تاكيد آيت الله سيد حسن خميني به بازشناسی اندیشه امام

عصر خبر: یادگار گرامی امام با بیان اینکه سبک زندگی حضرت امام تبیین زندگی همه ائمه(ع) در افق امروز است و هیچ دوگانگی میان آنها وجود ندارد، تأکید کرد: برای بازشناسی این تفکر و سبک زندگی نیازمند متخصصانی هستیم که قواعد کلی اندیشه امام را استخراج کنند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آستان، آيت الله سید حسن خمینی شب گذشته در دیدار دبیر، کارشناسان و دبیران استانی شورای فرهنگ عمومی و شرکت کنندگان در همایش ملی سبک زندگی، به موضوع «سبک زندگی» پرداخت و با بیان اینکه اولین سوال در خصوص این حوزه، «چیستی سبک زندگی» است، اظهار کرد: این واژه که به سختى می توان به تعریف مشترکی از آن دست یافت، عمر زیادی ندارد و برخی روانشناسان اجتماعی آن را انتخاب کرده اند. البته مفهوم سبک زندگی همواره در فضای عمومی علم، فرهنگ و اندیشه وجود داشته است اما ابداع این واژه بدان جهت بوده است که یکسری مطالب و خواسته ها در یک قالب دسته بندی شوند؛ البته در اصطلاحات حوزوى تعبیر زىّ طلبگى سابقه طولانى دارد که ظاهراً همان سبک زندگى روحانیون را بیان مى کرده است.
وی با بیان اینکه مفهوم سبک زندگی دچار این بحران درونی است که افراد مختلف تصورات متفاوتی نسبت به مصادیق آن دارند، افزود: «آزادی انتخاب» از اصول مهمی است که همه آن را به عنوان یکی از ارکان سبک زندگی قبول دارند و اساسا یکی از دلایل تازگی این مفهوم آن است که انسان ها وقتى توانستند سبک زندگی خود را انتخاب کنند سبک هاى مختلف زندگى پدید امد، در حالی که تا پیش از شکل گیری مفهوم سبک زندگی، تفاوت مشرب در جوامع وجود نداشت و افراد مانند هم زندگی می کردند، اما وقتى این امکان فراهم مى آید و مردمان تصمیم می گیرند که به گونه های دیگر زندگی کنند سبک هاى مختلف در زندگى شکل مى گیرد؛ در اینجاست که موضوع تفاوت نسلی هم پدید می آید چرا که نسل ها امکان انتخاب سبک های دیگر زندگی را پیدا می کنند.
سید حسن خمینی در ادامه سخنان خود گفت: اگر بر سر مفهوم سبک زندگی به تفاهم رسیدیم، سپس این سوال مطرح می شود که «کدام سبک زندگی خوب و کدامین آنها بد است؟» برای پاسخ به این سوال باید بدانیم که مطلوبیّت هر امری در قیاس با هدف آن تعریف می شود، بدین معنا که گرچه برخى امور دارای حسن و قبح ذاتی هستند اما وقتی اشیاء تبدیل به ابزار می شوند بر اساس هدف، باید آنها را ارزش گذاری کنیم و لذا باید ببینیم که هر سبک زندگی برای کدامین هدف تعریف می شود و آیا مى تواند آن را تحصیل کند، تا سپس بتوانیم در مورد آن قضاوت کنیم.
وی تصریح کرد: به شدت محتاج آن هستیم که برای خوب یا بد بودن نوع نگاه یا فضا تشخیص دقیقی از ارزش های حاکم داشته باشیم.
یادگار امام، در ادامه این بخش از سخنان خود گفت: برای ما به عنوان کسانی که ائمه(ع) را به عنوان معصومین و اسلام را به عنوان تعیین کننده ارزش ها قبول داریم و قواعد ارزشی خود را از این چهارچوب اخذ می کنیم اصول روشنی وجود دارد. اما وقتی سبک زندگی ائمه را بیان می کنیم باید توجه کنیم که ما به دنبال ان هستیم تا بفهمیم که اگر آن بزرگواران امروز و در این مکان بودند چگونه زندگی می کردند؟ و براى امروز ما چه دستورالعملى دارند؟ چرا که عوامل زمان و مکان نقش خود را در تغییر ابزار برای رسیدن به هدف به صورت پررنگ ایفا می کنند و خود را به ما دیکته می کنند و ما نمی توانیم نسبت به اتفاقاتی که در تاریخ و جغرافیای ما رخ می دهد بی تفاوت باشیم.
