سازمانی که باید پرچمش سفید باشد

عصر خبر به نقل از همشهري:  سازمان تأمین اجتماعی با زندگی 38میلیون نفر از جمعیت کشور گره خورده است و هر تصمیم که در آن گرفته می‌شود بر سرنوشت نیمی از جمعیت کشور تأثیر مستقیم و بر سرنوشت نیمی دیگر تأثیر غیرمستقیم دارد. این سازمان که در واقع محل تماس مردم با دولت است می‌تواند در پیشبرد اهداف رفاهی اجتماعی دولت گام‌های مهمی در سال 93 بردارد

مهم‌ترین مشکلاتی که تأمین اجتماعی با آن روبه‌روست چیست؟
چالش‌هایش به 3قسمت تقسیم می‌شود .اول چالش‌های ذاتی دوم نقش کارفرمایی پیدا کردن دولت و سوم بدهی‌های تجمیعی دولت به سازمان.
قسمت اول چالش‌های ذاتی است که ربطی به هیچ دولتی ندارد دلیل عمده‌اش هم بی‌توجهی کافی به محاسبات بیمه‌ای است. طبیعتا این بی‌توجهی موجب ایجاد شکاف بین منابع و مصارف سازمان شده است که یک پروسه 38ساله دارد و دلیل اصلی‌اش هم عدم ‌به‌روز شدن محاسبات بیمه‌ای در صندوق است. در سال 1354 یک‌بار این محاسبات انجام شد که یک محاسبات کاملا علمی هم است، اما بعد از آن و برخلاف آنچه در قانون پیش‌بینی شده است که هر 3سال یک‌بار باید این محاسبات بازنگری شود این کار نشده است.
 

این امر چه مشکلی برای سازمان پیش آورده است؟
با یک نمونه مشکل را می‌گویم. امید به زندگی در ابتدای انقلاب 58سال بود خوشبختانه با همتی که در نظام انجام شد این امید زندگی الان 72سال است مثل هر صندوق بیمه اجتماعی باید وقتی که امید به زندگی افزایش پیدا می‌کند سن بازنشستگی افزایش پیدا کند درحالی‌که ما درست معکوس عمل کردیم یعنی امید به زندگی افزایش پیدا کرد‌ه سن بازنشستگی از 60سال رسیده به 52سال بالاخره اینها محاسبات ریاضی است یعنی با گرفتن برخی تصمیمات یک جا این معادله را به‌نحوی تغییر می‌دهیم که در جای دیگر آثار را به‌طور قطع و یقین خواهیم دید.
 

دومین چالش چه مشکلاتی ایجاد کرد؟
از یک دهه قبل یک اتفاق دیگری در این صندوق افتاد و آن این بود که دولت نقش کارفرمایی پیدا کرد دولت آمد و در واقع به‌خاطر قوانینی که تصویب شد در مورد بسیاری از مشاغل مثل رانندگان، زنبورداران، صیادان و کارهای سخت و زیان‌آور خارج از آن 3 درصدی که در واقع سهم دولت بود تعهدات دیگری را قبول کرد. اینها هم شاید با انگیزه‌های حمایتی بود ولی معادله را بیشتر برهم زد یعنی دولتی که در بودجه سازمان 400میلیارد تومان سهم‌اش در بودجه سال92 شد 15هزار میلیارد تومان از 23هزار میلیارد تومان، صندوقی که باید مبالغی را از وصولی برای ذخائر می‌داد در سال92 براساس بودجه مصوب 5هزار میلیارد از ذخائر برداشت کرد تا در امور جاری هزینه کند که اگر این اتفاق خدای ناکرده ادامه پیدا می‌کرد بعد از 6سال کل پرتفوی شستا از بین می‌رفت و سازمان ورشکست می‌شد.
 

و چالش سوم؟
اتفاق سوم هم اینکه بدهی‌های تجمیعی از 2هزار و 800میلیارد تومان شد 60هزار میلیارد تومان این نیز به‌شدت ذخایر سازمان را تهدید می‌کند. بدهی‌های تعهدی دولت که مقدار زیادی از آن پرداخت نمی‌شود در عین حالی‌که مصارفی برایش شکل گرفته بود یعنی ما الان دفترچه را به‌دست بیمه شده می‌دهیم ولی منابعش تأمین نمی‌شود و این امر مصارف سازمان را تهدید می‌کند در حقیقت سازمان تأمین اجتماعی که مکانیسم‌‌های بیمه‌ای باید برش حاکم باشد، مکانیسم‌های حمایتی بر آن حاکم می‌شود.
 

