روش‌های خانگی برای درمان ریفلاکس نوزادان
دکتر بهروز مقدادی بورد تخصصی کودکان نوزادان و نوجوانان به این سوال پاسخ می‌دهد
همه ما آرزو داریم کودک مان خوب غذا بخورد و اصطلاحا تپل باشد؛ اما گاهی اوقات کودک‌مان خوب شیر می‌خورد اما هر آنچه رشته‌اید در عرض چند ثانیه پنبه می‌شود و همه آنچه خورده را برمیگرداند. در این مواقع است که می‌خواهید هرکاری کنید تا ریفلاکس کودک‌تان بهبود یابد. البته کارشناسان معتقدند ریفلاکس تاحدی طبیعی است اما اگر دائمی و پایدار باشد نیاز به درمان آن وجود دارد و باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. نگران نباشید مشکل بزرگی وجود ندارد و با رعایت برخی راهکارها در خانه، خودتان هم می‌توانید از ریفلاکس پیشگیری یا آن را درمان کنید. در این مطلب، ریفلاکس نوزادان دغدغه‌مان شد تا فکری به حال آن کرده و راه‌حل‌هایی برای‌تان پیشنهاد کنیم.
وضعیت خواب او را اصلاح کنیدبرای جلوگیری از برگشت محتویات اسیدی معده به دهان و ریه اصلاح وضعیت و محل خواب نوزاد بسیار مهم و ضروری است. به‌همین دلیل توصیه می‌شود نوزادان روی سطحی سفت و شیب‌دار خوابانده شوند به صورتی که سر نوزاد بالاتر از سینه و شکم وی قرار گیرد (شیب ملایم 30درجه). برای این منظور استفاده از تشک‌های خوشخواب و سفت که بالش زیر آن قرار گرفته باشد تا ایجاد شیب ملایم کند توصیه می‌شود. توجه داشته باشید برای این نوزادان نباید از بالش زیر سر استفاده کرد و بالش باید زیر تشک قرار داده شود تا قسمتی که سر نوزاد قرار می‌گیرد بالاتر از پاها باشد.
علائم ریفلاکس چیست؟ریفلاکس معده اگرچه در بزرگسالان شایع‌تر است اما بین کودکان و نوزادان هم به میزان زیادی دیده می‌شود. این مشکل در بسیاری از نوزادان شایع است و مادران را نگران کرده است. از شایع‌ترین علائم ریفلاکس در نوزادان می‌توان استفراغ زیاد، گریه کردن هنگام شیر خوردن یا بعد از آن، سوزش معده، گاز معده یا درد شکم و عدم تمایل به خوردن یا داشتن مشکلاتی در بلع (یعنی کودک ممکن است دچار گرفتگی گلو یا حالت تهوع شود) را نام برد.
ریفلاکس معده چیست؟ریفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که غذا و اسید در معده به مجرایی که به دهان می‌رسد (مری) بازمی‌گردد. در برخی مواقع غذا ممکن است به داخل دهان یا خارج از آن منتقل شود که آن‌وقت استفراغ نتیجه آن خواهد بود. در اکثر کودکانی که دچار مشکلات سلامت هستند، بروز مشکلاتی از این دست که مربوط به سیستم هاضمه آنهاست، نشانه عدم بلوغ کامل دستگاه گوارش است. اغلب آنها زمانی که یک سال‌شان کامل شد از شر این مشکل خلاص می‌شوند.
ریفلاکس نوزادان متفاوت استدر نوزادان، علل بروز ریفلاکس اسید نسبت به علل بروز آن در کودکان و افراد بزرگسال کاملا متفاوت است. در بسیاری از موارد، این مشکل زمانی رخ می‌دهد که دریچه عضلانی بین معده و مری شل شده یا زیر آن دریچه، فشار ایجاد می‌شود.
چرا پنیرک برمیگرداند؟بسیاری از شیرخواران مبتلا به ریفلاکس هستند به‌دلیل اینکه برگشت محتویات معده، از معده به داخل مری زیاد تکرار شده یا پایدار می‌ماند، هر از گاهی شیر یا پنیرک بالا می‌آورند به‌طوری که بسیاری اوقات این شرایط بی سر و صدا و با فاصله نه‌چندان طولانی از شیرخوردن اتفاق می‌افتد یا وقتی که والدین می‌خواهند باد گلوی شیرخوار را بگیرند شیر سرریز شده و روی شانه‌های مادر را سفید می‌کند.
چه عوارضی دارد؟ اگر برگشت محتویات معده، از معده به داخل مری زیاد تکرار شود یا پایدار بماند به علت خاصیت اسیدی محتویات معده، تماس این مواد با بافت مری باعث سوزش و ایجاد التهاب در بافت مری (ازوفاژیت) خواهد شد که در این شرایط است که شیرخوار بی‌قرار و تحریک‌پذیر می‌شود به‌طوری که گریه‌های طولانی‌مدت شیرخوار که به درمان با داروهای ضدکولیک مثل گریپ میکسچر یا دایمتیکون جواب نمی‌دهد.
