سه خطای محیط زیستی هیئت های عزاداری

به نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت تشکل‌های مردم‌نهاد برای اطلاع‌رسانی شایسته و برپاداشتن یک حرکت فرهنگی مؤثر می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

در روزهایی که فضای شهر و دیارمان بیش از همیشه، بوی آزادگی و پایداری در برابر بیداد و ظلم و جهل و پیمان‌شکنی می‌دهد و با نام نامی حسین (ع) عطرانگیز شده است؛ گاه رفتارهایی، مناظری و سخنانی را می‌بینیم و می‌شنویم که آشکارا ناسازه‌ای نابخشودنی با نیت خیر برپاکنندگان یاد و خاطره‌ آزادمردان و زنانی دارد که بیش از ۱۳۳۰ سال پیش با خون و اشک خویش در کربلا، کوشیدند تا کیفیت ممتاز زندگی منادیان عدالت‌خواه و ظلم‌ستیز را در جهان تضمین کنند؛ کیفیت زندگی‌ای که امروزه ممکن است تحت تأثیر چند خطای بارز محیط زیستی در آیین‌های بزرگداشت آن حماسه‌‌آفرینان بزرگ صدر اسلام، از عیارش به شدت کاسته شود.

به گزارش ایلنا، تازه‌ترین آمارهای منتشر شده از سوی متخصصان و صاحب‌نظران، حکایت از آن دارد که تنها در سال ۱۳۹۲ و در اوج فشارهای اقتصادی تحمیل شده بر علیه ایران، اهالی این سرزمین چاره‌ای نداشتند جز آنکه متجاوز از ۱۰ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان از سرمایه‌های خویش را برای جبران بخشی از هزینه‌های درمانی سرطان بپردازند؛ بیماری مهلکی که به گفته‌ رییس کنگره ملی کنترل سرطان، سالانه ۴۵۰ هزار سال از عمر ایرانیان را تلف می‌کند.

افزون بر آن، سالانه میلیاردها تومان از درآمدهای شهرداری‌ها که می‌تواند برای توسعه و تجهیز زیرساخت‌های مورد نیاز شهروندان ایران به کار گرفته شود، صرف جمع‌آوری، جداسازی و ساماندهی ظروف و اشیاء پلاستیکی رها شده در زیست‌بوم می‌شود؛ ظروفی که در صورت ماندن در طبیعت، خود به قاتل شماره یک کیفیت منابع آب و خاک و تشدید مرگ و میر جانداران خشکی‌زی و آبزی بدل می‌شوند و ممکن است خسارت‌هایی غیرقابل‌پیش‌بینی‌تر، وسیع‌تر و هنگفت‌تر بیافرینند.

در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد با مهار پاره‌ای سهل‌انگاری‌ها و رعایت هنجارهای محیط زیستی در اجرای مناسبت‌های ملّی/آیینی یا مذهبی، می‌توان به شکلی معنی‌دار در کاهش این تاراج بزرگ عمر و کیفیت زندگی ایرانیان، نقشی مثبت و پیش‌برنده ایفا کرد؛ نقشی که شاید مسئولیت اصلی آن بر دوش آن زنان و مردان پاکدل، خداجو و حسین‌دوستی است که به ویژه در ایام سوگواری سالار شهیدان در قالب هیأت‌های عزاداری می‌کوشند تا غذایی گرم و نوشیدنی‌ای گوارا برای عاشقان عزادار حسین (ع) فراهم کنند.

چنین است که در نوشتار پیش رو، کوشیده شده تا نسبت به تکرار سه خطای فاحش در چنین مراسمی هشدار داده شود.

خطای نخست

چرا با اصرار بر استفاده از ظروف یکبار مصرف پلیمری که منشاء نفتی دارند، زمینه‌ ابتلا و گسترش آن نوع از بیماری‌هایی را در سطح جامعه تسهیل می‌کنیم که یا درمان‌پذیر نیستند و مصیبت می‌آفرینند یا بناچار باید هزینه‌های گزافی برای درمان‌شان از کیسه‌ی دولت و ملت مصرف شود؟
مسئولین هیأت‌های عزاداری باید بدانند سهل‌انگاری در تحویل مواد غذایی گرم، چربی‌دار یا ترش‌مزه و اسیدی در چنین ظروفی به عزاداران حسینی، اهدای سم و تزریق سرطان به ایشان در پاسداشت تلاش ارزشمند‌شان برای بزرگداشت آزادگی است که قطعاً گناهی نابخشودنی به شمار رفته و نمی‌تواند توجیه کننده‌ی ‌نیت خیر برگزارکنندگان چنین مراسمی باشد.

خطای دوم

اصرار برخرید و استفاده از ظروف پلاستیکی تجزیه ناپذیر، به معنی گسترش احتمال انتشار موادی فوق‌العاده سمی است که منومر خطاب می‌شوند و ماندگاری آنها در محیط زیست به چندصدسال می‌رسد. بنابراین، مسئولین هیأت‌ها و عزاداران حسینی باید تا آنجا که می‌توانند از این ظروف استفاده نکنند و اگر هم بناچار استفاده کردند، آنها را در مخازنی مشخص و تفکیک شده انباشت کنند تا مأمورین شهرداری بتوانند در کمترین زمان و به مؤثرترین شکل ممکن آنها را به مکان‌های بازیافت هدایت کرده و از انتشار آنها در محیط ممانعت به عمل آورند.

خطای سوم

به بهانه‌ صرفه‌جویی و کاهش مخارج یا تولید غذای بیشتر برای عزاداران، نباید خرید ظروف یکبار مصرف با پایه‌ گیاهی یا تجزیه‌پذیر از اولویت بیافتد. چرا که این نقض غرض بوده و بی شک روح بلند حسین (ع) هم از چنین مصلحت‌سنجی ریالی خشنود نخواهد شد.

جان کلام آنکه

نام ایران با تزریق ۵۷۰ هزار تن مواد پلاستیکی به کره زمین، در شمار ۱۰ کشور نخست جهان یاد می شود که بیشترین آلودگی پلاستیکی را در دنیای امروز رقم زده‌اند. این رتبه‌ شگفت‌انگیز به ویژه از آنجا حایز اهمیت است که بدانیم کشورهای به مراتب پرجمعیت دیگری در زمین وجود دارند که تولید و انتشار سالانه پلاستیک آنها به مراتب کمتر از ایرانیان است.
بنابراین، همانگونه که بارها از سوی سازمان حفاظت محیط زیست اطلاع‌رسانی شده است، اولاً تا آنجا که می‌توانید از مصرف این مواد خودداری کنید، دوماً هرگز محصولات پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف را نباید از مراکز غیر معتبر خریداری کرد و سوماً هیأت‌های عزاداری نباید مسئولیت خود را با تهیه و پخش نذورات بین سوگواران حسینی، پایان یافته تلقی کرده و تمهیدی درخور و کارآمد برای جمع‌آوری ظروف استفاده شده نیاندیشند. به نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت تشکل‌های مردم‌نهاد برای اطلاع‌رسانی شایسته و برپاداشتن یک حرکت فرهنگی مؤثر در این حوزه می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

محمد درویش/مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست