از اوایل اسفند، بازارها مخصوصا پارچه‌فروشی‌ها، کفش‌فروشی‌ها و … پر رفت و آمد می‌شود و مردم به تقلید از طبیعت به دنبال آن هستند که با آمدن بهار و سال نو، زندگی خود را نونوار کنند. رسم ما ایرانیان است که در هنگامه سال نو، خوراک خوب بخوریم و لباس خوب بپوشیم و خلاصه اوقاتمان را خوب سپری کنیم تا این خوبی و خوشی در طول سال جاری شود اما خانوارهای زیادی هستند که تدارک خوراک و پوشاک خوب برای شب عید امسال برایشان دشوار است.

در سالی که رو به پایان است ما شاهد تورم های بالای ۵۰ درصد ماهانه هم بودیم و گرانی‌ در بخش‌های مختلف امان مردم را برید و سبب شد قدرت خرید اقشار کارمندی و کارگری بیش از پیش کاهش یابد. اما بنا به رسم هر ساله، در آستانه عید، مبلغی اضافه بر حقوق، تحت نام عیدی و پاداش به کارمندان و کارگران پرداخت می‌شود تا به نوعی کمک‌خرج خانوارهای ایرانی در ایام عید باشد.

امسال مبلغ عیدی کارمندان و بازنشستگان دولت یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تعیین شده و اضافه بر آن، ۵۰۰ هزار تومان برای همسر و ۲۰۰ هزار تومان برای هر فرزند تحت تکفل هم پرداخت می‌شود. عیدی کارگران نیز حداقل ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و حداکثر ۱۲ میلیون و ۵۰۰ تومان است.

در گزارش زیر، ما به نقاط مرکزی شهر تهران رفتیم تا ببینیم یک خانوار کارمندی و کارگری چهارنفره برای تامین مایحتاج و ملزومات عید خود چقدر باید خرج کند و آیا رقم عیدی پرداختی، هزینه‌های عید خانواده‌های ایرانی را پوشش می‌دهد؟

گفتنی است نرخ‌های زیر نرخ روز است و ما گزارش زیر را با این پیش‌فرض جلو بردیم که نرخ‌های امروز تا شب عید همین باشد و شاهد افزایش جدید قیمت‌ها نباشیم.

رقم عیدی خرج خرید گوشت و مرغ می‌شود؟

قیمت گوشت قرمز امسال به طرز عجیبی افزایش یافت و تزریق گوشت منجمد و گوشت‌های وارداتی نیز جلوی رکوردشکنی قیمت‌ها را نگرفت. گفتنی است که افزایش قیمت گوشت، کاهش تقاضا را به دنبال داشت و گزارش‌ها حاکی از آن است که سرانه مصرف گوشت در ایران کاهش یافته. در برخی گزارش‌ها آمده است سرانه مصرف گوشت قرمز هر ایرانی به زیر ۱۲ کیلوگرم در سال رسیده و برخی دیگر این عدد را حدود ۶ کیلوگرم در سال و حتی کمتر از آن عنوان کرده‌اند.

چندی پیش، علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی در گفت‌وگو با همشهری آنلاین در این باره گفت: در شرایط فعلی با توجه به افزایش هزینه سبد خانوارها، اگر سرانه مصرف گوشت به ۶ کیلو در سال هم برسد خوب است اما استاندارد آن ۱۲ کیلوگرم است.

در حال حاضر در قصابی‌های مرکز شهر، هر کیلو شقه گوسفندی ۳۱۹ هزار تومان، ران گوسفندی ۳۶۸ تومان، سردست گوسفندی ۳۲۹ هزار تومان، ران با راسته گوسفندی ۳۲۹ هزار تومان و کف دست گوسفندی ۳۸۰ هزار تومان است. هر کیلو راسته گوساله هم ۳۷۵ هزار تومان، سردست گوساله ۲۶۸ هزار تومان و ران گوساله ۲۷۹ هزار تومان است.

هر کیلو مرغ تازه هم ۵۸ هزار تومان، سینه مرغ ۹۵ هزار تومان و فیله مرغ هم ۱۲۰ هزار تومان است.

بر این اساس، چنانچه شاهد ثبات قیمت گوشت تا شب عید باشیم، چنانچه فرض را بر این بگیریم که یک خانوار ۴ نفره با خرید ۳ کیلو گوشت می تواند این ایام را با احتساب مهمانان سپری کند ۹۰۰ هزار تومان باید برای خرید آن هزینه کند. اگر گوشت چرخ کرده نیز خریداری شود این رقم بالاتر خواهد رفت. خرید ۶ کیلوگرم گوشت مرغ هم ۴۰۰ هزار تومان تمام می‌شود.

این رقم ها به طور حتم برای بزرگان فامیل که بازنشسته هم هستند بیشتر خواهد بود.