وی به بیان مثال هایی در مورد نقش عنصر زمان و مکان در تغییر سبک های زندگی پرداخت و گفت: زمانی نگاه غالب اینگونه بود که زنان هرچه کمتر در عرصه اجتماع حضور پیدا کنند تطابق بیشتری با سبک زندگی مورد نظر اسلام وجود دارد، اما در آستانه انقلاب اسلامی امام راحل نقطه مقابل این وضعیت را بیان می کنند، البته باید توجه داشت که این امر باعث نمی شود که اصل حجاب و عفاف و عدم اختلاط محرم و نامحرم از بین برود، بلکه صرفا سبک عمل به آن تغییر می کند چرا که شرایط زمانه عوض شده است.وی مسأله موسیقی را دیگر نمونه این این امر خواند و اظهار کرد: در حالی که در زمان های گذشته نسبت به موسیقی نگاه مثبتی وجود نداشت، اوایل انقلاب گروهى می گفتند مگر می شود رادیو باشد اما موسیقی از آن پخش نشود؟ در همین راستا نیز طی سالهای بعد از آن، بحث فقهی موسیقی حلال(غیر مطرب) را امام مطرح کردند.
یادگار امام در ادامه، به بیان نمونه ای دیگر از تحول در سبک زندگی پرداخت و افزود: در مورد موضوع تحصیل زنان، تا زمانی صرفا تحصیل تا سطح مکتبخانه پذیرفته شده بود اما بعدها حضور آنان در دانشگاه هم مورد پذیرش قرار گرفت که طبعا بحث اشتغال را هم در پی دارد.
وی سپس با اشاره به تفاوت سبک رفتاری ائمه(ع)، یادآور شد: با توجه به نقش زمان و مکان در انتخاب سبک های مختلف زندگی، در بحث های کلامی گفته می شود که اگر هر کدام از ائمه به جای یکدیگر بودند مانند دیگری عمل می کردند.
سید حسن خمینی با بیان اینکه سبک زندگی در مکان ها و زمان های مختلف قطعا یکسان نیست زیرا وسیله رسیدن به هدف در اماکن و زمان های مختلف متفاوت است، روایاتی را از معصومین(ع) بیان کرد و گفت: برای ما که شخصیتی چون امام خمینی را در دوره خود داشته ایم، پاسخ دادن به این سوال که اگر ائمه(ع) امروز حضور داشتند چگونه زندگی می کردند، دشوار نیست؛ چرا که اگر آنان بودند آنگونه زندگی می کردند که شاگردشان امام خمینی زندگی می کرد.
وی در تبیین سبک زندگی امام افزود: سبک زندگی حضرت امام تبیین زندگی همه ائمه(ع) در افق امروز است و هیچ دوگانگی میان آنها وجود ندارد.
یادگار امام با تأکید بر اینکه سبک زندگی مطلوب باید دنیا و آخرت انسان را تأمین کند، گفت: باید ببنیم که امام برای جوان امروز چه سبک زندگی را تعریف می کنند، البته این نکته را هم توجه داشته باشیم که سبک زندگی امام در هشتاد سالگی مانند جوان بیست ساله نیست و آنچه مدنظر قرار می دهیم نظر امام در مورد سبک زندگی جوانان است، نه اعمالی که خود امام در سنین آخر عمر انجام می دادند.
وی به بیان مثالی در این مورد پرداخت و گفت: همسر امام بیان می کردند که از وقتی امام را به یاد می آورم نماز شب می خواندند اما در عین حال می بینیم که امام توصیه چنین کاری را به کودکان و نوجوانان نداشتند و در عین حال تأکید ویژه روى نمازهاى واجب و ورزش براى نوجوانان داشتند.
سید حسن خمینی یادآور شد: آن سبک زندگی که از بازشناسى امام انتظار داریم به دست آوریم، این است که امام به عنوان یک مرجع تقلید و ادامه دهنده راه معصومین(ع) در دنیای امروز در مورد سبک زندگی جوانان، زنان و… چه نگاهی دارند و اینجاست که نیاز به بازشناسی اندیشه امام پیدا می شود.
وی ادامه داد: برای بازشناسی این تفکر و سبک زندگی نیازمند متخصصانی هستیم که قواعد کلی اندیشه امام را استخراج کنند.
یادگار امام سپس به بیان اجمالی برخی مولفه های مهم سبک زندگی امام پرداخت و گفت: تعریف رابطه با خدا و اختصاص دادن بخشى از زندگى به عبادت و به ویژه تأکید بر معنویت شریعت محور، رابطه مهربانانه و دلسوزانه با مردم و با یکدیگر، رابطه منطقى با طبیعت و… از بخش های مهم سبک زندگی است که توسط هر انسانی باید رعایت شود.
سید حسن خمینی مهم ترین بخش در سبک زندگی اسلامی را «تعریف درست رابطه آدمى با خویش» و مشخص ساختن هدف و توجه به تناسب وسیله و نوع زندگى با دستیابى به هدف ذکر کرد و «نظم» و «آرامش» را دو رکن مهم این بخش دانست و یادآور شد: مرحوم آیت الله طاهری خرم آبادی از شاگردان امام نقل می کردند که در اوایل مبارزات روزی به امام گفتم که در این اوضاع وقتی سراغ درس و بحث می رویم تمام اتفاقات این روزها ذهن ما را درگیر خود می کند و مانع از درس خواندن می شود اما امام در پاسخ گفتند من وقتی کتاب را باز می کنم گویی هیچ کار دیگری ندارم و تمام توجهم در آن است.
