مدیر حوزه علمیه خواهران استان تهران گفت: من مطمئن هستم که همه کسانی که در مسئله حجاب موضع‌گیری می‌کنند، نیت‌های خالص دارد و از جهت درد دین داشتن و دغدغه فرهنگ جامعه داشتن است. اما به همه خواهران و برادران و افرادی که دغدغه دارند توصیه می‌کنم در ضمن اینکه نسبت به همه مسائل دینی حساسیت نشان می‌دهند، از جمله حجاب که دغدغه این روزها است، اما مراقبت و توجه کنند که خدای نکرده با روشی وارد نشویم که تنش را بیشتر کنیم یا مشکلات دیگری آفریده شود. راه آن آشنا شدن همه افراد دغدغه‌مند درباره برخورد با این معضل است.

حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین کبیریان که یکی از ۴۶ مدیر حوزه علمیه تهران است که اخیرا در نامه به رئیس جمهور از «انفعال» در حوزه حجاب انتقاد کرده بودند(اینجا بخوانید)، این نکته را در گفت و گو با خبرنگار جماران مطرح کرد.

مشروح گفت و گوبا وی در پی می آید:

بحث حجاب این روزها داغ شده است و موافق یا مخالف درباره آن گفت و گو می‌کند. در ابتدا تحلیل خود را درباره این موضوع بفرمایید.

به جهت برداشت‌های متفاوتی که از ضروری بودن یا ضروری نبودن حجاب بین افراد مختلف وجود دارد، این مسأله یکی از بحث‌های چالش‌برانگیز این ایام است. لذا در ابتدا باید به چند نکته توجه کرد:

اولین نکته این است که حجاب جزء ضروریات دین است و آیات قرآن و روایات ما به آن توجه کرده است. حد و ویژگی‌های حجاب بحث دیگری است، اما اصل مسئله حجاب قطعاً جزء ضروریات غیرقابل انکار است.

نکته دوم این است که اگر مسأله‌ای در هر جامعه‌ای قانون شود، آن قانون باید محترم شمرده و به آن عمل شود؛ ولو ممکن است شخصی در آن خدشه‌ای داشته باشد و از نظر مبنایی مورد قبول او نباشد، اما اگر قانون شد مصلحت جامعه اقتضا می‌کند که همه به قانون احترام بگذارند.

با توجه به این دو نکته یعنی ضروری بودن حجاب و قانونی بودن آن در جمهوری اسلامی ایران، جای شک و شبهه نیست که مسأله حجاب باید از ناحیه همۀ بانوان محترم کشور رعایت شود. اما اینکه عده‌ای مخالفت می‌کنند و مخصوصا در زمان‌های اخیر دنبال هنجارشکنی هستند و با حجاب مقابله می‌کنند، لازم است افراد را از هم تفکیک کنیم.

برخی از افراد ممکن است واقعاً اطلاع نداشته باشند یا توجه ندارند و برای آن‌ها درباره حجاب شبهه‌ای مطرح است که شاید گروه زیادی از خانم‌هایی که توجه به حجاب ندارند از این قشر باشند. برای این قشر قطعاً باید کار فرهنگی شود، حوزه‌های علمیه، روحانیت، شخصیت‌هایی که مسئولیت فرهنگی دارند و سازمان‌هایی که عهده‌دار فرهنگ جامعه هستند باید فرهنگ‌سازی و تبیین کنند، همان طور که مقام معظم رهبری بر «جهاد تبیین» تأکید می‌کنند، یکی از مصادیق آن بحث حجاب است.

تبیین شرایطی دارد، قطعاً امر به معروف و نهی از منکر تخصصی است و آمران به معروف و ناهیان از منکر باید با شرائط و احکام آن آشنا باشند. حتماً امر به معروف و نهی از منکر باید تأثیرگذار باشد؛ ابتدا باید با زبان لیّن و نرم صورت گیرد، و آمر به معروف و ناهی از منکر، خانم کم‌حجاب را به عنوان یک فرد از این جامعه و دختر این جامعه تلقی کند و دلسوزانه امر به معروف و نهی از منکر کند.

برخوردهای تند و بی‌حساب در امر به معروف و نهی از منکر ممکن است اثر عکس داشته باشد و با این کار به اثر مطلوب از امر به معروف و نهی از منکر نخواهیم رسید. این بخش حساس قضیه است که غالب خانم‌هایی که حجاب را رعایت نمی‌کنند در این بخش قرار می‌گیرند و وظیفه همه افراد جامعه این است که اولاً با روش امر به معروف و نهی از منکر آشنا باشند و ثانیاً تذکر لسانی را با زبان لیّن انجام دهند. همچنین رسانه‌ها باید مسأله حجاب را تبیین کنند.