به نظر می رسد تمام یا بخش زیادی از عیدی کارمندان و بازنشستگان دولت در همین جا به پایان برسد.

شیرینی خریدن امری فانتزی است

شیرینی از ملزومات مراسم جشن و شادی است و معمولا تقاضا برای خرید شیرینی در روز عید افزایش می‌یابد. در سالی که یک ماه از آن مانده است قیمت شیرینی هم با توجه به افزایش هزینه‌های تولید و مواد اولیه مانند شکر و روغن با افزایش همراه شد.

رصد قنادی‌های مرکز شهر تهران نشان می‌دهد در حال حاضر هر کیلو کیک یزدی ۹۵ هزار تومان، دانمارکی ۱۱۰ هزار تومان، زبان خشک ۱۲۰ هزار تومان، شیرینی کره‌ای ۱۳۰ هزار تومان، کشمشی ۱۳۰ هزار تومان، مکزیکی ۱۳۰ هزار تومان، ساق عروس ۱۳۵ هزار تومان، نارگیلی ۱۳۵ هزار تومان، پای سیب ۱۴۰ هزار تومان، شیرینی تر مخلوط ۱۳۰ هزار تومان، رولت ۱۵۰ هزار تومان، نارگیلی مخصوص ۱۷۰ هزار تومان و شیرینی گردویی ۱۸۰ هزار تومان است.

بر این اساس، اگر بنا را بر حداقل مصرف ۳ کیلو شیرینی در ایام عید بگذاریم یک خانوار ۴ نفره برای خرید شیرینی باید حدود ۵۰۰ هزار تومان هزینه کند.

آجیل خریدن دیگر به صرفه نیست

سرسام قیمت‌ها در بازار خشکبار و آجیل نیز از اتفاقات سال جاری بود که سبب شد بسیاری از مردم مصرف آجیل را کم یا آن را از برنامه غذایی خود حذف کنند. طبق اعلام مصطفی احمدی، نماینده اتحادیه صنف خشکبار و آجیل تهران، خرید آجیل در سال ۱۴۰۱ به طور میانگین ۳۰ درصد نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است.

در حال حاضر در مغازه‌های خشکبار و آجیل‌فروشی مرکز تهران میانگین قیمت یک کیلو آجیل شور ۳ مغز ۶۵۰ تا ۷۰۰ هزار تومان است. هر کیلو پسته بنا به کیفیت بین ۶۰۰ هزار تا ۹۰۰ هزار تومان، بادام شور حدود ۴۵۰ هزار تومان، مغز فندق شور ۵۵۰ هزار تومان، بادام هندی بوداده ۵۴۰ هزار تومان، تخمه کدو ۱۹۰ هزار تومان، تخمه جابونی ۳۸۰ هزار تومان و تخمه آفتابگردان هم ۱۴۰ هزار تومان است.

با توجه به قیمت‌های بالا، آجیل این روزها جزو تنقلات لوکس و لاکچری است و هر کسی از پس خریدن آن برنمی‌آید. اما از آنجا که آجیل جزو ملزومات سفره عید است اگر خانواده‌ای بخواهد دستکم یک کیلو آجیل برای سر سفره عید بخرد، باید حدود ۶۵۰ تا ۷۰۰ هزار تومان هزینه کند.

۵۰۰ هزار تومان برای ۱۰ کیلو میوه

در سال جاری میوه نیز از قطار گرانی عقب نماند و حتی افزایش قیمت در برخی میوه‌ها جنجال‌آفرین شد. موز از میوه‌هایی بود که همپای دلار در ایران گران شد و مسئولان عنوان کردند از آنجا که واردکنندگان موز را با دلار خریداری می‌کنند بنابراین گرانی آن توجیه دارد.

بر اساس مشاهدات میدانی از مغازه‌های مرکز تهران، در حال حاضر هر کیلو موز هندی ۵۸ هزار تومان و موز اکوادور ۷۰ هزار تومان فروخته می‌شود. به جز موز، معمولا در روزهای عید خانوارهای ایرانی برای پذیرایی از مهمانان خود پرتقال و سیب هم خریداری می‌کنند. قیمت هر کیلوگرم پرتقال شمال در میوه‌فروشی‌های سطح شهر ۳۰ هزار تومان، پرتقال جنوب ۵۷ هزار تومان، سیب زرد ۳۵ هزار تومان و سیب قرمز دماوندی هم ۳۳ هزار تومان است.

اگر میانگین مصرف میوه ۱۳ روز عید یک خانوار ۴ نفره را بدون احتساب مهمانان حداقل ۱۰ کیلو فرض کنیم، حدود ۵۰۰ هزار تومان پول سیب و پرتقال و موز می‌شود.

