انسان و پدیده كم‌طاقتی

روزنامه آرمان: انسان‌ها با توجه به عوامل متعدد از جمله محیطی كه در آن زندگی می‌كنند و افرادی كه با آنها به طور مداوم در ارتباطند و همچنین از نظر عوامل وارثتی و ژنتیكی سلایق و ویژگی‌های متعدد و متفاوتی دارند و شاید نتوان دو نفر را كه از ویژگی‌های كاملا یكسانی برخوردار باشند، روی كره خاكی پیدا كرد. از میان این ویژگی‌ها و خصوصیت‌های فراوان و غیر قابل شمارش برخی از آنها فراوانی بیشتری دارند و بیشتر در افراد ظهور و بروز می‌كند كه از جمله آنها ویژگی كم طاقتی و بی تابی انسان‌هاست. اینكه یك شبه به اهداف خودمان دست پیدا كنیم و هیچ مشكلی حق نداشته باشد بر سر راه ما سبز شود و اگر خدایی ناكرده با مشكلی مواجه بشویم زمین و زمان را به هم بدوزیم از جمله خصوصیت‌هایی است كه ما را تبدیل به یك انسان كم طاقت و بی تاب می‌كند. می‌توان كم طاقتی انسان‌ها را یكی از بزرگ‌ترین موانع رسیدن آدمی‌به موفقیت بیان كرد، چرا كه هیچ گاه فردی با رویارویی نادرست در برابر مشكلات نتوانسته است آنها را پشت سر گذاشته و بر آنها پیروز شود و به همین خاطر این ویژگی یكی از خصوصیت‌هایی است كه بارها از آن به عنوان یك صفت منفی در قرآن مجید سخن به میان آورده شده است و ویژگی‌های افراد بی تاب و كم طاقت را برای ما به تصویر كشیده است تا با شناخت آنها بتوانیم وجود خودمان را كاملا از بی تابی و كم طاقتی خالی كنیم و هیچ‌گاه اجازه ورود دوباره این ویژگی‌ها را به درون خود ندهیم.خداوند متعال در سوره معارج یكی از ویژگی‌های انسان را كم طاقتی و بی تابی بیان می‌كند چرا كه از طرفی نه طاقت تحمل كردن مشكل و سختی‌ها را ندارد و نه وقتی به او نعمتی داده می‌شود آن را در جهت درست بكار می‌گیرید و استفاده می‌كند. به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏تاب‏] خلق شده است. چون صدمه‏اى به او رسد عجز و لابه كند. و چون خیرى به او رسد بخل ورزد(معارج ۱۹ -۲۱)حال با توجه به اینكه این ویژگی یك خصوصیت فراگیر در میان انسان‌هاست و مانع و سدی محكم در رسیدن افراد به موفقیت و خوشبختی قلمداد می‌شود اگر می‌خواهید در جاده موفقیت قدم بگذارید قبل از هر چیز باید بدانید كه چه طور با این ویژگی و خصلت مذموم مبارزه و آن را از درون خود ریشه كن كنید و گرنه باید برای همیشه قید رسیدن به قله خوشبختی را بزنید و آن را فراموش كنید. اگر بخواهیم یك معنای ساده و روان برای شرح صدر بیان كنیم باید اینگونه بگوییم، معنای كلی آن اینگونه است كه با به‌دست آوردن این ویژگی و خصلت طلایی درجه تحمل و صبر و مدارای انسان آن قدر بالا می‌رود كه می‌تواند به راحتی در برابر مشكلات و سختی‌ها و مسئولیت‌های طاقت فرسایی كه به او محول می‌شود ایستادگی كند و آنها را یكی بعد از دیگری پشت سر بگذارد.این خصلت طلایی و معجزه گر آن قدر از اهمیت ویژه ای برخودار است كه به عنوان یكی از نعمت‌های مهم از طرف خداوند متعال به پیامبر اکرم یادآوری می‌شود: أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ: آیا براى تو سینه‏ات را نگشاده‏ایم؟ (الشرح: ۱)سوالی كه در اینجا ممكن است به ذهن شما خطور كند این است كه چگونه می‌توان این نعمت مهم را از آن خود كرد تا در نتیجه در برابر مشكلات و سختی‌ها جزع و فزع نكنیم و آنها را به راحتی پشت سر بگذاریم‌؟برای بدست آوردن این ویژگی مهم و حیاتی،در آیات الهی به نكاتی مهم اشاره شده است كه به صورت اختصار آنها را بیان می‌كنیم:
۱)جزء خواسته‌های اصلی ما از خداوند باشد:ما انسان‌ها در دعاهای خود خواسته‌های زیادی را مطرح می‌كنیم، اما به نظر می‌رسد آنچه از اولویت بیشتری برخوردار است، دعا كردن برای بدست آوردن شرح صدر و قدرت تحمل پذیری بالاست چنانچه حضرت موسی (ع) برای تحمل سختی‌ها و مشكلات و مسئولیت سنگین رسالت به عنوان اولین خواسته خود این ویژگی را از خداوند متعال طلب كرد و فرمود: قالَ رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری، وَ یَسِّرْ لی أَمْری: گفت: «پروردگارا، سینه‏ام را گشاده گردان،و كارم را براى من آسان ساز(طه: ۲۵ -۲۶).
۲) نقش ایمان و نماز را در زندگی خود پر رنگ كنید: خداوند متعال بعد از اینكه در سوره معارج ویژگی كم طاقتی و بی تابی را برای انسان‌ها بیان می‌كند، بلافاصله در آیات بعد راه مبارزه به این خصلت مذموم را برای ما به تصویر می‌كشد و افرادی را معرفی می‌كند كه با توجه به ویژگی‌های منحصر به فردی كه دارند هرگز اجازه ورود این صفت را ساختمان روح و روان خود نمی‌دهند، ویژگی‌هایی كه در راس آنها اهمیت و تاكید بر نماز ذكر شده است: انَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعا إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعا وَ إِذا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعا: به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى‏تاب‏] خلق شده است. چون صدمه‏اى به او رسد عجز و لابه كند. و چون خیرى به او رسد بخل ورزد.(معارج ۱۹ -۲۱)مگر كسانی كه این ویژگی‌ها را داشته باشند: إِلاَّ الْمُصَلِّینَ الَّذینَ هُمْ عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ وَ الَّذینَ فی‏ أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ *لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ:غیر از نمازگزاران: همان كسانى كه بر نمازشان پایدارى مى‏كنند. و همانان كه در اموالشان حقّى معلوم است، براى سائل و محروم.)و به همین جهت است كه خداوند متعال در آیات متعدد برای مبارزه با مشكلات و گرفتاری‌ها همه را دعوت به كمك گرفتن از نماز می‌كند: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ: اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، از شكیبایى و نماز یارى جویید؛ زیرا خدا با شكیبایان است.(البقره: ۱۵۳)چرا كه علاوه بر فوائد غیر قابل شمارشی كه این عبادت دارد می‌تواند به انسان شرح صدری عنایت كند كه با آسودگی و آرامش خاطر به مبارزه با مشكلات اقدام كند.