«هیچ» ممنوع شد
واكنش‌ها در ايران به تصميم كنگره آمريكا در تمدید تحریم داماتو گسترده بود. ایران در واکنش گفت که این مصوبه ناقض برجام است و قول واکنش «مناسب» داد. نكته اصلي هم همين است. بسياري اين مصوبه را نقض برجام مي‌دانند در حالی كه «داماتو» از پيش تاكنون جريان داشته و تحريم جديدي وضع نشده است.
روزنامه شرق: «تحريم‌هاي موسوم به «داماتو» كه حدود يك ماه ديگر به پايان مي‌رسيد، براي ١٠ سال آينده تمديد شد؛ تحريمي كه از ٢٠ سال پيش تا كنون با هدف تحریم بخش انرژی و صنعت نفت ایران در مجلس سنای ایالات متحده آمریکا به تصویب رسیده بود. اوباما پيش‌تر گفته بود اگر نمايندگان سنا اين تحريم‌ها را تمديد كنند، آن را وتو خواهد كرد اما وتوی رئیس‌جمهوری آمریکا وقتی مؤثر است که طرح تصویب شده کمتر از دو، سوم آرا را داشته باشد. با اين حساب وتوی اوباما بي‌اثر شد؛ چرا كه ٩٩ نفر از صد سناتور آمریکایی به تمدید قانون تحریم‌ها رأی دادند. واكنش‌ها در ايران به تصميم كنگره آمريكا گسترده بود. ایران در واکنش گفت که این مصوبه ناقض برجام است و قول واکنش «مناسب» داد. نكته اصلی هم همين است. بسياری اين مصوبه را نقض برجام مي‌دانند؛ در حالي‌كه «داماتو» از پيش تاكنون جريان داشته و تحريم جديدي وضع نشده است. این قانون پیچیده و مفصل بيشتر شرکت‌هایی را که بیش از ٢٠ میلیون دلار در یک سال در بخش انرژی ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند، مجازات و همچنین فروش سلاح شیمیایی، بیولوژیکی یا هسته‌ای یا فناوری‌های مرتبط یا تعداد و انواع بی‌ثبات‌کننده سلاح پیشرفته متعارف را ممنوع می‌کند. نكته آن كه از ابتدا رقم تعيين شده برای مجازات سرمايه‌گذاری در ايران ٢٠ ميليون دلار نبود. بر اساس این قانون هر شرکت یا دولتی که بیش از ٤٠ میلیون دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری مي‌كرد، دچار مجازات اقتصادی آمریکا مي‌شد. البته در سال ٢٠٠٦ نام لیبی از این قانون خارج شد و ١٥ سال پس از آن این قانون تنها در رابطه با ایران اجرا شده است. همچنین در سال‌های گذشته میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و افراد آمریکایی و وابسته به آنها به ٢٠ میلیون دلار کاهش پيدا كرده است.
چندي پيش سنا طرحی را تصويب كرد كه بر اساس آن مبادلات دلاري ايران با شركت‌های غير آمريكايي آزاد شد. به نظر مي‌رسد اين روند، چالشي متناقض از سوی ايالات متحده است كه مي‌توان آن را به حاكميت طيف جمهوري‌خواه مرتبط دانست. «شرق» در گفت‌وگو با كارشناسان اقتصادي آثار اين تحريم‌ها را بر اقتصاد ايران بررسی كرده است.
چيزی را كه نيست ممنوع كرده‌اند
علی شمس اردكانی، فعال اقتصادي و رئيس كميسيون انرژي اتاق ايران، در گفت‌وگو با «شرق» در اين رابطه مي‌گويد: ريشه اين تحريم‌ها به ٢٠ سال پيش و لابي صهيونيستي با رهبري سناتور داماتو برمي‌گردد كه منجر به تصويب قانوني عليه ايران با نام «داماتو» شد تا در نتيجه آن، از سرمايه‌گذاري آمريكاييها در ايران جلوگيري شود.
رئيس كميسيون انرژي اتاق ايران در ادامه مي‌گويد: در حال حاضر اصلا فرصتي براي سرمايه‌گذاري آمريكايی‌ها در ايران حتي در صنعت نفت و گاز ايران وجود ندارد. آمريكاييها در حال حاضر بيشترين سرمايه‌گذاري خود را در حوزه نفت و گاز شيلی متمركز كرده و به دنبال آن هستند كه حداقل صد ميليارد دلار سرمايه را به اين حوزه برگردانند. بنابراين این پتانسيل را که در پروژه‌هاي IPC ايران سرمايه‌گذاري كنند، هم ندارند. در واقع حضور آمريكاييها در صنعت نفت و گاز ايران مثل حواله بدون پشتوانه است.