این نکاتی که فرمودید چالش‌هایی است که براساس قانون بر تأمین اجتماعی وارد می‌شود چالش درون‌سازمانی نیز داشته‌اید؟
یک اتفاق مهم‌تری در  این 2سال اخیر رخ داد که برند تأمین اجتماعی را تهدید کرد و آن سیاسی شدن این سازمان بود. سازمانی که ماموریت‌های کاملا تخصصی تعریف شده و مشخص دارد و در امنیت اجتماعی جامعه نقش مهمی دارد و یک کار حرفه‌ای انجام می‌دهد وارد مسائل حاشیه‌ای سیاسی شد در واقع شاید پرحاشیه‌ترین سازمان در یک‌سال‌و‌نیم اخیر در کشور بوده این یک مقداری برند اصلی سازمان که اعتماد بین مردم و سازمان است را تخریب کرد.
اعتماد بین شرکای اجتماعی سازمان و سازمان و اعتماد بین کارفرمایان و سازمان را خدشه‌دار کرد. سازمانی که باید پرچمش سفید باشد و در حوزه‌های سیاسی نباید ورود پیدا کند بالاخره‌ حاشیه‌هایش را دیدید و حتی در گزارش تحقیق و تفحص مجلس که در صحن علنی خوانده شد نیز عنوان شد.
 

شما برای حل این چالش چه کردید؟
در دولت تدبیر و امید ما سعی کردیم بدون اینکه حاشیه جدید در سازمان ایجاد کنیم سازمان را از حاشیه خارج کرده و وارد ماموریت اصلی خودش کنیم ماموریت‌های بیمه‌ای درمان و سرمایه‌گذاری مثل هر سازمان بیمه‌ دیگری. مقدار زیادی از وقت مصروف این شد و فکر می‌کنم الان سازمان یک مقدار زیادی از بحث‌های سیاسی خارج شده است و به‌عنوان یک سازمان حرفه‌ای به ماموریت‌های اصلی خودش بازگشته.
 

چند درصد از کسانی که بیمه‌پردازی می‌کنند حداقل‌بگیر هستند؟
30درصد از بیمه‌پردازان و 30درصد از بازنشستگان ما حداقلی هستند.

حداقل حقوق و دستمزد هر چه واقعی‌تر تعیین بشود سهم شما نیز در بخش دریافت بیمه افزایش خواهد داشت، هیچ‌وقت ما ندیدیم که سازمان تأمین اجتماعی در این وادی وارد بشود و به‌عنوان سازمانی که رشد درآمدی سازمان‌تان به این عدد بستگی دارد یک تلاشی برای واقعی شدن حقوق دستمزد انجام بدهد، در این مورد اقدامی کرده‌اید؟‌
ما خوشبختانه امسال عضو کمیته کارشناسی شورای دستمزد هستیم. سازمان هم مشارکت می‌کند البته بحث تعیین دستمزد پارامتریک است یعنی افزایش یک سری آثار اقتصادی دارد و کاهش آن نیز آثاری دارد. طبیعتا چون پارامتریک هست نهادهای مختلف باید در آن دخالت کنند یکی از نهادها هم سازمان تأمین اجتماعی است و در همه این بحث‌های کارشناسی سازمان تأمین اجتماعی فعال است و در تمام جلسات کارشناسی شرکت کرده ولی در مجموع اگر بخواهیم از دید کلان به ا‌ین قضیه نگاه کنیم می‌دانید که یک بحث قانونی دارد که بر ما هم تأثیر‌گذار است.

