میر پویان رفیعی شاد (رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران) با اشاره به آنکه این روزها حال صنعت گردشگری خوب نیست، گفت: دو عامل سبب حال بد گردشگری ایران است. نباید فراموش کرد که گردشگری به شدت به اینترنت وابسته است. نخستین صنعتی که به حوزه الکترونیک و تکنولوژی ورود کرد، حوزه گردشگری است. در این میان دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری بیشترین استفاده را از این بخش می‌برند و درواقع کسب و کار آن‌ها در بستر الکترونیک رقم می‌خورد. به جرات می‌توان گفت، زمانی که بسیاری از کسب و کارها هنوز با بستر وب آشنایی نداشتند، صنعت گردشگری در این بستر فعالیت می‌کرد. حتا سیستم‌های رزرواسیون ما در این بستر انجام می‌شود.

او ادامه داد: صنعت گردشگری با تکنولوژی آمیخته است. از این رو کندی سرعت اینترنت و فیلتر شدن اپلیکیشن‌هایی که بخش عمده‌ای از بار تبلیغات و فعالیت آژانسداران و فعالان گردشگری بر روی آن‌ها انجام می‌شد، آسیب‌های زیادی را متوجه صنعت گردشگری کرده است. بسیاری از فعالان حوزه گردشگری، باشگاه مشتریانشان را در بستر این اپلیکیشن‌ها فعال کرده بودند و اکنون با به مخاطره افتادن این بستر، از آنجایی که جایگزینی و جابه‌جایی به اپلیکشن جدید همواره با مقاومت از سوی مشتریان همراه است و قطعا زمان‌بر خواهد بود، مشکلات عدیده‌ای را به همراه آورده است.

رفیعی شاد خاطرنشان کرد: علاوه بر فعالیت‌هایی که مطرح شد، بارگذاری اطلاعات مسافرین و آنچه که باید در سایت‌ها انجام می‌شد در بستر وب انجام می‌شود حتا اطلاعات قراردادها، تورها و سفرها نیز از طریق همین اپلیکیشن‌ها ارسال می‌شد که در شرایط موجود مختل شده است. علاوه بر تورهای داخلی که با چنین مسائلی روبه رو شده‌اند در بحث تورهای نیز با چالش‌های فراوان همراه هستیم. چنانکه عملکرد نهادهای متولی در غرب و واکنش‌هایی که نشان دادند، به گونه‌ای ایران را جلوه می‌دهد که تصویری نامناسب از ایران است و این در ذهن گردشگران برای انتخاب ایران به عنوان مقصد سفر، تاثیرگذار است.

رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران با اشاره به آنکه درحال حاضر آژانسداران و فعالان گردشگری با کنسل شدن و لغو تورهای ورودی همراه هستند که ضرر و زیان بسیاری را متوجه آن‌ها کرده است، گفت: گردشگری ایران در حوزه تورهای ورودی، دو فصل پرمسافر دارد، بهار و پاییز این دو فصل هستند و عموما در اردیبهشت و خرداد و مهر، آبان و آذر تعداد گردشگران ورودی ما افزایش می‌یابد. با وجود آنکه اکنون در زمان پر مسافر ایران قرار داریم و تورهای ورودی پاییز می‌توانست تامین کننده هزینه‌های سالانه ما باشد، اما عملا با لغو این تورها ضرر و زیان زیادی متوجه گردشگری شده است. شرایط به گونه‌ای‌ست که حتا نمی‌توانیم به ورود تورهای گردشگران خارجی در اردیبهشت سال آینده نیز امید داشته باشیم.

به گفته او، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد تورهای ورودی سفرشان به ایران را کنسل کرده‌اند. گروهی که سفرشان را کنسل نکردند از آن جهت است که مدل اجرای تورهای ورودی به این شکل است که بلیت عموما توسط کارگزار ما در کشورها یا خود افراد تهیه می‌شود از این رو برخی از گردشگران برای آنکه خسارت و جریمه کنسلی ندهند سفرشان به ایران را لغو نکردند. اما برخی دیگر پرداخت خسارت را پذیرفتند و سفرشان را کنسل کرده‌اند. لغو تورهای ورودی علاوه بر آنکه با کنسلی رزرو هتل‌ها و پروازها همراه است، بیکاری راهنمایان گردشگری را نیز به همراه دارد. تمام اعضای زنجیره گردشگری از این ضرر و زیان تاثیر می‌گیرند.