اين فعال اقتصادی در ادامه اشاره‌ای هم به روابط تجاری ايران و آمريكا مي‌كند و مي‌افزايد: از سوي ديگر، صادرات تجاری آمريكا در ايران سال‌هاست صفر شده اما عده‌ای به دنبال آن بودند كه اگر بازار ايران به روی آمريكاييها باز شود، به دنبال محصولات كشاورزي و دامپروري بروند كه فكر مي‌كنم شايسته است مجلس ورود و هر نوع خريد از آمريكا را منوط به دريافت مجوزی خاص كند و واردات محصولات كشاورزی و دامداری را به صورت مستقيم و غير مستقيم ممنوع كند.
به گفته او، در نتيجه، تمديد اين قانون نوعی دروغ جديد است، زيرا بازاری وجود ندارد كه حالا قرار باشد اين بازار با تمديد اين تحريم‌ها از بين برود. بنابراين چيزي را كه نيست ممنوع كرده‌اند.
شمس اردكانی با بيان اين كه بايد منافع ملي را مد نظر قرار داد، مي‌افزايد: اين كه ايران تصميم گرفته ارتباط خود را با بزرگ‌ترين اقتصاد جهان قطع كند، به عقيده من متضمن منافع ملي نيست اما اين اتفاقي است كه در چهار دهه كشور رخ داده است.
او ادامه مي‌دهد: هيچكس نبايد فكر كند از طرف ايران در معرض تهديد است، زيرا اگر كشوری ايران را تهديدی عليه خود بداند، تمام تلاش خود را عليه ايران به كار مي‌گيرد. بنابراين ايران بايد به شركاي تجاری خود بقبولاند كه اين تحريم‌ها تأثيری بر فعاليت‌های اقتصادی ايران ندارد و ايران كشوری متمدن است و حتي با كساني كه عليه ايران اقدام مي‌كنند، وارد عمل متقابل خشونت‌آميز نمي‌شويم.
اين فعال اقتصادي در پاسخ به اين كه تمديد اين تحريم‌ها چه تأثيري در روابط ايران با ديگر شركاي خارجي خود به ويژه اروپايي‌ها دارد، مي‌گويد: ارتباط اقتصادي اروپايي‌ها با آمريكا از نظر حجم بسيار بالاست و اگر احتمال بدهند كه مورد مجازات ثانويه آمريكا قرار مي‌گيرند، حتما روابط اقتصادي خود را با ايران قطع مي‌كنند، زيرا تمايلي ندارند روابط اقتصادي خود را با آمريكا قطع كنند. به همين دليل است كه مي‌گويند اگر ادامه دعوا به نفع منافع ملي ايران نيست، بهتر است كه ادامه پيدا نكند.
به گفته او، بزرگ‌ترين سرمايه‌گذاري در دو قطب نفتا و بازار مشترك متمركز شده است و حلقه وصل هر دو اين قطب‌ها آمريكاست. بنابراين نه چين، نه اروپا و نه هيچ كشور ديگري به خاطر معامله با ايران، سر دعوا را با آمريكا باز نمي‌كند.
باری بر دوش اقتصاد ايران
محمدحسين برخوردار، يكي از اعضاي اتاق بازرگاني ايران، نيز در گفت‌وگو با «شرق» بر اين نكته تأكيد كرد كه هر چند اين تحريم‌ها را ٢٠ سال است تحمل مي‌كنيم و اتفاق جديدي براي ايران رخ نداده است، اما ادامه اين روند، باري بر دوش ايران خواهد بود.
به گفته اين فعال اقتصادي، به سبب بالا بودن حجم تجاري آمريكا، هيچ كشوري تمايل ندارد روابط اقتصادي خود با اين كشور را كنار بگذارد و با ايران وارد مراوده تجاري شود. اروپايي‌ها و كشورهاي ديگر نگران اين هستند كه ارتباطشان با ايران، آنها را دچار تنش كرده و روابط اقتصادي‌شان با آمريكا دچار چالش شود.
برخوردار با بيان اين كه تمديد اين تحريم‌ها، نقض برجام نيست، مي‌افزايد: تأكيد بر اين كه تمديد اين تحريم‌ها، نقض برجام از سوي آمريكايي‌هاست، به خاطر بازتاب اشتباهي است كه درباره برجام وجود دارد اما در واقع اين دو با يكديگر هيچ ارتباطي ندارند.»