بخشی دیگری از جامعه ممکن است عامدانه هنجارشکنی کنند، قصد بر هم زدن نظم جامعه را داشته باشند و می‌خواهند با احکام دین مبارزه کنند. برای این‌ها دیگر بحث امر به معروف و نهی از منکر و تبیین معنا ندارد، اینجاست که قانون باید وارد شود و مراجع قانونی با هنجارشکنی و از بین بردن نظم جامعه مقابله کنند. همان طور که مقام معظم رهبری و رئیس جمهور محترم اشاره فرمودند، اینجا دستگاه‌های امنیتی، اطلاعاتی و قوه قضائیه باید ورود کنند و نگذارند تا عده قلیلی جلو نظم و هنجارهای جامعه را بگیرند.

به نظر می‌آید اگر همۀ افراد جامعه این اصول اولیه مسلّم را در نظر بگیرند و همه برای حمایت از یکی از دستورات دینی وارد شوند، ان شاءالله برگشتن به جامعه ایمانی کار مشکلی نخواهد بود؛ مشروط براینکه موارد را از هم تفکیک کنیم و برای هر کدام عکس‌العمل مناسب اتخاذ کنیم.

مدیران محترم حوزه‌های علمیه تهران چه ضرورتی احساس کردند که نامه‌ای به رئیس جمهور نوشتند؟

برخی از مدیران مدارس با تنظیم نامه‌ای نسبت به حجاب موضع‌گیری کردند. درخواست آن‌ها این بود که مسئولان در برابر عده‌ای هنجارشکن که عامدانه در مقابل دین، ارزش الهی و حجاب مقابله می‌کنند، بی‌تفاوت نباشند و از مجاری قانونی ورود کنند تا ان شاءالله جلو هنجارشکنی‌ها گرفته شود.

از نتائج نامه اطلاعی دارید؟ یعنی از طرف آقای رئیسی به نامه پاسخی داده شده است یا نه؟

تا این لحظه متأسفانه از جایی عکس‌العملی ندیدیم و پاسخی دریافت نکردیم. امیدواریم با پیگیری‌ها پاسخ را دریافت کنیم، البته رئیس جمهور در صحبت‌های خود اشاره کردند که از جاهای مختلف تأکید و درخواست دارند که ما نسبت به حجاب عکس‌العمل نشان دهیم، شاید بخشی از موضع‌گیری ایشان در مراسم افتتاحیه نمایشگاه در جواب درخواست مدیران محترم ما باشد.

به عنوان مدیر محترم حوزه‌های علمیه خواهران در تهران، برخوردهای خودسرانه‌ای که باعث تحقیر خواهران یا ایجاد تنش می‌شود، مثل خالی کردن سطل ماست روی دو سر خانم بی‌حجاب، چه تبعات منفی دارد؟ و توصیه شما درباره برخوردهای خودسرانه چیست؟

در ابتدای گفت و گو اشاره کردم، واقعا اگر دلسوزانه بخواهیم با این مسأله برخورد کنیم، باید از روش صحیح امر به معروف و نهی از منکر استفاده کنیم و قطعاً این برخوردها، برخورد صحیح نخواهد بود و قطعاً نتیجه عکس خواهد داد. بخشی که مخاطب امر به معروف و نهی از منکر می‌باشند، غافل هستند و به مسأله توجه ندارند. به احتمال زیاد ممکن است با چنین برخوردهای حساب نشده، آنها موضع‌گیری‌های نامناسب کنند. همچنین شرع مقدس و عقل، برخوردهای اینچنینی را نمی‌پسنند. وقتی راه گفت و گو و تبیین هست و دین ما دین استدلال، برهان و منطق است، چرا باید از ابزار دیگری استفاده کنیم که مطمئن هستیم نتیجه مناسب ندارد؟! عرض کردم برخورد قانونی را باید در برابر گروهی انجام داد که عامدانه با حجاب برخورد می‌کنند و این وظیفه دستگاه‌های مسئول است.

می‌توان گفت که بخشی از مشکل بی‌حجابی در جامعه مربوط به معیشت و شرائط اقتصادی است، سن دختر خانمی از ازدواج گذشته، نمی‌تواند ازدواج کند، شغل مناسبی ندارد و در واکنش به شرایط بد اقتصادی کشور عکس‌العمل مخالف خود را به این شکل نشان می‌دهد. آیا می‌توان گفت که بخشی از مسأله بی‌حجابی به مسائل اقتصادی و معیشتی برمی‌گردد؟

ریشه‌یابی اینکه چرا گروهی به این انفعال افتاده‌اند و اینچنین برخورد می‌کنند، بحث مفصلی دارد و باید ریشه‌یابی شود. قطعاً یکی از ریشه‌های آن همین مسأله است. اگر شرائط ازدواج برای خانم‌ها و آقایان فراهم نشود، طبیعی است که به دنبال آن امثال این خودنمایی‌ها و فسادها بر آن مترتب می‌شود و در جامعه رائج خواهد شد.

