هر وعده قلیان برابر یک پاکت سیگار

کشیدن یک یا دو بار قلیان در روز، فرد استفاده‌ کننده را دچار اعتیاد می ‌کند، در حالی ‌که تصور غلط جامعه این است که دود حاصل از قلیان از آب رد می‌ شود و مواد سمی آن از بین می‌ رود…
 
ششمین کنگره ی سراسری بیماری‌های ریه بهانه‌ای بود تا متخصصان یک بار دیگر اعلام کنند که خطرات قلیان، اگر بیشتر از سیگار نباشد، کمتر نیست.
دکتر روزبه نقشین، دبیر انجمن متخصصان ریه تاکید کرد:
 
“کشیدن قلیان حجم تنفسی بدن را کاهش داده و مواد سمی ناشی از نوع توتون و تنباکوی قلیان، سلامت افراد را با خطر روبرو می ‌کند.” او با انتقاد از رواج استفاده از اسانس در ترکیب تنباکوها گفت: “این ترکیب به ‌علت حرارت زیاد، موادی را وارد بدن می‌ کند که عوارض ناگواری برای انسان به ‌دنبال دارد.”
 
دبیر اجرایی ششمین کنگره ی سراسری بیماری‌های ریه، قلیان را اعتیادآور دانست و گفت:”کشیدن یک یا دو بار قلیان در روز، فرد استفاده‌ کننده را دچار اعتیاد می ‌کند، در حالی ‌که تصور غلط جامعه این است که دود حاصل از قلیان از آب رد می‌ شود و مواد سمی آن از بین می‌ رود.”
 
هر وعده قلیان برابر یک پاکت سیگار
 
مانند بسیارى از کشورهاى خاورمیانه، قلیان یکى از وسایل تفریحى رایج در ایران است که اگرچه بارها از سوی مسئولان وزارت بهداشت و نیروی انتظامی مصرف آن در اماکن عمومی و به خصوص سفره‌خانه‌های سنتی منع شده،‌ اما ظاهراً به راحتی نمی ‌شود، شر آن را از چنین مکان‌هایی کم کرد.
 
متخصصان اعلام می‌ کنند که مصرف‌ کنندگان قلیان، در هر بار مصرف، دود بسیار زیادتری را در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار دریافت می‌ کنند.
 
افراد سیگاری که به طور متداول ‌8 تا ‌12 نخ سیگار در روز مصرف می‌ کنند، به طور متوسط با ‌40 تا ‌75 پُک که به مدت ‌5 تا ‌7 دقیقه به طول می ‌انجامد، حدود ‌5 تا 6 لیتر دود استنشاق می‌ کنند و این در حالی ‌است که مصرف ‌کننده ی قلیان در هر وعده مصرف که به طور متداول ‌20 تا ‌80 دقیقه طول می ‌کشد، حدود ‌50 تا ‌200 پُک می ‌زند که هر پک به طور متوسط حاوی ‌15/0 تا یک لیتر دود است.
 
دود به همراه رطوبت
 
دکتر ایرج خسرو‌نیا،‌ رئیس انجمن پزشکان داخلی ایران، با اشاره به اینکه دود قلیان همان مضرات سیگار را دارد، در مورد سایر عوارض کشیدن قلیان می‌ گوید:
 
“به دلیل مرطوب بودن راه‌های هوایی و مجرای خروج دود، قلیان می ‌تواند عامل مهمی جهت رشد میکروب ها و قارچ ها باشد.
 
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که کشت مواد داخل لوله ی قلیان حاوی صدها نوع قارچ و میکروب بوده و این میکروب‌ها و قارچ ها به راحتی توسط دود، وارد دستگاه تنفس شده و ایجاد عفونت های مزمن می‌ کند.
 
در ابتدا شخص متوجه بیماری خود نمی ‌شود، ولی سال های بعد به دلیل نفوذ این قارچ ها و میکروب ها در لایه‌های مختلف ریه، بیماری هایی مثل برونشیت،‌ برونشکتازی،‌ آمفیزم ریه و در نهایت آسم ایجاد می شود. این در حالی است که شخص هنگامی به بیماری خود پی می ‌برد که متأسفانه چاره‌ای جز تحمل بیماری تا آخر عمر نخواهد داشت.”
 
دکتر خسرونیا با اشاره به اینکه شخص مبتلا به بیماری‌های مختلف ریه اگر به استعمال دخانیات و کشیدن قلیان ادامه بدهد بدون شک مبتلا به سرطان ریه و دستگاه تنفسی خواهد شد، اضافه می ‌کند:”متأسفانه به اکثر تنباکو‌هایی که در سال های اخیر به بازار آمده اسانس‌هایی اضافه می‌ شود که این اسانس ها علاوه بر تحریک دستگاه تنفس موجب حساسیت و آلرژی می‌ گردد، بنابراین علاوه بر بیماری‌های ذکر شده، رینیت آلرژیک و سرفه‌های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه دارد.”
 