سیاست‌های درمانی‌تان برای سال آینده به چه سمتی خواهد رفت؟
ما تلاش می‌کنیم که ریسک‌های بزرگ در بخش بیماری‌ها را پوشش بدهیم، ببینید اگر کسی سرما بخورد احتمالا می‌تواند از پس هزینه‌های درمانش بربیاید که این در دسته‌ ریسک‌های کوچک قرار می‌گیرد. اما بیماری سرطان در دسته ریسک‌های بزرگ قرار دارد اگر خدای ناکرده فرزند یکی از بیمه‌شدگان ما به بیماری سرطان مبتلا شود، مسلما با هزینه‌های کمر شکنی روبه‌رو می‌شود و ما بر این باوریم که در این بزنگاه‌ها باید به بیمه‌شدگان‌مان سرویس‌های بهتری ارائه دهیم. آنچه بیمه می‌تواند برای مردم ایجاد کند امنیت اجتماعی و امنیت فکر است و اصلا فلسفه‌ به‌وجود آمدن بیمه‌ها هم گسترش امنیت در کشورهاست. اگر ما به‌دنبال پوشش ریسک‌های کوچک برویم و ریسک‌های بزرگ را فراموش کنیم در واقع نتوانسته‌ایم به وظایف بیمه‌ای‌مان عمل کنیم. جهت‌گیری ما این است که ریسک‌های بزرگ را پوشش بدهیم این رویه‌ حتی در هدفمندی یارانه‌ها هم درنظر گرفته شده است.

بیمه‌ کارگران ساختمانی و زنان سرپرست خانوار با مشکلاتی روبه‌روست برنامه‌ سازمان تأمین اجتماعی در سال آینده برای حل این مشکلات چیست؟‌
مسئله کارگران ساختمانی خوشبختانه در قانون بودجه سال93 به حالت اول برگشته یعنی براساس متراژ پرداخت می‌شود و منبع‌اش از مالیات ارزش‌افزوده خارج شده که در جهت تأمین منابع برای کارگران ساختمانی این گام بسیار مثبتی هست، بنابراین من فکر می‌کنم که با این مصوبه‌ مجلس مشکل بیمه کارگران ساختمانی برطرف شده است. قانون بودجه‌ سال92 در تیرماه ابلاغ شد که بخشی از مشکلات بیمه کارگران ساختمانی هم به‌دلیل از دست دادن زمان بود. بخش دیگر مشکل در این سال از آنجایی به‌وجود آمد که ارزش افزوده محل تأمین منابع این کار درنظر گرفته شد. تا شهریور یک ریال هم بابت بیمه کارگران ساختمانی پرداخت نشده بود ما هم با تمام مساعدتی که در این چند ماهه دولت یازدهم خزانه‌دار کل انجام داد در واقع حدود 450میلیارد تومان از 900میلیارد تومان به این کار اختصاص پیدا کرد و سازمان تأمین اجتماعی هم 150هزار نفر از 200هزار نفری را که می‌بایست در سال92 تحت پوشش بیمه کارگران ساختمانی قرار بگیرند را تحت پوشش بیمه قرار داد.

سال‌ آینده هم محدودیت و سقف سهمیه‌ای دارید؟
در قانون بیمه کارگران ساختمانی پیش‌بینی شده که تا 800هزار نفر تحت پوشش بیمه قرار بگیرند در حال حاضر از این سهمیه 50هزار نفر دیگر باقی مانده است. در این بخش ما با یک ابهام حقوقی روبه‌رو هستیم که از معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری استعلام خواهیم کرد با دید مثبت سعی می‌کنیم که این ابهام را به نفع کارگران ساختمانی از بین ببریم. استنباطی که از قانون کارگران ساختمانی شده با مشارکتی که با انجمن صنفی کارگران ساختمانی داریم و دید مثبتی که در سازمان تأمین اجتماعی نسبت به این نوع بیمه وجود دارد امیدواریم که به سمت افزایش سهمیه برویم.