لذا معنای امر به معروف و نهی از منکر و ورود مراجع قانونی برای مقابله با هنجارشکنی، این نیست که معضلات ریشه‌یابی نشود و ریشه‌ها خشکانده نشود. قطعاً یکی از مسائلی که در بی‌حجابی‌ها تأثیر دارد مسائل معیشتی و اقتصادی، تأخیر در ازدواج و سهل نبودن ازدواج‌ها است که این حل این مشکلات برعهده دولتمردان و مسئولین محترم است و باید تدبیری کنند. آقای رئیس جمهور در سخنرانی خود گفت، «همان طور که حجاب مهم است مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هم مهم است».

لذا هر چیزی که در انفعالات آقایان و خانم‌ها ‌ تأثیرگذار است، قطعاً باید تدبیر شود. امیدواریم خداوند به دولتمردان کمک کند تا تصمیات مقتضی و مفید بگیرند تا ریشه‌های این ناهنجاری‌ها در جامعه خشکانده شود.

من از برخی تعابیری نظیر این شنیده ام که زن، شوهر می‌خواهد و شعار «زن، زندگی، آزادی» بهانه است! زن، بی‌حجابی نمی‌خواهد بلکه شوهر و زندگی می‌خواهد و… . نظر شما در خصوص چنین برداشت هایی چیست؟

بله، این گونه است و ریشه‌ها این است، و الّا جامعۀ ما جامعه عفیفی است و مردم ما مردم بسیار خوب و واقعاً غیرتی هستند. مردم در عرصه‌های مختلف نشان دادند که پای کار دین هستند. دختری که به حَسَب ظاهر به حجاب توجه نمی‌کند، در مراسم محرم و صفر و شب‌های قدر و در آئین‌ها و مراسم دینی شرکت می‌کند. بنابراین، مشکلی برای او به وجود آمده که این عکس‌العمل را نشان می‌دهد. ان شاءالله به لطف خدا و با همت مسئولین اگر شرائط ازدواج آسان شود، فکر می‌کنم جلو خیلی از این مسائل گرفته می‌شود.

به نظر شما بی‌حجابی مساوی با بی‌عفتی است؟ چون برخی می‌گویند که «زنان بی‌حجاب در پی ارضای شهوت دیگران هستند». آیا این تعبیر درست است؟

نمی‌شود برای همه خانم‌ها این سخن را گفت. عرض کردم ریشۀ غالب خانم‌هایی که به این وضعیت هنجارشکنانه و بی‌حجابی و کم‌حجابی مبتلا شدند، بی‌توجهی است. یا به جهت مسائل اقتصادی و معیشتی خیال می‌کنند بی‌حجابی عکس‌العمل مناسبی است. نمی‌شود گفت که عفیف نیستند، اگر عفیف نبودند هیچ جا پای دین نمی‌آمدند. در مراسم تشییع شهدا و راهپیمایی ۲۲ بهمن همین خانم‌ها شرکت می‌کنند، پس معلوم می‌شود اینگونه نیست که بی‌توجه به دین باشند یا عفت نداشته باشند، غفلت دارند و غفلت هم ریشه‌های مختلفی دارد که اشاره کردم.

رهبر معظم انقلاب هم فرمودند که این‌ها را بی‌دین و ضد نظام معرفی نکنید…

بله قطعاً نیستند. هم مقام معظم رهبری فرمودند و هم شهید سلیمانی فرمودند که این‌ها دختران ما هستند، این گونه نیست که همه را متهم کنیم. ممکن است یک عده قلیلی عامدانه با دین مقابله می‌کنند، حکم این‌ها جدا است و تأکید می‌کنم که قانون باید مقابل آن‌ها سفت و سخت بایستد اما غالب خانم‌ها اینگونه نیستند.

اگر اقدام آمر به معروف از محدوده تذکر لسانی فراتر رفت و منجر به آسیبِ روحی، روانی، حیثیتی یا آسیب جسمانی شد، به نظر شما آیا آمر به معروف مجرم است و باید با او برخورد شود؟

قطعا اگر آمر به معروف رعایت شرایط امر به معروف را نکند و خدای نکرده با عمد و قصدِ به هم زدن نظم جامعه چنین برخوردی کرده باشد، همچنان که خانم بی‌حجاب هنجارشکنی کرده شخصی که بدون شرایط امر به معروف و نهی از منکر کرده و نظم جامعه را به هم ریخته، قطعا او هم مجرم است و مثل خانم بی‌حجاب باید با او برخورد شود.

