آمار پایان نامه های دانشجویی با موضوع «دفاع مقدس»

بررسی وضعیت ثبت پایان‌نامه‌هایی با موضوع و کلید واژه «دفاع مقدس» در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) حاکی از آن است که موضوع پژوهش‌های علمی تحلیلی در زمینه جنگ تحمیلی ۸ ساله طی ۱۰ سال اخیر روند روبه‌رشدی را داشته و مورد توجه دانشجویان و پژوهشگران قرار گرفته است. به نحوی که از سال ۸۷ تاکنون پایان‌نامه‌های بسیاری به موضوع «دفاع مقدس» و ابعاد آن اختصاص یافته است.

پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)، سامانه‌ای برای گردآوری، سازماندهی و اشاعه اسناد علمی و فناورانه است که توسط پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با هدف دسترسی به مدارک علمی تولیدشده در کشور و نیز جلوگیری از تقلب و سرقت علمی راه اندازی شده است.

بررسی وضعیت پایان نامه و رساله‌های ثبت شده (پارسا) و نیز پیشنهاده (پروپوزال) در پایگاه اطلاعات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، نشان می‌دهد که در فاصله سالهای ۶۲ تا ۹۹، دانشگاهیان و پژوهشگران داخل کشور حدود ۳ هزار مدرک علمی شامل پایان نامه، رساله و پیشنهاده درباره موضوعات مختلف «دفاع مقدس» تهیه و از آن دفاع کرده و به ثبت رساندند.

شواهد حاکی از آن است که ابعاد مختلف موضوع جنگ تحمیلی ایران و عراق، یکی از موضوعات مهم مورد توجه دانشگاهیان در مقاطع کارشناسی ارشد، دکتری تخصصی، حرفه ای و عمومی و در رشته‌های مختلف تحصیلی بوده و با گذشت بیش از ۴۰ سال از ابتدای جنگ، هنوز هم بسیاری از پایان نامه‌ها به این موضوع اختصاص دارد.

ثبت این تعداد پایان نامه مربوط به کلیدواژه‌های مختلف و پرتکرار مرتبط با دفاع مقدس است و از این تعداد ۱۰۹۵ پایان نامه با کلیدواژه «دفاع مقدس» به ثبت رسیده است.

دیگر کلیدواژه‌های پرتکرار در پایان نامه‌های مرتبط با دفاع مقدس، شامل «جنگ ایران و عراق»، «جنگ تحمیلی»، «ایثارگران»، «رزمندگان»، «آزادسازی خرمشهر»، «قطعنامه ۵۹۸»، «جنگ ۸ ساله»، «شهدای دفاع مقدس»، «شهدای گمنام»، «عملیات بیت المقدس»، «عملیات مرصاد»، «عملیات والفجر»، «عملیات فتح المبین»، «عملیات ثامن الائمه»، «عملیات طریق القدس»، «عملیات خیبر»، «عملیات کربلا ۱ تا ۱۰»، «عملیات های دریایی دفاع مقدس»، «عملیاتهای هوایی دفاع مقدس»، «عملیات های نظامی دفاع مقدس»، «حمله شیمیایی عراق»، «بمباران حلبچه»، «بمباران شیمیایی سردشت»، «فرماندهان دفاع مقدس»، «ادبیات پایداری» و «معاهده اروندرود» می‌شود.

البته این آمار مربوط به آن تعداد مدارک علمی است که در پایگاه «گنج» ایرانداک به ثبت رسیده و در دسترس است و به طور قطع پایان نامه‌هایی بیش از این تعداد نیز وجود دارد که هنوز در این سامانه بارگذاری نشده اند. از سوی دیگر با توجه به شیوع بیماری کرونا از سال گذشته، بسیاری از پایان نامه‌ها هنوز به مرحله دفاع و یا ثبت نرسیده اند.

در بررسی‌های صورت گرفته، کلید واژه «دفاع مقدس» با ۱۰۹۵ مورد و پس از آن کلیدواژه «جنگ ایران و عراق» با بیش از ۱۰۸۶ مورد، بیشترین ثبت پایان نامه، رساله و پروپوزال را به خود اختصاص داده اند.

در همین حال مطابق برآوردهای انجام شده، بیشترین ثبت پایان نامه‌ها با موضوع «دفاع مقدس» توسط پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های زبان و ادبیات فارسی صورت گرفته است.

بررسی ثبت مدارک علمی در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) با انتخاب کلید واژه «دفاع مقدس»، نشان می‌دهد که ۸۷۰ پارسای داخلی و ۲۲۵ پیشنهاده در این خصوص به ثبت رسیده که یکهزار و ۲۱ مورد آن مربوط به کارشناسی ارشد، ۷۱ مورد مربوط به دکتری تخصصی، ۲ مورد پایان نامه دکتری و یک مورد نیز دکتری حرفه ای (عمومی) است.

در این زمینه بیشترین ثبت پایان نامه مربوط دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی و پس از آن دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده ادبیات دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس و دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان است. بیشترین موضوع ثبت پایان نامه با این کلید واژه نیز به ادبیات فارسی، معارف اسلامی، معماری، ادبیات عرب، هنرهای نمایشی و تاریخ باز می‌گردد.

از سوی دیگر بیشترین فراوانی این کلیدواژه نیز در پایان نامه‌های مربوط به رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، علوم انسانی، الهیات و معارف، معماری، هنر و زبان و ادبیات خارجی دیده می‌شود.

بررسی با کلیدواژه «جنگ ایران و عراق» در مدارک علمی ثبت شده در سامانه «گنج» نیز نشان می‌دهد که ثبت پایان نامه و رساله با این کلید واژه در تمامی مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد، دکتری تخصصی (phd )، دکتری و دکتری حرفه ای (عمومی) صورت گرفته و دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، بیشترین ثبت پایان نامه مربوط به این کلید واژه را به خود اختصاص داده است. درهمین حال بیشترین فراوانی این کلید واژه در پایان نامه‌های مربوط به رشته علوم سیاسی است.

نمودار ثبت پایان نامه‌های مرتبط با دفاع مقدس نیز نشان می‌دهد که سیر ثبت پایان نامه‌ها از سال ۸۷ تا سال ۹۶ صعودی بوده و بیشترین مدارک علمی به ثبت رسیده مربوط به سالهای ۹۵ و ۹۶ است. در همین حال به نظر می‌رسد با توجه به شیوع ویروس کرونا، ثبت پایان نامه‌ها از اواخر سال ۹۸ و سال ۹۹ با کندی همراه است.