رفیعی شاد در ادامه به کندی صدور روادید برای اتباع ایرانی که قصد سفر به کشورهای خارجی را دارند اشاره کرد و گفت: آمار ریجکتی وعدم صدور روادید بیشتر شده و این امر بر تورهای خروجی تاثیرگذار است. به نوعی می‌توان گفت، علاوه بر گردشگری داخلی و تورهای ورودی، گردشگری خروجی نیز با رکود روبه رو شده.

درآمد گردشگری ورودی

او درخصوص وضعیت ورود گردشگران از کشورهای همسایه و تاثیری که می‌تواند بر اقتصاد گردشگری داشته باشد، گفت: مقایسه درآمدزایی از جذب گردشگران کشورهای همسایه با جذب گردشگران از کشورهای اروپایی و آسیای شرقی، آمریکا و کانادا درست نیست. در حوزه ورود گردشگر از کشورهای همسایه، افغانستان در شرق کشور بیشترین متقاضی را دارد که البته صدور ویزا برای اتباع افغان سخت است چراکه وزارت امور خارجه معتقد است، برخی از ویزاهایی که صادر می‌کند ممکن است این اتباع در ایران رسوب داشته باشند.

این فعال گردشگری تصریح کرد: از دیگر سو در غرب کشور، گردشگران عراقی بیشترین درخواست سفر به ایران را دارند. ورود گردشگران عراقی به ایران، در حوزه نرخ قابل رقابت با سایر گردشگران نیست؛ چراکه نوع سفر آن‌ها متفاوت است و بعضا در هتل نیز اقامت ندارند و عموما در اقامتگاه‌های شخصی بدون مجوز اقامت دارند چراکه توسط افراد و گروه‌های غیر مجاز آورده می‌شوند و می‌توان گفت بازار دلالی خاصی در این حوزه شکل گرفته است که عرصه را برای فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری تنگ کرده است. از ترکیه و عمان و حتا اروپا گروه‌هایی می‌آیند، اما تعداد آن‌ها چشمگیر نیست و بسیار محدود است. اگرچه بیشتر گردشگران عمانی در حوزه گردشگری سلامت است.

تعطیلی و تعدیل نیرو در واحدهای فعال گردشگری

رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران با اشاره به آنکه بیش از ۳ هزار آژانس و دفتر خدمات مسافرتی کشور در تهران فعال هستند، درخصوص وضعیت این دفاتر در شرایطی که گردشگری با ضرر و زیان همراه شده‌است، گفت: شاید تعداد دفاتر خدمات مسافرتی که به صورت کامل تعطیل کرده‌باشند زیاد نباشد، اما تعدیل نیرو بسیارزیاد است. درحالی که درصدد ایجاد اشتغال هستیم، با بروز چنین مشکلاتی، تعدیل نیرو اتفاق می‌افتد و بیکاری اوج می‌گیرد. بنگاه‌های اقتصادی با کاهش نیرو همراه هستند. بسیاری از فعالان گردشگری توان بازپرداخت اجاره‌ها و هزینه‌های جاری خود را هم ندارند. با توجه به شرایط موجود دور نیست زمانی که شاهد تعطیلی بسیاری از واحدهای فعال در حوزه گردشگری باشیم.

وضعیت تورهای جام جهانی ۲۰۲۲ قطر

رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران همچنین درخصوص تورهای سفر به قطر برای بازی‌های جام جهانی ۲۰۲۲ گفت: عموما گردشگران ایرانی در حوزه سفر دقیقه نودی عمل می‌کنند و به دنبال سفرهای لحظه آخری هستند، بخصوص آنکه برای سفرهای جام جهانی مشکلی از بابت دریافت ویزا وجود ندارد. از این رو با وجود آنکه تا حدودی کاهش قیمت در نرخ تورهای جام جهانی قطر شاهد هستیم، هنوز نمی‌توان در خصوص این بازار صحبت دقیقی انجام داد.

او ادامه داد: با توجه به شرایط اقتصادی و مبالغی که بابت تورهای قطر اعلام می‌شود، شرایط تاحدودی پیچیده شده است. البته خروج بازار از انحصار اولیه و ورود رقبای جدید سبب شکسته شدن نرخ تورهای جام جهانی شده، با این وجود همچنان نرخ‌ها با شرایط اقتصادی جامعه مطابقت ندارند. برخی از دفاتر و شرکت‌های مجری، در صدد فروش تورهای جام جهانی به صورت قسطی نیز برآمده‌اند. باید دید در شرایط اندکی که باقی مانده، چه اتفاقاتی خواهد افتاد