یک گالن شیر به خوردش ندهیددکتر بهروز مقدادی، بورد تخصصی کودکان، نوزادان و نوجوانان، درباره درمان ریفلاکس کودکان می‌نویسد: محرک اصلی در ایجاد ریفلاکس در تمام سنین پرخوری و مصرف بیش از حد شیر و غذاست و مبتلایان به ریفلاکس به‌دلیل احساس سوزش شدید در گلو و جهت خنثی کردن اسید وارد شده به گلو تمایل زیادی به خوردن مداوم شیر از خود نشان می‌دهند و به اصطلاح همواره گرسنه و طالب شیر به نظر می‌رسند. بنابراین کنترل میزان شیر دادن به نوزاد اهمیت خاصی دارد. لازم است شیردهی به این نوزادان را در حجم کم و در دفعات زیاد انجام دهید. با کم کردن زمان شیردهی به نوزاد و شیردهی با فواصل کم یا در صورتی که نوزاد شیر خشک استفاده می‌کند، با کمتر دادن شیر در هر وعده نسبت به مقدار استاندارد و از طرف دیگر کم کردن فواصل شیردهی درواقع تغذیه با مقادیر کم و دفعات بیشتر را جایگزین پرخوری در نوزاد کنید.
این غذاها برای شما ممنوع است مادر عزیز!ممکن است شیرخواران نسبت به پروتئین شیر گاو حساسیت داشته باشند. به علاوه مصرف بعضی غذاها توسط مادر و ورود این غذاها به شیر او می‌تواند باعث ریفلاکس در نوزادان شود یا آن را تشدید کند. بنابراین پرهیز از مصرف محرک‌های ریفلاکس مانند پروتئین گاوی، گوجه‌فرنگی، شکلات، قهوه، ادویه‌جات تند و استعمال دخانیات توسط مادر در کاهش درد و بی‌قراری نوزاد موثر و اغلب لازم است.
به نوزاد مبتلا به ریفلاکس از چند ماهگی غذا بدهید؟شیرخواران مبتلا به ریفلاکس تمایل زیادی به غذا خوردن پیش از 6 ماهگی داشته و معمولا در اوایل ماه چهارم در زمان بیداری و هوشیاری از گرفتن سینه مادر یا شیشه خودداری می‌کنند. گاهی اوقات هم فقط هنگام خواب آلودگی می‌توان به آنان شیر داد، بنابراین عدم وزن‌گیری مناسب در ماه چهارم و خوب شیر نخوردن آنها باعث نگرانی و شکایت والدین می‌شود. در این موارد بهتر است با نظر پزشک معالج شروع تغذیه کمکی زودتر از ماه ششم مدنظر قرار گیرد. با شروع غذا خوردن علائم مربوط به ریفلاکس و شکایات ناشی از آن به‌طور محسوسی کاهش خواهد یافت.
چه علائم پنهانی دارد! نوزادان مبتلا به ریفلاکس اغلب دچار گرفتگی دائمی بینی، سرفه‌های گهگاه، بسته شدن مجاری اشکی، قی کردن چشم‌ها و عطسه هستند و در واقع در بیشتر موارد سرماخورده به نظر می‌رسند. در این مواقع لازم نیست از داروهای سرماخوردگی استفاده کنید یا نگران بیماری باشید. ماساژ مداوم مجاری اشکی، تمیز کردن چشم ها با پنبه آغشته به چای و تمیز کردن بینی با فین‌گیر بعد از مرطوب کردن بینی با کمک بخور گرم و اسپری نمکی لازم و از اهمیت زیادی برخوردار است.
رابطه ریفلاکس و دمای هوااز آنجا که نوزاد و شیرخوار مبتلا به ریفلاکس تحمل محیط‌های گرم و پوشانده شدن زیاد را ندارند و در صورت پوشیده شدن زیاد و درمعرض گرما به شدت بی‌قرار و ناآرام می‌شوند، بنابراین رعایت دمای مناسب اتاق (24 تا 26درجه سانتی‌گراد)، اجتناب از قنداق کردن و استفاده از لباس‌های مناسب و خنک و عدم استفاده از پتو در کاهش بی قراری او موثر است.
چطور بخوابد بهتر است؟نوزادانی که به ریفلاکس مبتلا هستند، فقط در شرایط خوابیده روی شکم یا ایستاده نگهداشته شده در بغل احساس آرامش دارند و در حالت خوابیده به پشت یا در سطوح صاف یا نرم دچار تشدید ریفلاکس و نهایتا بی‌قراری می‌شوند. بنابراین خواباندن نوزاد روی شکم در سطوح سفت هنگامی که مادر هوشیار و در کنار نوزاد است یا خواباندن به پهلوی چپ می‌تواند در احساس آرامش و کاهش درد در نوزاد موثر باشد.