خرید پوشاک دیگر اولویت خیلی‌ها نیست

از خورد و خوراک که بگذریم، پوشیدن رخت و لباس نو برای عید رسم قدیم ما ایرانیان است که با الهام از طبیعت و نو شدن سال، آن را به جا می‌آوریم و به نوعی برایمان شگون دارد. اما آنطور که مجید افتخاری، عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و صادرات پوشاک ایران گفته است: پوشاک دیگر در اولویت خرید شب عید ایرانیان نیست. افتخاری در توصیف بازار پوشاک عنوان کرد که امسال وضعیت بازار پوشاک افتضاح است و حتی ضعیف‌تر از دوران کروناست.

ما برای بررسی وضعیت قیمت پوشاک به بازار سلسبیل از بازارهای قدیمی و به نسبت ارزان پایتخت سری زدیم. بازار شلوغ و رفت‌وآمد زیاد است اما مغازه‌دارها می‌گویند که همچنان تعداد مشتری‌های واقعی بسیار کم است و بیشتر مردم تماشاگر و رهگذر هستند و به پرسیدن قیمت‌ها اکتفا می‌کنند.

گفتنی است قیمت پوشاک از مغازه‌ای به مغازه دیگر فرق می‌کند و به جز پارچه، سبک کار و مدل در تعیین قیمت نقش دارد. به علت گرانی، ما سمت برندهای خارجی نرفتیم و مبنا را بر خرید برندهای ایرانی گذاشتیم هرچند خرید جنس ایرانی خوب نیز گران تمام می‌شود.

برای مثال، یک پیراهن مردانه برند ترک ۹۰۰ هزار تا یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است اما قیمت پیراهن مردانه ایرانی با کیفیت خوب ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است. شلوار هم با جنس خوب حدود یک‌میلیون تومان و با جنس معمولی ۶۰۰ هزار تومان است. درمجموع، خرید یک دست لباس مردانه (پیراهن و شلوار) با جنس معمولی به یک میلیون تومان نیاز دارد.

تنوع در لباس زنانه بیشتر است. اما قیمت پوشاک زنانه هم گران است. بلوز و شومیز زنانه جنس حریر از ۳۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان است. قیمت مانتو هم از ۷۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان است. برای خرید اقتصادی، شما با یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌توانید یک دست کت و شلوار زنانه بخرید.

قیمت‌ شال و روسری هم بسیار متفاوت است و از ۹۵ هزار تا ۴۰۰ هزار تومان در نوسان است. گفتنی است قیمت کارهای مجلسی بالاست و شما با ۲۰۰ هزار تومان می‌توانید یک کار خوب بخرید.

کفش مردانه و زنانه به‌خصوص کفش چرم بسیار گران شده است. کمترین نرخی که ما برای کفش پیدا کردیم کتونی زنانه تک‌سایز بود که ۳۰۰ هزار تومان بود. اگر قصد خرید کفش زنانه دارید حداقل باید ۵۰۰ هزار تومان کنار بگذارید. برای کفش مردانه هم کمترین قیمت ۵۰۰ هزار تومان است. گفتنی است قیمت کتونی بیشتر درمی‌آید.

اما، اولویت مهم برای بیشتر خانواده‌های ایرانی در خریدهای عید، خرید برای بچه‌هاست. درواقع، شاید ما بزرگترها بتوانیم قید نونوار شدن در هنگام تحویل سال را بزنیم اما بچه‌ها دوست دارند که لباس نو بپوشند و در جمع دوستان و همسالان خود نونوار ظاهر شوند. آنچه که کار را برای خرید لباس بچگانه سخت می‌کند تنوع و گرانی است.

برای خرید یک دست لباس خانه پسرانه (زیر ۱۰ سال) حدود ۵۰۰ هزار تومان و برای یک بلوز و شلوار بیرونی ۶۰۰ هزار تومان نیاز است. اگر قصد خرید لباس مجلسی (پیراهن و شلوار کتان یا جین) را هم دارید حداقل به یک میلیون تومان نیاز دارید. لباس دخترانه هم در همین رِنج قیمتی است و ممکن است ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان گران‌تر شود.

کفش و کتونی بچگانه هم از ۵۰۰ هزار تومان تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است اما شما می‌توانید برای دختربچه یا پسربچه خود با ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان یک کفش ایرانی به نسبت مناسب بخرید.

قید سفر را باید زد

سال ۱۴۰۱ رو به پایان است و تا تحویل سال جدید کمتر از ۳۰ روز مانده. آنچه محرز است امسال تحت تاثیر گرانی‌ها، در خانه خانوارهای ایرانی طبقه متوسط و فقیر که تعدادشان رو به افزایش است، خبری از چلو و پلو دو سه رنگ خورش و کباب و ماهی نیست و عیدی پرداختی دیگر کارایی چندانی در بهبود سفره شب عید آنها ندارد چه برسد به اینکه بخواهند با آن لباسی نو کنند یا به فکر برنامه‌ریزی برای تفریح و سفر باشند