از بیماری غم باد چه می دانید؟

غده تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد درون ریز بدن است که هرگونه اختلال در عملکرد آن، فعالیت سایر ارگان‌های حیاتی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. غده تیروئید در جلو و طرفین گردن قرار گرفته است و مهم‌ترین وظیفه اش، ترشح هورمون برای کنترل فعالیت متابولیک سلول‌هاست.

گرچه بسیاری‌ با بیماری‌های ناشی از عملکرد نادرست این غده آشناییم و چاقی، لاغری، بیماری‌های قلبی و عروقی، ناباروری، اضطراب و افسردگی را از نشانه‌های اختلال در عملکرد تیروئید می‌دانیم، اما شاید خیلی‌ از ما ندانیم که این بیماری سیستماتیک می‌تواند سلامت چشم‌ها را نیز تهدید کند.

نخستین بار ابوعلی سینا در کتب قدیمی خود به رابطه محوری بین غده‌ای در ناحیه گردن و چشم‌ها اشاره کرده است. به اعتقاد او گاهی اوقات تورمی در ناحیه گردن ایجاد می‌شود که تغییراتی در چشم را به دنبال دارد. این تورم که عوام آن را با نام «غم باد» می‌شناختند – و می‌شناسند- براثر اختلال در عملکرد تیروئید ایجاد می‌شود و نشانه‌های چشمی آن نیز همان نشانه‌های ابتلا به بیماری «اگزوفتالمی» است.

دکتر علی صادقی طاری در توضیح این بیماری می‌گوید: بیماری اگزوفتالمی همان بیماری بیرون زدگی چشم هاست که شایع‌ترین علت ایجاد آن پرکاری یا کم‌کاری تیروئید است.
این چشم پزشک با تأکید بر اینکه بیماری اگزوفتالمی ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد، می‌افزاید: بیرون‌زدگی چشم معمولاً با پف آلودگی پلک‌ها و احساس جسم خارجی در چشم، احساس خشکی چشم، خارش و سوزش چشم آغاز می‌شود. با پیشرفت بیماری اشک ریزش، قرمزی ملتحمه نیز به نشانه‌های قبلی اضافه می‌شود و بعد آرام آرام التهاب بیشتر می‌شود و چشم‌ها به سمت جلو حرکت می‌کنند. در این مرحله ممکن است بیمار احساس دوبینی داشته باشد چون عضلات چشم گرفتار می‌شود. در واقع تورم و ضخیم شدن عضلات چشم ضمن ایجاد محدودیت حرکت عضلات به عصب چشم فشار آورده و در نهایت به جلو آمدن و برجسته شدن یک یا هر دو چشم منجر می‌شود.

وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: درمان نشدن بموقع باعث می‌شود بیمار در نهایت به کاهش بینایی و حتی کوری یک یا دو چشم دچار شود چرا که تورم و ضخیم شدن عضلات به عصب چشم فشار می‌آورد و در نهایت به جلو آمدن چشم منجر می‌شود.
دکتر صادقی طاری معتقد است جلو آمدن چشم به خشکی چشم و زخم قرنیه منجر می‌شود و همین موضوع یکی ازعوامل اصلی نابینایی محسوب می‌شود.
عضو انجمن چشم پزشکی ایران توصیه می‌کند: هرچند تنها 20درصد مبتلایان به بیماری تیروئید درگیر علائم چشمی می‌شوند اما بهتر است همه مبتلایان به مشکلات تیروئید تحت معاینات دقیق چشم پزشکی قرار گیرند تا در صورت وجود هر مشکلی در همان مراحل ابتدایی درمان آغاز و از بروز عوارض پیشگیری شود. البته گاهی دیده می‌شود که این بیماری چشمی افرادی را هم که ظاهراً بیماری تیروئید ندارند، درگیر می‌کند. این دسته از بیماران باید آزمایش‌های ایمنی انجام دهند.

این چشم پزشک ادامه می‌دهد: خستگی، فشار‌های روحی و روانی، بی‌خوابی، مطالعه طولانی مدت و دود دخانی از جمله عواملی هستند که می‌توانند بیماری را تشدید کنند.
وی با اشاره به شیوه درمان این بیماری چشمی می‌گوید: اگزوفتالمی قابل درمان است، اما نخستین گام، درمان مشکل تیروئید است. پس از آن، درمان دارویی، درمان نگه دارنده و همچنین عمل جراحی در موارد خاص، شیوه‌هایی از درمان بیماری بیرون زدگی چشم است که پزشک با توجه به مرحله بیماری و شدت عوارض آن، مناسب‌ترین درمان را انتخاب می‌کند.
البته در توضیح درمان‌های نگه دارنده باید بگویم که قطع استعمال سیگار یکی از این روش هاست. تأثیر مخرب سیگار در پیشرفت بیماری و عوارض ناخوشایند آن به اندازه‌ای است که حتی یک بیمار مبتلا به اگزوفتالمی خفیف می‌تواند با قطع استعمال آن بهبود یابد. بالا نگه داشتن سر هنگام خواب یکی دیگر از این درمان‌ها است. بیمار مبتلا به این بیماری بهتر است هنگام خواب از دو بالش زیر سر خود استفاده کند. دوری از فشار‌های روحی روانی و رعایت فواصل زمانی مناسب برای مطالعه که مانع خستگی شما شود از جمله درمان‌های نگه دارنده است که می‌تواند از تشدید و پیشرفت بیماری پیشگیری کند و کار به دارو درمانی و جراحی نکشد.