رونمایی از مدل جدید نظارت بر بانک‌ها

خبرگزاری میزان: احمد بدری با تشریح جزییات کامل طرح جدید نظارتی بانک مرکزی بر عملکرد شبکه بانکی،گفت: هدف اصلاح نظام بانکی حفاظت از ثبات و سلامت سیستم بانکی است و اصلاحی که صورت گرفته می خواهد نظارت را در بانک ها تقویت کند.
مشاور رئیس کل بانک مرکزی اظهار کرد:‌ در کل دنیا به این صورت است که نظام های نظارت بانکی هر ۵ تا ۱۵ سال مورد بازنگری قرار می گیرند  اما این امر در ایران به تاخیر افتاده بود و نیاز به بازنگری به ویژه پس از ورود بانک های خصوصی از سال های ۷۹ به بعد  جدی تر شد.
بدری خاطرنشان کرد: البته برخی اقدامات در این سال ها به صورت بخشی و مقطعی صورت گرفته بود ولی هیچگاه کامل نشده بود و باید گفت که مسئولان نظام بانکی در این زمینه کم توجهی داشته اند. در عین حال،‌ موضوع تحریم ها و فاصله گرفتن از نظام مالی بین المللی نیز در این مساله تاثیرگذار بوده است.
وی افزود: در ابتدای دولت یازدهم این ماموریت از سوی دکتر سیف رییس کل بانک مرکزی به بنده محول شد که مطالعاتی را به صورت کلان و اساسی در این خصوص دنبال کنم. بنابراین در ۶ ماه اول مطالعات زمینه صورت گرفت و سپس امور مربوطه به مدت حدود ۲.۵ سال به طول انجامید و هم اکنون در مراحل پایانی و قبل از استقرار سیستم جدید نظارت بر عملکرد بانک ها قرار داریم.
مشاور رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد:‌ این طرح از طریق قرارداد با دانشگاه شهید بهشتی و به کارگیری متخصصان بانکی،‌ مالی، حقوقی،‌ اقتصادی، حسابداری و حسابرسی دنبال شد و البته به صورت کلی این پروژه باید در مدت زمان ۴ سال انجام می شد اما توانستیم این پروژه را در یک کار شبانه روزی ۲.۵ ساله به سرانجام برسانیم.
بدری ادامه داد: بخش اول کار شناخت بود، بعد از آن مطالعات تطبیقی، آسیب شناسی نظام بانکی، طراحی مبانی مدل،‌ طراحی مدل و در نهایت استقرار باید انجام می شد.
به گفته وی،‌ از محورهای اصلی کار ارتقاء شفافیت در نظام بانکی است که می تواند از رانت،‌ فساد و حتی اختلاس نیز به شدت کم کند؛‌ بنابراین کار در حوزه کلان، ۴۳ معیار و ۱۸۷ سنجه دنبال شد که هر یک مشکلات و معایب سیستم بانکی را نشانه گیری کرده و شفاف سازی انجام می دهد.
مشاور رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: ایجاد شفافیت در تمامی ارکان بانک ها مدنظر است و از این طریق از ارایه گزارش های معیوبی که به بانک مرکزی داده می شد جلوگیری می شود.
بانک ها نیازمند جراحی کوچک و دردناک بودند
بدری خاطرنشان کرد: اتفاقی که امسال درباره مجامع بانک ها افتاد این بود بانک ها نیازمند این جراحی کوچک ولی دردناک بودند که باعث شد تا بسیاری از مسائلی که در اثر عدم شفافیت پنهان مانده بود، روشن شود. بانک مرکزی در بهمن ماه سال گذشته ارائه مدل جدیدی از صورت های مالی را به بانک ها ابلاغ کرد که قرار بود عملکرد سال ۹۵ بر اساس آن ارائه شود.
وی تصریح کرد:‌ بنابراین اتفاقی که افتاد باعث شد تا صورت های مالی بانک ها شفاف شود و از شناسایی سودهای موهوم، غیرواقعی و کاغذی در بانک ها جلوگیری شود.
مشاور رئیس کل بانک مرکزی گفت: از جمله این بانک ها، بانک صادرات بود ولی از این پس نظارت ها از مدل سنتی به سمت مدل هوشمند خواهد رفت  و این در حالی بود که قبلا بانک ها با یک مدل و روش نظارت می شدند اما از این به بعد بانک هابر مبنای ۴ طبقه و بر اساس ریسک طبقه بندی می شوند.
به گفته بدری، از این پس بانک های بدون ریسک تا بانک های پُرریسک خواهیم داشت و هر بانکی نیز بر اساس این طبقات و با استراتژی جدا و مستقل نظارت خواهند شد. بنابراین نظارت ها برای بانک ها به این صورت خواهد بود که بانک در بهترین حالت، اعمال استراتژی مراقبت، نظارت با رویکرد اصلاحات تکلیفی و نهایتا بانکداری پُرخطر با استراتژی تجدیدساختار، ادغام و حتی انحلال را خواهند داشت.
وی افزود: این نوع نظارت آخرین دستاوردهای روز بانک های مرکزی اروپا است که ما توانستیم با سنجه های داخلی و بومی آن را در نظام بانکی کشور مستقر کنیم و به دنبال آن خواهیم بود تا نیروهای نظارتی بیشتری را در بانک های با مشکلات بالاتر سازماندهی کنیم.
مشاور رئیس کل بانک مرکزی اظهارداشت: نظام نظارت بر اساس مدل های علمی دارای ۳ ضلع است که یک بخش مدل،‌ دیگری قانون حمایتی و در نهایت نیز اطلاعات است که باید به درستی در دسترس قرار گیرد و محور همه این موارد نیز نیروی انسانی است.
ارایه مدل عملیاتی نظارتی پس از بررسی دولت به مجلس
به گفته بدری، هم اکنون بازطراحی مدل عملیاتی نظارتی به صورت کامل طراحی شده و مواد قانونی آن هم پیش بینی شد که پس از بررسی دولت برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارسال می شود.
وی درباره ربوی بودن فعالیت های بانکی گفت: این موضوع بحث پیچیده ای است ولی در لایحه برای اولین بار پیش بینی شده تا بانک ها صورت های مالی جدیدی را در سال جاری با نام صورت های مالی عملکرد سپرده های سرمایه گذاری که موضوع تقسیم سود مشاع بین سهامداران و سپرده گذاران را مطرح می کند، ارائه کنند.
مشاور رئیس کل بانک مرکزی افزود: در سال های اخیر از جیب سهامداران به سپرده گذاران سود پرداخت شد ولی در این مدل جدید بانک باید پاسخگو باشد و به صورت کلی روابط بین سهامداران و سپرده گذاران از سوی مدیریت بانک شفاف سازی می شود.
معیار ربوی بودن در صورت های مالی
بدری با اشاره به دستکاری صورت های مالی از سوی بانک ها و صفر گزارش کردن ربوی بودن فعالیت ها در سال های گذشته، گفت:‌ در صورت های مالی جدید دیگر معیار ربوی بودن فعالیت ها صفر نخواهد بود و یک عددی باید گزارش شود که اگر مثبت باشد باید مابه التفاوت سود قطعی و علی الحساب در قالب عملیات بانکی بدون ربا به سپرده گذار پرداخت شود ولی اگر منفی باشد به معنای عدم استفاده مدیریت بانک از قانون است و در واقع منابع از جیب سپرده گذاران رفته است.