حقایقی در رابطه با بیماری های کبدی و راه های پیشگیری از آن ها

کبد بزرگترین ارگان و غده ی بدن است. این ارگان وظایف بسیار مهمی از ساخت پروتیین و انعقاد خون گرفنه تا متابولیسم (سوخت و ساز) کلسترول، گلوکز و آهن را بر عهده دارد.کبد در سمت راست و فوقانی شکم قرار دارد و توسط قفسه دنده ای محافظت می شود.

خونرسانی کبد از دو منبع تامین می شود. یکی شریان هپاتیک که از قلب می آید و اکسیژم رسانی می کند و دیگری ورید های پرتال که از روده ئ صفرا می آیند. عموما ورید ها نقش بردن خون به قلب را دارند اما ورید های پرتال کبدی مواد غدایی را ابتدا به کبد می آورند و کبد همانند یک فیلتر عمل می کند وسپس مواد لازم را به گردش خون عمومی می فرستد. کبد یک مجرایی دارد که در انتهای آن صفرا قرار دارد که مواد لازم برای گوارش از طذیق این مجرا از کبد به صفرا منتقل می شوند و وقتی غذا به ابتدای روده رسید این مواد ذخیره شده در صفرا به درون روده ترشح می شوند.

کبد همانند یک کارخانه عمل می کند و عملکرد های مهمی دارد. علاوه بر نقشی ک در هضم غذا، از جمله چربی ها ایفا می کند، نقش ذخیره ی گلوکز اضافی را به صورت گلیکوژن نیز برعهده دارد تا در موقع نیاز دوباره آن را به گلوکز تبدیل کند و بدن به عنوان منبع انرژی از آن استفاده کند. اعمال دیگر کبد شامل سنتز پروتیین، تبدیل مواد زاید به اوره و تبدیل داروها به مواد قابل استفاده در بدن است.

علت های زیادی برای بیماری های کبدی وجود دارند:

-التهاب سلول های کبدی مثل هپاتیت

-بسته شدن مجرای صفرا

-اختلال جریان خون به کبد

-اثر داروهای شیمیایی و معدنی بر سلول های کبد

-استفاده ی بیش از حد از الکل

-سلول های سرطانی: برای مثال هپاتوکارسینوما و یا کلانژیوکارسینوما. اغلب سرطان کبد ثانویه به یک سرطان دیگر ایجاد می شود که به علت متاستاز کبد را نیز درگیر کرده است. اغلب سرطان از سینه، ریه، روده و یا غدد لنفاوی شروع می شود.

بیماری های متنوعی عملکرد کبد را تحت تاثیر قرار می دهند برای مثال:

-داروهای متعدد مثل استامینوفن و یا ترکیبات آن مثل Vicodinو statin

-سیروز: سیروز در واقع وجود زخم در بافت کبد است. در سیروز بافت سالم با بافت آسیب دیده جایگزین می شود و عملکرد خود را از دست می دهد.

-هپاتیت A,B,C,D: التهاب سلول های کبدی که هرکدام علت متفاوتی دارند.

-ویروس اپشتین بار: نوعی ویروس عفونی

-کبد چرب غیر الکلی: تجمع چربی در کبد که باعث التهاب می شود و به مرور عملکرد کبد را مختل می کند.

-آهن بیش از حد( هماکروماتوز ): ذخیره ی بیش از حد آهن در بدن است. آهن بیش از حد، در کبد و قلب و سایر بافت ها تجمع میابد و می تواند باعث التهاب، سیروز و حتی سرطان شود. هماکروماتوز یک بیماری ارثی است.

 -بیماری ویلسون: اختلال عملکرد بدن در متابولیزه کردن مس است که می تواند منجر به سیروز کبدی و آسیب کبد نیز بشود.

بیماری گیلبرت: به علت اختلال در متابولیزم بیلی روبین ایجاد می شود. این بیماری شایع بیش از 7 درصد از جمعیت آمریکای شمالی را تحت تاثیر قرار داده است. علامت خاصی ندارد و با افزایش سطح بیلی روبین در آزمایش خون تشخیص داده می شود. نیاز به درمان خاصی ندارد.

علایم بیماری های کبدی شامل موارد زیر است:

-ضعف و خستگی

-کاهش وزن

-حالت تهوغ

-استفراغ

-زردی پوست

درمان هر یک از بیماری های کبدی بستگی به علت ایجاد آن ها دارد. به بیماری های کبدی بیماری هپاتیک نیز می گویند. عموما عملکرد کبد زمانی مختل می شود که بیش از 75 درصد از بافت آن تحت تاثیر قرار بگیرد. درمان با توجه به نوع بیماری انجام می شود.

گاهی بیماری های دیگر به تدریج کبد را درگیر می کنند مثل بیماری های احتقان قلبی که به علت بازگشت خون وریدی به کبد منجر به التهاب آن می شوند. یا سندرومی که طی آن لخته های خون در ورید های هپاتیک ایجاد می شود و مانع از جریان خون کبد می شود. سنگ کیسه ی صفرا نیز منجر به درگیری کبد نیز می شود.

تشخیص:

اغلب از تست های تشخیصی MRI، CT scan، بایوپسی، سونوگرافی و آزمایش خون برای تشخیص بیماری بهره می برند.

برخی از مشکلات کبدی با اصلاح سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی و ورزش قابل پیشگیری هستند از جمله سیروز کبدی که ناشی از مصرف زیاد الکل است. علاوه بر آن کاهش قرارگیری در معرض مواد شیمیایی ، کاهش مصرف استامینوفن و حتی قرص های بارداری به خصوص در افراد سیگاری عوامل موثر در کاهش ریسک ابتلا به بیماری های کبدی هستند. برای کاهش ریسک ابتلا به هپاتیت Aو Bواکسیناسیون روش مناسبی است.