من معتقدم بحث امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب باید بیشتر به خواهران متخصص واگذار و سپرده شود، تا از حرام‌ها جلوگیری شود و لازم نباشد یک لباس شخصی به ناچار دست به بدن نامحرم بزند. در این زمینه آیا برنامه‌ای در دست اقدام دارید یا نه؟

بله، برنامه‌ریزی کردیم و دقیق‌تر برنامه‌ریزی می‌کنیم. بنده هم مثل شما معتقدم که خانم‌ها بهتر می‌توانند به مسأله حجاب ورود و مشکل بی‌حجابی را حل کنند؛ در این صورت تبعاتی به دنبال نخواهد داشت. قشر عظیم طلاب فرهیخته خواهر ما هم آموزش دیدند و هم آمادگی این کار را دارند. باید نکاتی که عرض کردم، به طلاب منتقل کنیم و با روش صحیح امر به معروف و نهی از منکر به این عرصه ورود کنند.

البته مواردی داشتیم و نتایج بسیار خوبی گرفتیم، مثل حضور خانم‌های طلبه در ایستگاه‌های مترو که برخوردهای بسیار مودبانه، نرم و تبیینی با خانم‌ها داشتند که نتیجه گفت و گو و صحبت کردن آن‌ها، روسری سر کردن و رعایت حجاب کامل از سوی خانم‌های کم‌حجاب بود. قطعاً وظیفه حوزه خواهران این است، ان شاءالله در حوزه علمیه تهران این مسأله را دنبال خواهیم کرد و لشگر طلبه‌های خواهر را بسیج می‌کنیم تا جهاد تبیین و امر به معروف و نهی از منکر را به شکل صحیح انجام دهند.

همان طور که فرمودید در صورت لزوم برخوردهای قانونی برعهده دستگاه‌های ذیربط مثل نیروی انتظامی و قوه قضائیه است. به نظر شما آیا بهتر نیست که در حوزه تبیین، امر به معروف و نهی منکر در حوزه حجاب کلاً به خواهران واگذار شود؟

حوزه تبیین، آقا و خانم ندارد، اما در مواجهه چهره به چهره، قطعاً خانم‌ها تأثیر بیشتری خواهند داشت. چون از جنس هم هستند و زبان یکدیگر را بهتر متوجه می‌شوند.

برای اینکه جامعه دو قطبی نشود و مردم در برابر هم قرار نگیرند، چه توصیه‌ای دارید؟

من مطمئن هستم که همه کسانی که در مسئله حجاب موضع‌گیری می‌کنند، نیت‌های خالص دارد و از جهت درد دین داشتن و دغدغه فرهنگ جامعه داشتن است. اما به همه خواهران و برادران و افرادی که دغدغه دارند توصیه می‌کنم در ضمن اینکه نسبت به همه مسائل دینی حساسیت نشان می‌دهند، از جمله حجاب که دغدغه این روزها است، اما مراقبت و توجه کنند که خدای نکرده با روشی وارد نشویم که تنش را بیشتر کنیم یا مشکلات دیگری آفریده شود. راه آن آشنا شدن همه افراد دغدغه‌مند درباره برخورد با این معضل است.

همچنین همه باید به توصیه‌های مقام معظم رهبری عمل کنند و ایشان اعمال قانون و روش صحیح برخورد با این ناهنجاری جامعه را تبیین فرمودند. از سوی دیگر اگر همه ما باید از دستورات و آموزه‌های دین اطلاع پیدا کرده و بعد وارد این حیطه شویم. اگر توانایی و آگاهی کامل داشته باشیم من فکر می‌کنم هیچ مشکلی نخواهیم داشت و دغدغه دغدغه‌مندان به زودی برطرف خواهد شد.

این سخن که «اگر اقدامی صورت نگیرد مردم به میدان خواهند آمد» به نظر شما درست است؟

ورود مردم به چه معنا؟ ورود مردم به این معنا که خدای نکرده برخورد ناجور کنند، حتما درست نیست، اما اگر مردم با روش صحیح امر به معروف و نهی از منکر وارد شوند، چه مسئولین اقدام کنند یا اقدام نکنند، یک وظیفه است و باید انجام دهند.

باید دید منظور از اینکه «مردم ورود می‌کنند» یعنی چه؟ یعنی کار غیر شرعی و غیرعاقلانه انجام می‌دهند؟ اگر منظور این است، حتما محکوم است. اگر منظور این است که مردم برای تبیین مسأله ورود می‌کنند، اگر مسئولین اقدام کنند یا اقدام نکنند، وظیفه مردم این است تا برای تبیین، امر به معروف و نهی از منکر و بحث صحیح منطقی و شرعی ورود کنند..