وی ادامه داد: این بسیار مهم است که انسان زندگی خود را با آرامش بگذراند چرا که مطلوب در حیات انسان، زندگی در آرامش است، اما اگر انسان در زندگی اضطراب داشته باشد و دائما با سرعت به دنبال امور در حال دویدن باشد وضعیت زندگی او مطلوب نیست.
وی سپس با اشاره به نکات دیگری همچون «نظافت» و «توجه به اوقات فراغت» در زندگی امام، گفت: باید برای زندگی خویش قواعدی را استخراج کنیم تا در زندگی ما حاکمیت پیدا کند.
سید حسن خمینی، «شجاعت» را از دیگر ارکان مهم سبک زندگی مطلوب دانست و اظهار کرد: سبک زندگی باید انسان را شجاع و بی طمع تربیت کند و به گونه ای باشد که انسان در هنگام لزوم چشم خود را از تهدید و طمع ببندد.
یادگار امام، در ادامه سخنان خود به این موضوع پرداخت که «برای اجرایی شدن سبک زندگی مطلوب چه کاری باید انجام دهیم؟» و گفت: سبک زندگی دستوری نیست، البته می توان با برنامه ریزی بخش هایی از یک سبک مطلوب را تحقق بخشید امام انسان ها مانند یکدیگر نمی اندیشند و نمی توان انتظار داشت همه از یک روش پیروی کنند. اما باید بدانیم که مهم ترین امر در ترویج یک سبک زندگی تعریف الگو برای جامعه است؛ چرا که هیچ چیزی مانند الگو جامعه را تحت تأثیر تربیتى قرار نمی دهد و لذا باید در جامعه الگو تعریف کنیم. وی با اشاره به تأثیر «مُد» در الگوسازی انواع مختلف پوشاک، به بیان دیدگاه فضیلت گرایان پرداخت و گفت: در نظام ارزشی زیبایی شناختی انسان، آنچه خوبان و زیبایان انتخاب می کنند، مطلوب شمرده می شود و بر همین اساس باید الگوی صحیح معرفی شود تا از سوی جامعه مورد قبول واقع شود.
سید حسن خمینی بر تأثیر بسیار عمیق «دوست» در شکل گیری شخصیت انسان اشاره کرد و گفت دوست نمونه یک الگوى تربیتى است که آدمى را با خویش هم خو مى کند.
وی در پایان سخنان خود با اشاره به رواج اموری چون حجاب و گرویدن به حوزه های علمیه در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: باید ببینیم که چگونه باید الگوی های مناسب را برای جامعه بسازیم، چرا که الگو تأثیر بالایی در جامعه دارد و انسان ها حتی اگر با الگوى خویش هم رو نشوند، خلق و خوی او را می گیرند.
شاهمرادی: زندگی امام الگوی مناسبی برای سبک زندگی است
در ابتدای این جلسه حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین شاهمرادی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور طی سخنانی اظهار کرد: شورای فرهنگی فرهنگ عمومی یکی از زیرمجموعه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی است که با مرکزیت تهران در همه استان‌ها شورا دارد. این شورا از مجموعه مدیران و کارشناسان زبده دستگاه‌های مختلف کشور تشکیل‌شده است و وظیفه هماهنگی مسائل مهم فرهنگی را مدنظر قرار دارد.وی ادامه داد:  قوی‌ترین شورای کشور که تصمیماتش طبق دستور شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوباتش حکم قانون را دارد این شورا است و قابل‌اجرا در همه استان‌ها است.دبیر شورای فرهنگ عمومی بابیان این‌که این شورا تمام مسائل فرهنگی را در همه استان‌ها بررسی می‌کند و تصمیمات فرهنگی را مطابق بررسی ها اتخاذ می‌کند، گفت: در این دو سه سال گذشته شورای فرهنگ عمومی در رابطه با خانواده و سبک زندگی که از تأکیدات مقام معظم رهبری است، کارکرده است به‌طوری‌که ما امروز و فردا( یکشنبه و دوشنبه) هفته جاری همایش ملی سبک زندگی را خواهیم داشت.وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از الگوهای بزرگ ما در زمینهٔ ارائه سبک زندگی مناسب برای جامعه اسلامی، سبک زندگی حضرت امام (س) است که امیدوارم همه ما بتوانیم با شناخت کامل رفتار و منش ایشان الگوی درست و مناسبی را از زندگی ایشان به جامعه ارائه دهیم.