اختلال استرس بعد از سانحه چیست؟

نسرین ریاحی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: رویدادهای متفاوتی از جمله حوادث اتومبیل، مورد تهاجم قرار گرفتن، قربانی جنایت دیگری شدن، مورد تجاوز قرار گرفتن و جان در بردن از مصیبت‌هایی مانند سیل، زلزله و انفجار می‌تواند منجر به اختلال استرس بعد از سانحه شود.
این روان‌شناس ادامه داد: تجربه مجدد خاطره دردناک شامل خاطراتی می‌شود که به نظر می‌رسد خارج از کنترل است؛ در واقع تجدید شدن خاطره به صورت بسیار زنده و روشن به فرد مبتلا به اختلال اضطراب بعد از سانحه این احساس را می‌دهد که گویی آن رویداد را دوباره از نو تجربه می‌کند. به این صورت که وقتی چیزی می‌بیند و می‌شنود که او را به یاد آن حادثه می‌اندازد، خاطرات دردناکش دوباره زنده می‌شود.
وی ادامه داد: افراد مبتلا به اختلال اضطراب بعد از سانحه سعی می‌کنند که از یادآوری اتفاق دردناک اجتناب کنند و درباره آن فکر کنند. آن‌ها از افراد، اماکن و یا چیزهایی که خاطراتشان را زنده می‌کند دوری می‌کنند. همچنین اغلب نسبت به سایرین احساس و عاطفه‌ای ندارند و یا این‌که از اطرافیان دوری می‌کنند. برخی نیز متاسفانه برای تسکین درد و ناراحتی به الکل و مواد مخدر پناه می‌برند.
ریاحی با تاکید بر این‌که تنش جسمانی از علایم این اختلال است، افزود: این علایم شامل اشکال در خواب رفتن، تحریک‌پذیری و خشم، اشکال در تمرکز و گارد گرفتن در مقابل دیگران می‌شود. متاسفانه وقتی فردی نوعی آسیب را از سر می‌گذراند، خاطره اتفاقی که افتاده در ذهنش با آن‌چه دیده، شنیده، بوییده و یا حس کرده عجین می‌شود. از این‌رو بعدها منظره، صدا، احساس، بو و یا منظره مشابه دیگری باعث می‌شود که خاطرات و عواطف تلخ گذشته از نو احیا شود.
این روان‌شناس خاطرنشان کرد: علت دیگر مرور خاطرات این است که افراد مبتلا به اختلال اضطراب بعد از سانحه نیاز دارند که مفهوم آن اتفاق را برای خود تجزیه و تحلیل کنند؛ به عبارتی رویدادهای آسیب‌زا باعث می‌شود که این افراد باورهای پیشین را زیر سوال ببرند. مثلا این‌که «جهان از اساس مکانی امن است و اتفاق بدی برایشان رخ نخواهد داد» را مسخره و غیر ممکن می‌دانند. این افراد درباره ضربه روحی که به آن‌ها وارد شده فکر می‌کنند تا بتوانند درکش کنند. اما فکر کردن درباره آن خاطرات باعث می‌شود که احساسات ناخوشایند و دردناک تکرار شود و این خود باعث می‌شود که از فکر کردن درباره آن واقعه دردناک طفره بروند.
وی با تاکید بر این‌که این افراد به جای آرامش یافتن، در فاصله بین به خاطر آوردن و یا تلاش برای فراموش کردن نوسان می‌کنند، یادآور شد: بیشتر افراد مبتلا به اختلال اضطراب بعد از سانحه، علایم اختلال را در مدت‌زمان کوتاهی بعد از آسیب نشان می‌دهند و این علایم برای تقریبا نیمی از آن‌ها ظرف سه ماه بهتر می‌شود. برخی نیز علایم اختلال را تا چند سال نشان نمی‌دهند و به طور ناگهانی دچار تکرار می‌شوند. از این‌رو، کسانی که چنین شرایطی را تجربه می‌کنند، حتی اگر در ظاهر آرام و بدون مساله نشان داده می‌شوند، برای تشخیص و پیشگیری از شوک اختلال اضطراب بعد از سانحه در آینده نیاز به حداقل یک جلسه روان‌درمانی دارند.