چندی پیش خبری منتشر شد که از سوءاستفاده ‌30درصدی از این نوع بیمه در پاکدشت خبر می‌داد، این خبر ممکن است که سبب تغییر قوانین شما در پذیرش کارگران ساختمانی بشود؟ که سختگیرانه‌تر بشود که درصد خطا کاهش پیدا کند؟‌
متأسفانه ممکن است این اتفاق بیفتد چون بالاخره کارت مهارت فنی حرفه‌ای مبنای کار است ممکن است به فردی که متمول هم هست دوره ببیند و کارت بگیرد اما هم خود انجمن صنفی کارگران ساختمانی باید با سازمان تأمین اجتماعی مشارکت کند که در حال حاضر این تعامل برقرار شده من فکر کنم اگر با همدیگر همکاری کنیم جلوی برخی سوءاستفاده‌ها گرفته خواهد شد ولی این قانون است یعنی بالاخره ما کسی را کارگر ساختمانی می‌شناسیم که کارت مهارت از سازمان فنی و حرفه‌ای داشته باشد اما در اجرا من تأیید می‌کنم که خطا وجود دارد.

بیمه زنان سرپرست خانوار در سال93 به چه سرنوشتی دچار می‌شود؟‌
برای سال 92همانطور که می‌دانید 100میلیارد تومان بودجه درنظر گرفته شده بود ولی تاکنون بیش از 30میلیارد تومان اختصاص نیافته که بین سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بیمه روستاییان و عشایر به نسبت مساوی تقسیم شد، که طبیعتا این رقم مکفی نیست. چالش دوم ما در زمینه بیمه زنان سرپرست خانوار چگونگی تشخیص این افراد است که با هماهنگی‌هایی که با سازمان بهزیستی انجام دادیم قرار شد که شناسایی افراد و اولویت‌بندی‌شان را سازمان بهزیستی انجام بدهد و اطلاعات افراد را به سازمان بدهند. آیین‌نامه اجرایی این کار هم در وزارت کار در دست تهیه است و ما برای همین رقم 15میلیاردی که درنظر گرفته شده آمادگی اجرا داریم، ‌فکر می‌کنم حدود 30هزار نفر را تحت پوشش قرار بدهیم. یک سهمیه 200هزار نفری هم برای سال آینده دیده شده ولی بودجه‌ای که درنظر گرفته شده تکافوی این تعداد را نخواهد داد و مسلما اجرای این کار با مشکل روبه‌رو خواهد بود مگر اینکه منبع کامل بشود.

کسانی که کمتر از 10سال حق بیمه پرداخت کرده‌اند و قرار بود که با پرداخت میزان کسری سابقه از مستمری تأمین اجتماعی بهره‌مند شوند، ‌کارشان به کجا رسید؟‌
بخشنامه‌‌ مربوط به این افراد ابلاغ شده و در حال حاضر در حال اجراست. البته این بخشنامه فقط درباره‌ افراد با سابقه بیمه کمتر از 10سال نبوده بلکه بازماندگان، ‌ازکارافتادگان و… هم بوده و مشکلات فنی هم داشتیم. به‌عنوان مثال فردی با سابقه پرداخت 2سال حق بیمه فوت کرده‌ است و ما به‌صورت مقطعی این سابقه را به بازماندگان پرداخت کرده‌ایم، حالا دولت قانونی تصویب کرده که افراد می‌توانند مابه‌التفاوت 10سال را بپردازند و مستمری بگیرند، برای ما جای سؤال بود که تکلیف کسانی که به‌صورت مقطعی سابقه‌شان دریافت شده تکلیفشان چیست؟‌ و ابهامات دیگری هم در مورد افرادی که بین 10تا 20سال سابقه‌ بیمه‌پردازی داشته‌اند نیز وجود داشت که از معاونت ریاست‌جمهوری استعلام کردیم و به محض اینکه جواب استعلام آمد ما دستورالعمل را برای اجرا به سراسر کشور ابلاغ کردیم و همین حالا که من با شما صحبت می‌کنم در سراسر کشور در حال اجراست.

کسانی که 10سال حق بیمه پرداخت کرده‌اند و سن‌شان به 55 و  60 سال (زنان و مردان) رسیده، از چه زمانی می‌توانند مستمری دریافت کنند؟‌
این افراد کسانی هستند که 10سال سابقه‌شان را پرداخت کرده‌اند بنابراین وقتی سن‌شان به میزان تعیین شده در قانون(55سال برای زنان و 60سال برای مردان) برسد می‌توانند تقاضای برقراری مستمری کنند و از همان ماهی که واجد شرایط شده‌اند مستمری به آنها پرداخت می‌شود.