زندگی ایده آل در گرو افزایش مهارت خودآگاهی

عصر خبر: اکرم رمضان زاده روان شناس و مشاور خانواده در خصوص مهارت خودآگاهی گفت : در سلسله مباحث مهارتهای زندگی در این گفتار به مهارت خودآگاهی خواهیم پرداخت. همه ما در مسیر زندگی در حال حرکت هستیم اما آگاهی و اشراف به مسیر و انتخاب نقشه خردمندانه برای لذت بردن از مسیر و در زمان رسیدن هوشمندانه به اهداف، همان کارکردی است که منظور تمامی کوچ ها و  فلسفه‌های راهبردی می باشد. اما این شناخت ها باید بر اساس واقعیات وجودی هر فردی باشد نه بر اساس تصویر سازی های کاذب یا ایده آل های نامرتبط و یا تلقینات غیر معمول . 
 به گزارش آستان، وی در ادامه گفت احتمالاً همه ما این جمله که (اگر خودت را بشناسی خدا را هم شناخته ای )  آشنا هستیم . اهمیت درک این جمله زمانی معلوم میشود که نقشه وجودی منطبق با ساختار زیستی و روانی هر انسانی در رسیدن به شرح وظیفه نهایی او می شود.  در بعضی مکاتب این مقوله به* رسالت وجودی * هم نام برده شده است.  هر چه انسانی از وجود خود و کارکرد هایش آگاه تر شود به همان نسبت بهره مند تر خواهد بود.
 رمضان زاده تصریح کرد: مهارت خودآگاهی را می توان سرسلسله دیگر مهارت ها دانست چرا که به طور مثال وقتی شما نیاز به مهارت حل مسئله دارید باید به توانمندی های خود، نقاط قوت و ضعف خود اشراف داشته باشید که مسئله را حل کنید.  مهارت خودآگاهی در واقع توانایی شناخت نقاط شفاف و تاریک درون ذهن، نقاط قوت ،نقاط ضعف ،شناسایی نیازها، میزان استاندارد ها برای برآورده شدن نیاز ها و خواسته ها، شناسایی حقوق فردی و مسئولیت های فردی و در نهایت انتخاب های فردی است. در واقع این مهارت پاسخ به سوال مهم *من کیستم * می باشد. سوال مهم بشر از ابتدای خلقت و زمانیکه به حضور خود آگاه شد. 
 از آنجایی که خود شامل ابعاد مختلف جسمی ،روانی، ذهنی، اجتماعی و معنوی می شود خودآگاهی نیز به همین ابعاد قابل بررسی و تقسیم می باشد.
 ۱- خودآگاهی جسمانی هر انسانی علاوه بر آگاهی از ظاهر جسمانی خود مانند قد ،وزن ، رنگ پوست و …. باید اطلاعات کافی در مورد پتانسیل جسمی خود مانند میزان نیاز به خواب، میزان تاب آوری در مقابل خستگی و گرسنگی گرما، سرما ،بیماری و غیره را بداند.
 برآورده ساختن نیازهای فیزیولوژیکی و اشراف به آنها معمولاً خلق و نوع رفتار ما را می سازند و در برنامه ریزی ما برای اهداف نگاه واقع بینانه ایجاد می کنند.
 ۲- خودآگاهی روانی هر انسانی ویژگی های روانی متمایز از دیگران دارد مانند خصوصیات شخصیتی مثل درون گرایی، برون گرایی، تمایلات خاص، نوع ابراز هیجانات مثبت و منفی در زمینه های متفاوت ،واکنش‌های احساسی به نیازهای مختلف و درکل نحوه مدیریت هیجانی در زمان های بحرانی و معمولی .
۳-* خودآگاهی شناختی و ذهنی* آگاهی از باورها، خودپنداره، عزت نفس ، اعتماد به نفس، علائق، نظام ارزشها ،اهداف… که هر کدام از این مولفه ها نیاز به آموزش و پرورش و بازنگری دارد، چرا که عملکرد هوشمندانه در گرو همین بینش و نظام باورهای کارآمد افراد است .
۴ -خودآگاهی اجتماعی  تصویری که فرد از جایگاه اجتماعی خود دارد . نقش وی  در ارتباطات و اثراتی که فرد در دنیای بیرون از وجودش ایفا می کند. پایگاه اجتماعی ،سیاسی، اقتصادی و شغلی در جامعه. نقش ها و جایگاه های خانوادگی و فامیلی، اجتماعی و مسئولیت های آنها . 
خودآگاهی اجتماعی شامل دانستن فرهنگ و آداب اجتماع مشترک و توانایی برقراری ارتباط بهنجار و سالم با دیگران بدون تعصب و بر اساس سلامت روان است و این مولفه معمولاً با هوش عاطفیهوش هیجانی یا (EQ) ارتباط بسیار تنگاتنگ و مهم دارد.
اکرم رمضان زاده روان شناس در ادامه در خصوص هوش هیجانی توضیح داد گفت:  هوش هیجانی نحوه برخورداری از خلاقیت و مهارت بهتر برای ارتباطات است هوش هیجانی همچنین شامل همدلی و درک احساسات  گروه‌های نامبرده و همراهی کارآمد با آنان و بالتبع  داشتن دایره ارتباطی کارآمد ، شاد کام و حمایت کننده و حمایت گیراز حوزه های بین فردی می باشد.  مولفه های آن شامل خود ارزیابی ،خودگردانی، آگاهی اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی است که خود بحث مفصلی است و نماینده میزان موفقیت افراد در سطح ارتباطی است.
 ۵-*خودآگاهی معنوی * تصویر شخص از اعتقاداتی  که در ذهن انسان سوال ایجاد می کند. من کی هستم ؟  از کجا آمده ام ؟ و به کجا خواهم رفت ؟  
ارزش ها و استانداردهای حیاتی اخلاقی که برای فرد ایجاد معنا در زندگی میکند. 
قطعاً در مواجهه با واقعیت های زندگی خیلی از رویدادها بنابر میل انسان پیش نمی رود، چه بسا بحران‌هایی که خودآگاهی معنوی می تواند مانع از فروپاشی و ایجاد تاب آوری و سرسختی فرد باشد.
 در کنار پنج مولفه یادشده در خودآ گاهی انسان به یک شناخت نسبتاً کامل از * خود آرمانی*  و خود واقعی  می رسد.
اکرم رمضان زاده در پایان خاطر نشان کرد:  خود آرمانی بخشی از وجود ماست که ایده آل های ما در آن  است و فرد اشتیاقی برای رسیدن به این مدینه فاضله در چشم انداز ذهن خود را دارد. خود واقعی آنچه که هستیم با یک نگرش بدون تحریف از تمامی مولفه های ذکر شده در بالا است. و هرچه فاصله بین این دو کمتر باشد یعنی انتظارات خود آرمانی مطابق واقعیت موجود… و خود واقعی تلاشگر و هدفمند برای رسیدن به اهداف مطلوب و کافی بودن متناسب با پتانسیل و ظرفیت های موجود برای نزدیکتر شدن به خود آرمانی … حال فرد بهتر ،تضاد درونی، کمتر  و زندگی شادکام تر. تحقیقات بیشماری نشان داده که ضعف در خودآگاهی با بسیاری از بیماری ها و آسیب های روانی اجتماعی همراه است. از جمله مشکلات روانی اجتماعی مرتبط با خودآگاهی ضعیف می توان به  افسردگی، اضطراب، احساس حقارت ،اعتماد به نفس پایین ،مشکلات ارتباطی، احساس تنهایی، سوءمصرف مواد و کژکاری های دیگر و….اشاره کرد.