دلال‌ها و افزایش وزن گوسفند در چند روز

عصرخبر:  آنچه این دو بازار را متفاوت می‌کند فقط حضور ناظران بهداشتی است.  از 10سال پیش کار چوبدست‌ها کساد شده است. با اجرای طرح عرضه بهداشتی دام زنده برای عید قربان که در این سال‌ها برای تایید سلامت دام‌ها اجرایی شده؛ کمتر کسی دیگر از چوبدستان گوسفند می‌خرد تا گوشت دام خریداری شده را با اطمینان بیشتری استفاده کند.  قرار است مُهر تضمین سلامت ناظران بر بدن دام‌های عرضه شده در مراکزی که شهرداری تهران برای عرضه تدارک دیده است؛ نقش ببندد؛ مُهری که به گفته یکی از ناظران بهداشتی نمی‌توان بر تضمین آن اطمینان چندانی کرد.
برای تهیه دام زنده در طول سال «عبدالله‌آباد» بهترین گزینه است. مرکزی با انواع دام با هر نوع سن‌ وزنی. چوبدست‌ها آنجا جمع هستند. دام‌های تولیدی‌شان را سال‌هاست که برای فروش به این مکان می‌آورند. تا چند سال پیش روزهای نزدیک به عید قربان بساطشان را از عبدالله‌آباد جمع کرده و به حاشیه خیابان‌های تهران می‌آوردند اما مدتی است با اجرای طرح عرضه بهداشتی، جلو فعالیت آنها گرفته شده است.  
جواد زمانی‌پور، پسر 20ساله‌ای که قصد دارد شغل پدرش را ادامه دهد از اجرای این طرح گلایه‌مند است. او و پدرش معتقدند این طرح نتوانسته است به هدفی که داشته یعنی عرضه دام‌های سالم دست یابد. به گفته آنها هنوز هم تقلب و سودجویی در این بازار فراوان است.  «دلالان از چند روز مانده به عید قربان، گوسفندهای ما را در عبدالله‌آباد می‌خرند و به مراکز عرضه‌ای که توسط شهرداری برپا شده می‌فروشند. اما در چند روزی که دام نزد آنهاست آنقدر به آنها علوفه نمکی می‌دهند تا آبی بیش از نیاز بدنشان بنوشند و چند کیلویی بر وزنشان افزوده شود. مشتری هم که نمی‌داند چه اتفاقی افتاده، گوشتی بسیار کمتر از وزن گوسفند خریداری شده عایدش می‌شود. این تنها یکی از تخلفاتی است که در این بازار پرتقاضا اتفاق می‌افتد.دستكاري باسكول براي بالانشان دادن وزن گوسفند و قالب كردن گوسفندان تهراني به جاي دام‌هاي  شهرستانی که گوشتی با کیفیت پايين‌تر دارد هم از تقلب‌هاي ديگر سودجويان است.» 
زمانی‌پور که حالا در میان صحبت مجبور است گوسفندهای خود را به سمت جایگاهشان هدایت کند، همین‌طور که چوبدستی خود را بالا و پایین می‌برد؛ از احتکار صحبت می‌کند. «احتکار فقط به کالاها و اجناس فروشگاهی محدود نمی‌شود. در کار ما هم احتکار وجود دارد. گاهی در ایامی که تقاضا پایین و قیمت‌ها رو به کاهش است، سروکله خریداران کارکشته پیدا می‌شود. دامداران که برای تامین مایحتاج دامشان به پول نیاز دارند مجبور به فروش می‌شوند غافل از اینکه دام آنها نزد این محتکران تا زمان افزایش تقاضا نگه‌داشته شده و آن‌وقت به قیمت‌های گزاف فروخته می‌شوند. کار را ما انجام می‌دهیم، گرمای آفتاب و سوز سرما نصیب ما می‌شود اما سودش به جیب واسطه‌ها می‌رود.» 
یعنی شما با کار شهرداری و دامپزشکی برای عرضه بهداشتی دام مخالفید؟ زمانی‌پور در پاسخ می‌گوید: «ما مخالف نظارت نیستیم اما‌ ای کاش دام‌ها را به جای دلالان از ما می‌خریدند.» به‌رغم این اظهارات زمانی‌پور، یکی از اعضای جامعه دامپزشکان می‌گوید: هنوز 90درصد مردم، دام مورد نیازشان را از چوبدست‌ها تهیه می‌کنند. دلیل او هم قابل دسترس بودن آنها در تمامی نقاط شهر است. با وجود آنکه شهرداری 79جایگاه ثابت و 29جایگاه سیار را در استان تهران تدارک دیده است ولی دوربودن این جایگاه‌ها تمایل خریداران نسبت به مراجعه به این مراکز را کم کرده است، در حالی که خرید از چوبدست‌داران با یک تلفن قابل انجام است. اما این کارشناس درخصوص حضور دلالان و سودهایی که آنها به جیب می‌زنند اظهارنظری نمی‌کند.
