نفت هست اما بازار نيست!
همزمان با كاهش شديد قيمت نفت تلاش‌هاي ايران براي بازكـردن جاي خود در بازار اروپا فعـلاً راهگشا نبـوده است؛ شركت‌هاي اروپايي و دلال‌ها كمـاكان رغبتي به خريد نفت ايران ندارند و شـركت ملـي نفت را با چـالش مـواجه كرد‌ه‌اند.
عصرخبر به نقل از روزنامه جوان: چند روز پيش بود كه رويترز از ديدار هيئت ايراني با يك شركت واسطه خريد نفت در اروپا به نام هلنيك پتروليوم اس.اي خبر داد و نوشت: اين واسطه فعلاً زمان را مناسب براي خريد نفت از ايران نمي‌بيند.
با توجه به اشباع بازار نفت اروپا توسط نفت‌هاي مشابه نفت ايران فعلاً اميدي براي صادرات نفت ايران به اروپا وجود ندارد.
آژانس بين‌المللي انرژي هم در جديدترين گزارش خود نوشت: «شرايط فروش بشكه‌هاي نفت ايران احتمالاً با شرايط فروش بشكه‌هاي نفت عربستان سعودي، عراق و روسيه كه داراي كيفيت مشابهي هستند متفاوت خواهد بود، بنابراين توليدكنندگان ممكن است در زمينه قيمت‌ها بيش از هر زماني در رقابت باشند.» بنا به گفته آژانس، شركت ملي نفت ايران در تلاش است سهمي از بازار نفت اروپا به دست آورد و به همين دليل مي‌خواهد قرارداد خود با شركت «سومد» در زمينه خط لوله انتقال نفت از درياي سرخ به اروپا را احيا كند.
آژانس همچنين گفت: ايران در درازمدت كار خودش را انجام مي‌دهد و عراق را كنار زده و جايگاه خود را به عنوان دومين توليدكننده بزرگ نفت اوپك تثبيت مي‌كند. اين همان موضوعي است كه بيژن نامدارزنگنه نويد آن را داده است اما شرايط امروز بازار نفت و مازاد عرضه آن را دست‌نيافتني‌تر كرده است.
از سوي ديگر شركت‌ها و تجارتخانه‌هاي اروپايي عجله‌اي براي خريد نفت ايران ندارند، زيرا ابهاماتي قانوني در مورد لغو تحريم‌ها وجود دارد كه برطرف شدن آنها هفته‌ها زمان مي‌برد. عدم پرداخت به دلار، نبود يك مكانيسم ثابت براي خريد‌هاي غيردلاري، نبود شفافيت كافي در زمينه بيمه كشتي‌ها و عدم تمايل بانك‌ها در مورد فراهم كردن اعتبارات اسنادي جهت تسهيل تجارت از علل عملكرد محتاطانه شركت‌هاي اروپايي هستند.
ايران قبل از تشديد تحريم‌ها، روزانه 800 هزار بشكه نفت خام به پالايشگاه‌هاي اروپايي در كشورهاي ايتاليا، اسپانيا و يونان صادر مي‌كرد. بازارهاي اروپايي از آن زمان تاكنون با نفت اضافي عرضه شده از سوي عربستان، روسيه و عراق پر‌شده است.
در اين ميان اميد ايران به لوك اويل روسيه است كه در ماجراي «شولتز آلماني» نفت ايران را به پالايشگاه‌هاي سوئيس مي‌برد و اين روزها روابط ويژه‌اي را با وزارت نفت برقرار كرده است. واگيت آلكپروف، مدير ارشد شركت لوك اويل روسيه گفت: هنوز مشخص نيست آيا پالايشگاه‌هاي اين شركت در ايتاليا يا هلند براي خريد نفت ايران از ريسك‌هاي حقوقي آزاد شده‌اند يا نه.
وي در حاشيه نشست داووس به رويترز گفت: «در زمينه پتروشيمي قضيه شفاف است. ما مي‌توانيم پول انتقال دهيم و محصولات آنها را خريد و فروش كنيم. در زمينه نفت خام، وكلاي ما در حال كار روي اين مسئله هستند.» ماركو دوناند، مدير ارشد تجارتخانه مركورياي سوئيس نيز معتقد است واردات نفت از ايران به اروپا همچنان موضوعي پيچيده است. وي افزود: «به عنوان يك شهروند اروپايي، من احتمالاً در صورتي مي‌توانم نفت ايران را داد و ستد كنم كه از دلار امريكا استفاده نكنم، اما بعداً اگر شما از تبديل يورو به دلار استفاده كنيد، آيا اين يك موضوع نامشخص است؟ رفع ابهام‌هاي زيادي بايد از سوي دولت‌هاي اروپايي در مورد چگونگي بيمه كشتي‌ها و امور بانكي در دوره بعد از تحريم‌ها صورت گيرد تا واردات بتواند از سر گرفته شود.» ركورد سقوط قيمتكاهش قيمت نفت اما يكي از موانع ورود يكباره ايران به بازار نفت است. مازاد عرضه كه بين 2 تا 3 ميليون بشكه برآورد مي‌شود طاقت 500 هزار بشكه نفت ايران را نداشته و قيمت‌ها را نزولي‌تر مي‌كند. در اين ميان بازي ركوردها همچنان ادامه دارد و در تازه‌ترين ركورد ثبت شده قيمت سيد نفتي اوپك به پايين‌ترين سطح خود در 11 سال اخير رسيد. قيمت نفت اوپك در روز چهارشنبه ركورد كمترين قيمت خود را براي چندمين بار در سال 2016 شكست و اين بار 22 دلاري شد. نفت اوپك در اين روز با يك دلار و 37 سنت كاهش نسبت به روز سه‌شنبه 22/48 دلار فروخته شده بود. متوسط قيمت نفت اوپك در سال 2016 تاكنون 26/44 دلار در هر بشكه بوده است كه كمترين قيمت اين نوع نفت از سال 2003 تاكنون به شمار مي‌رود. قيمت نفت از نيمه سال 2014 تاكنون به علت عرضه بيش از حد و اشباع بازار حدود 70 درصد از ارزش خود را از دست داده است.
طي دو هفته گذشته سقوط بورس چين و نگراني از ركود اقتصاد جهاني از عوامل ديگر كاهش قيمت نفت بود كه با لغو تحريم‌هاي ايران در 16ژانويه و به تبع آن ترس از اضافه شدن صادرات نفت ايران قيمت نفت باز هم كاهش يافت.
سبد نفتي اوپك متشكل از نفت صحراي الجزاير، نفت گيراسول آنگولا، نفت اورينت اكوادور، نفت سنگين ايران، نفت سبك بصره عراق، نفت صادراتي كويت، سيدر ليبي، بوني لايت نيجريه، نفت مارين قطر، نفت سبك عربستان، نفت موربان امارات و مري ونزوئلاست.
با نظري كوتاه به بازار نفت و شرايط به وجود آمده، افزايش صادرات نفت ايران در كوتاه مدت بسيار ضعيف است و نفتكش‌هاي ايران در خليج فارس همچنان بايد منتظر بازاريابي شركت ملي نفت باشند. زنگنه طي 2/5 سال گذشته همواره از افزايش 500 هزار بشكه‌اي نفت ايران درست يك روز پس از لغو تحريم‌ها مي‌گفت كه عقب‌نشيني وي از موضع خود، نشان‌دهنده عدم درك درست بازار نفت و بازخواني دقيق از بديهيات بازار نفت است.