دود قلیان بیشتر از سیگار است
 
بنا به اعتقاد کارشناسان مصرف یک نخ سیگار بین 500 سی‌سی تا یک لیتر دود تولید می‌ کند، اما استفاده ی یک بار از قلیان 10 تا 20 لیتر دود تولید خواهد کرد. مدت زمان استعمال سیگار معمولاً 10 دقیقه است، اما قلیان با وجود دفعات کمتر استفاده در مقایسه با سیگار، در هر بار مصرف برای 40 تا 60 دقیقه استفاده می ‌شود. به این ترتیب اثرات مضر قلیان، کمتر از سیگار نیست، اما در فرهنگ جامعه ی ما به این حقیقت علمی توجهی نمی ‌شود.
 
دکتر خسرونیا با اشاره به اینکه حتی دیده شده والدین برای خندیدن و سرگرمی، نی قلیان را به دهان افراد زیر 5 سال هم گذاشته و آنها را وادار به قلیان کشیدن می ‌کنند، می‌ گوید: “رسانه‌ها باید آگاهی لازم را به مردم بدهند تا مردم لااقل از استعمال قلیان در مکان‌های عمومی و منازل، به خصوص اماکنی که به فضای آزاد راه ندارند، خودداری کنند.”
 
انتقال بیماری از طریق قلیان
 
اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه‌ها وارد نمی ‌شود! این جمله‌ای است که از زبان بسیاری از مصرف ‌کنندگان قلیان شنیده می‌ شود.
 
دکتر خسرو‌نیا، در این باره می ‌گوید:
 
“این تصور، تصوری کاملاً غلط است، چون دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را می ‌گذارد. حتی در هوایی که دود قلیان آزاد می ‌شود، افرادی که قلیان نمی‌ کشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولانی‌ مدت دچار عوارض آن خواهند شد.”
 
دکتر شهرام آگاه،‌ متخصص داخلی و عضو هیأت علمی دانشگاه ایران نیز در مورد مصرف قلیان می‌ گوید: “بر خلاف تصور عمومی که عده‌ای معتقدند وجود آب قلیان جلوی مواد مضر و سمی آن را می‌ گیرد،‌ بیشتر این مواد سمی از جمله نیکوتین و خاکستر وارد ریه می ‌شوند و به خاطر دَم‌های عمیقی که فرد  برای جذب دود می ‌زند،‌ تخریب‌های جدی به حبابچه‌های ریه وارد می‌ شود.”
 
وی با اشاره به اینکه سرطان ریه،‌ سرطان لب و دهان و حنجره،‌ سرطان مری و معده،‌ لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خیم استفاده از سیگار و قلیان هستند،‌ در مورد عوارض خوش‌خیم آن می ‌گوید:
 
“این عوارض شامل زخم‌های گوارشی هستند. همچنین قلیان باعث ریفلاکس معده(برگشت اسید معده به مری) می ‌شود که در نتیجه ی ‌آن فرد سوزش شدیدی در سر دل دارد و دچار تهوع می گردد. حتی بیماری ریفلاکس در بعضی موارد منجر به سرطان مری نیز می‌ شود.”
 
به گفته ی وی میزان و عمق دَم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است و قلیان با وجود اینکه کمتر مصرف می ‌شود، اما حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می‌ شود، 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.
 
بنا به گفته ی متخصصان دود استنشاق ‌شده از قلیان، نه تنها همه ی مواد سرطان ‌زای دود سیگار را دارا است، بلکه مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد.
 
به علاوه، دود قلیان مجموعه‌ای از مواد سرطان ‌زای دیگر را دارد که ناشی از سوختن زغال است و خطر انتقال بیماری‌‌های عفونی مانند سل را نیز افزایش می ‌دهد.
 
دکتر آگاه با اشاره به اینکه نیکوتین نقش بسیار مهمی در میزان و نحوه ی مصرف مواد دخانی به عهده دارد،‌ می ‌گوید:
 
“تحقیقات ثابت کرده است افراد سیگاری تا زمانی که میزان نیکوتین دریافتی در آنها به آستانه ی مورد نیاز برای رفع حالت وابستگی برسد، به کشیدن سیگار ادامه می ‌دهند. پس با فرض جذب بخشی از نیکوتین موجود در دود قلیان در اثر عبور آن از آب، مصرف‌ کنندگان قلیان برای رسیدن به آستانه ی ارضای وابستگی، با استنشاق مقادیر بسیار زیادتر دود، در معرض مقادیر بیشتری مواد شیمیایی سرطان‌زا و گازهای خطرناک مثل منو‌اکسید‌کربن قرار می گیرند.
 
این موضوع مصرف‌ کنندگان قلیان و اطرافیان آنها را که در مواجهه با دود تحمیلی آن قرار دارند، همانند مصرف ‌کنندگان سیگار به انواع سرطان ها، بیماری های قلب و عروق، تنفسی و آثار سوء در دوران بارداری مبتلا خواهد ساخت
 
هم اکنون سالانه 5 میلیون نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات، جان خود را از دست می ‌دهند که با ادامه ی این روند تا 20 سال آینده تعداد قربانیان به 10 میلیون نفر در سال می ‌رسد.
 
بر اساس تازه‌ترین آمارهای ملی نیز 3 درصد نوجوانان ایرانی سیگار می‌ کشند و 14 درصد آنان از سایر مواد دخانی و عمدتاً از قلیان استفاده می ‌کنند.