سناریوهای پیش روی اقتصاد ایران بدون توافق هسته ای

در کنار مشکلات معیشتی، بازارهای اقتصادی نیز با چالش‌های بسیاری مواجه شدند و این مشکلات همچنان ادامه دارد. در این میان بسیاری از کارشناسان معتقدند که احیای برجام یکی از راهکارهای کاهش مشکلات اقتصادی بوده و نباید برای به سرانجام رساندن آن زمانی را از دست داد. اما با وجود تاکید کارشناسان بر اهمیت به سرانجام رسیدن مذاکرات برجام، همچنان این مسئله در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این میان سیگنال‌های متفاوتی در خصوص چشم‌انداز این گفت‌وگوها ارسال می‌شود و ابهام به وجود آمده سبب بلاتکلیفی اقتصاد و فعالان اقتصادی شده است. حال این پرسش مطرح می‌شود که اگر برجام به سرانجام نرسد چه سرنوشتی در انتظار ایران خواهد بود؟
نادیده گرفتن برجام تبعات منفی بیشتری نسبت به گذشته خواهد داشت
ابراهیم نکو، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس نادیده گرفتن برجام را شروع چالش‌های بیشتر اقتصاد ایران می‌داند. وی در این خصوص گفت: پیش از هر چیزی بیاییم فرض را بر این بگذاریم که برجام مسئله نامناسب بوده و ما مخالف آن هستیم و معتقدیم که اگر برجام را کنار بگذاریم اثری در اقتصاد نخواهد داشت. قطعا اینگونه نیست و حتی با توجه به مخالفت‌ها و مناسب ندانستن برجام، نادیده گرفتن این مسئله تبعات منفی بیشتری نسبت به گذشته برای اقتصاد ایران به همراه خواهد داشت.

وی افزود: بدون شک تحریم‌ها معیشت و اقتصاد کشور که دو مسئله به هم گره خورده هستند را با جالش‌های بسیاری مواجه کرده است و ما هر روز شاهد آثار تحریم‌ها بر سفره خانوارها و اقتصاد کشور هستیم. لذا باید توجه داشته باشیم که نادیده گرفتن برجام و لغو نشدن تحریم‌ها تبعاتی را به دنبال خواهد داشت. این کارشناس اقتصادی با اشاره به قطع ارتباط کشورها در صورت به سرانجام نرسیدن برجام ادامه داد: در صورت کنار گذاشتن برجام اولین اتفاقی که رخ می‌دهد این است که کشورهای دیگر، باقی مانده احتیاط‌ها را کنار می‌گذارند و با آمریکا همراه می‌شوند. نتیجه این می‌شود که مراودات ما به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
باید برنامه‌های مشخصی برای عبور از بحران داشته باشیم
نکو در بخش دیگری از صحبت‌هایش به داشتن برنامه‌ای مشخص برای اقتصاد تاکید کرد و در این خصوص گفت: حال فرض را بر این بگذاریم که به دلیل زیادی‌خواهی‌های آمریکا و یا برخی موانع در ایران، مذاکرات به نتیجه نرسد قطعا ما با مشکلات بیشماری روبه‌رو خواهیم شد اما باید با اقدامات مناسب خود را آماده برای عبور از یک شرایط سخت کنیم. این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: اینکه بگوییم پایان برجام یعنی پایان تمام راه‌های اقتصادی نیز صحیح نیست. به عبارتی دیگر اگر تحریم‌ها ادامه داشته باشد و برجام نیز کنار گذاشته شود به معنی آن نیست که ما همه چیز را از دست داده‌ایم.
وی افزود: به هرحال ما در داخل کشور ظرفیت‌هایی داریم. بنابراین باید برنامه‌هایی وجود داشته باشد تا در شرایط احتمالی بتوانیم با استفاده از ظرفیت‌های داخلی با سختی‌ها و مشکلات مقابله کنیم. نکو همچنین در ادامه گفت‌وگو به برخی از برنامه‌ و سیاست‌های ضروری برای عبور از بحران‌های احتمالی اشاره کرد و در این باره گفت: اولین سیاستی که باید مد نظر قرار گرفته شود کنار گذاشتن اختلافات سیاسی است. باید تمام خاستگاه‌های سیاسی تعریف‌شده در کشور برای یافتن یک راه و ابزار بهتر برای بهبود وضعیت اقتصادی در کنار هم قرار بگیرند.
وی با تاکید بر ضرورت بهبود فضای کسب‌وکار اظهار کرد: مسئله بعدی این است که برنامه‌ریزان اقتصادی کشور با روش‌های جدید به حمایت از اقتصادهای محلی و بنگاه‌های کوچک بپردازند. به عبارتی دیگر تصمیم‌گیران باید فضای کسب‌وکار را تغییر داده و با گسترده کردن دامنه حمایت‌ها در این حوزه رونق ایجاد کنند.
این کارشناس اقتصادی به راهکار دیگری برای بهبود شرایط و افزایش توانایی برای مقابله با مشکلات اشاره کرد و گفت: راهکار بعدی این است که برای ارتباط با کشورهای همسایه روش‌هایی پیدا شود که بتوان با دور زدن‌ تحریم‌ها، ارتباطات را حفظ و برخی از مسائل را مدیریت کرد.
باید به دنبال امتیازهای بیشتر باشیم
نکو در ادامه گفت‌وگو بار دیگر به اهمیت برجام در اقتصاد اشاره کرد و در این خصوص گفت: راهکارهای گفته شده برای مقابله با مشکلات است و ما باید به دنبال امتیازهای بیشتر از طریق مذاکره با طرف‌های مقابل باشیم.
وی اظهار کرد: برجام، افزایش سرمایه‌گذاری در کشور را به دنبال خواهد داشت و فعالان اقتصادی نیز با آرامش خاطر بیشتری می‌توانند در کشور فعالیت داشته باشند. لذا تیم مذاکره‌کننده کشور باید با روش‌های مناسب جهت حل مسئله برجام اقدام کند، چراکه شکاف طبقاتی و مشکلات اقتصادی در کشور به مرحله نگران‌کننده‌ای رسیده است و باید هرچه سریع‌تر شرایط را بهبود بخشید و معیشت مردم را از بحران نجات داد.