یکی از دوستان زمانی‌پور که خوش‌و‌بش اول صبحش را با زدن چوبدستی خود به چوب دوستش آغاز می‌کند هم به جمع ما می‌پیوندد. وقتی صحبت از سلامت دام‌ها می‌شود ابراهیم ‌شاه‌کلی می‌گوید: «دام‌های ما سالم است. اگر مشکلی داشت حتما دولت از ما می‌خواست که یا دام‌ها را از بین ببریم یا به کشتارگاه بفرستیم.» وقتی از او می‌پرسم که آیا ناظران دامپزشک برای سرکشی به وضعیت دام‌های شما به این منطقه می‌آیند یا نه، سرش را به نشانه رد این موضوع تکان می‌دهد و نچی بلند می‌گوید.
ناظران دامپزشک موظفند برای تایید سلامت دام‌ها در مراکز عرضه حضور یابند ولی تعداد اندک ناظران سبب می‌شود سالی یک‌بار هم گذرشان به این مناطق نیفتد. این موضوع را محبی، یکی دیگر از اعضای جامعه دامپزشکان می‌گوید. او با ذکر اینکه در تهران دوهزار قصابی فعالیت دارند مجدد تاکید می‌کند برای بازرسی این واحدها فقط 10نیروی ناظر در تهران وجود دارد. از کمبود نیروی ناظر هم که بگذریم از نبود امکانات نمی‌توان گذشت. 
با وجود تاکید سازمان دامپزشکی بر حضور ناظران بهداشتی در محل‌های عرضه دام عید قربان اما به‌دلیل کمبود امکانات این فقط یک حضور نمایشی خواهد بود. هر سال در روزهای نزدیک به عید قربان سازمان دامپزشکی بارها اعلام می‌کند که مردم دام مورد نیازشان را از مراکزی که شهرداری در سراسر شهر برپا کرده تهیه کنند. دلیل این سازمان هم اطمینان از سلامت‌بودن دام‌های عرضه‌شده است اما به گفته یک ناظر دامپزشکی که خواست حرف‌هایش با نام مستعار حمید ضیایی چاپ شود؛ آنچه اتفاق می‌افتد حضور بی‌اثر ناظران است. 
 او خاطرنشان می‌کند: برای اطمینان از سلامت دام باید امکاناتی در اختیار دامپزشک قرار داده شود که سازمان دامپزشکی به‌دلیل کمبود بودجه امکان تامین آن را نداشته است.  ضیایی افزود: هرسال ما با حضور خود در محل‌های تعیین‌شده فقط نگاهی به ظاهر دام می‌اندازیم و بیماری‌های ظاهری آن مانند تب برفکی و سیاه‌زخم را تشخیص می‌دهیم.  او به مشکل کمبود نیرو هم اشاره و اظهار کرد: در سراسر کشور تعداد نیروهای ناظر بالغ بر 300نفر نمی‌شود. با این وضعیت چگونه می‌توان بر تمام مراکز عرضه دام در کشور نظارت کرد. در تهران با تعداد کم قادر خواهیم بود چند محل را مورد ارزیابی قرار دهیم؟ به گفته ضیایی تعداد دام‌های عرضه‌شده در مراکزی که ناظر حضور دارد نیز بالاست و تایید سلامت همه آنها در یک روز امکان‌پذیر نیست. 
 در پاسخ به این اظهارات بود که با آراسب دباغ‌مقدم، رییس کمیته تخصصی بهداشت مواد غذایی جامعه دامپزشکان گفت‌وگو کردیم. او معتقد است بیماری‌ها تا حدود زیادی در معاینات اولیه قابل تشخیص است. هاری را از رد گاز روی بدن حیوان می‌توان تشخیص داد. سازمان دامپزشکی هم استفاده از دامی که جای گاز روی بدنش مشهود باشد منع می‌کند. بیماری سیاه‌زخم هم به دلیل فوق‌حادبودن سبب می‌شود دام اصلا به کشتارگاه نرسد و پیش از آن جان دهد.  
دباغ‌مقدم با بیان اینکه جنون گاوی هم تا به حال در کشور ما وجود نداشته امکان ابتلا به این بیماری را رد می‌کند. او کزاز را نیز بیماری مخصوص تک‌سمیان می‌داند بر این اساس بیماری دام را با یک معاینه ساده می‌توان شناسایی کرد. به اعتقاد او بخشی از معاینات نیز پس از کشتار انجام می‌شود بنابراین دام‌هایی که در منازل و مکان‌هایی غیررسمی کشتار می‌شود امکان تشخیص سلامت آن توسط ناظران وجود نخواهد داشت.  
محسن مشکات، معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی نیز در این خصوص می‌گوید: در صورت بیمار‌بودن لاشه‌های کشتار‌شده در مراکز عرضه بهداشتی، پول مشتری به او عودت داده شده و دام مزبور معدوم می‌شود. در سال گذشته از 11هزار راس دام عرضه‌شده، 547راس دام و پنج‌هزار قطعه امعا و احشای دام، ناسالم تشخیص داده و معدوم شد.  وی خاطرنشان می‌کند: در استان تهران 260ناظر دامپزشک در مراکز عرضه بهداشتی دام در عید قربان امسال حضور خواهند داشت. بر اساس مصوبات ششمین جلسه ستاد مرکزی طرح عرضه بهداشتی دام زنده سال 92ساعت کاری در روز سه‌شنبه 23مهرماه (روز عرفه) از ساعت 9 صبح لغایت 19 و در روز چهارشنبه 24مهر (روز عید سعید قربان) از ساعت پنج‌صبح لغایت 15خواهد بود.