايد يك بازيگر ايراني مي‌توانست بهتر هم بازي كند ولي اصل جنس نبود. اگر امكان استفاده از بازيگر داخلي باشد ولي براي حاشيه و جنجال تن به اين كار بدهيم، اشتباه است.
لوافي تجربه همكاري با بازيگران خارجي در فيلمش را مثبت ارزيابي كرد، و گفت: براي من خيلي جذاب بود كه يك بازيگر شناخته شده آلماني براي نقش تست مي‌دهد و حس مسئوليت‌پذيري را در آنها مي‌ديدم.
مثلا بازيگر آلماني من كه بايد انگليسي صحبت مي‌كرد، ديالوگ هايش را به آلماني و انگليسي حفظ مي‌كرد، تا درك بهتري از آنها داشته باشد.
