چرا روابط عمومیها را دروغگو کردهایم؟
درهمایشی که مدتی پیش برای تجلیل از 30 سال خدمات علمی دکتر مهدی محسنیانراد، دانشیار ارتباطات دانشگاه امام صادق برگزار شد، او در سخنان صریحی که کمتر سابقه داشت، بهانتقاد از روند اطلاعرسانی روابط عمومیها در ایران پرداخت و بهصراحت اعلام کرد:پیش از این گفتم که روابطعمومی، پوسترچسبان نیست و متأسفم که اکنون بگویم روابطعمومی دروغگو نیست! من متأسفم که ما روابطعمومیها را دروغگو کردهایم! ما با تاریخ سههزارساله پرهیز از دروغ نباید روابطعمومیها را برای دروغگویی بهکار بگیریم.
دکتر محسنیانراد در گفتوگو با روزنامه همشهری درباره این دیدگاه خود بیشتر توضیح داده است:
•روابطعمومیها اساسا چگونه تاسیس شدند؟
وقتی در اوایل قرن20 در ایالات متحده آمریکا شرایط خاصی بهوجود آمد، بسیاری از شرکتهای صنعتی، سهامی عام و سرمایهداران خاص وجود داشتند. آزادی مطبوعات هم وجود داشت که قانون از این آزادی حمایت میکرد.سندیکاهای کارگری، قدرتمند و منضبط بودند، ولی وقتی که مشکلی پیش میآمد، عملا واحدی که به این مشکلات رسیدگی کند، وجود نداشت. اینگونه بود که روابطعمومی ابداع شد و فعالیتهایی میکرد که خاص روزنامهنگاری نبود، اما شباهتهای زیادی به آن داشت، برای همین در سطح آمریکا (روابطعمومی)گسترش پیدا کرد و دانشگاه در این زمینه تاسیس شد.
•روابطعمومیها در ایران از چه سالی آغاز بهکار کردند؟
سال1332 نخستین اداره روابطعمومی قبل از ملیشدن نفت در ایران تاسیس شد. بحث سهگانه آزادی مطبوعات، سهامی عام و سندیکای قدرتمند کارگری، در کشور ما وجود نداشت. روابطعمومی درحال حاضر با این وضعیت در ایران و زاویهای که وجود دارد شباهتی با روابطعمومی اصیل ندارد.
•بهنظر شما چرا روابطعمومیها اکنون دروغگو شدهاند؟
در بسیاری از موارد شاهد آن هستیم که روابط عمومیها تعمدا قصد انتقال اطلاعات غلط به مخاطبان را دارند که این مسئله در دستهبندیهای مختلف، به نوعی ارتباط فریبکارانه تعریف میشود.
چون روابطعمومیها بیشتر با سیستمهای دولتی و فعالیتهای اقتصادی در اختیار دولت کار میکنند، به دوصورت به این کار دست میزنند: 1- پردهپوشی 2- پروپاگاندا. روابطعمومیها با پردهپوشی یک نوع دروغگویی را ایجاد میکنند و در بحث پروپاگاندا، بخش مرتبط با واقعیت بیان نمیشود بلکه بخش دیگری را درشتتر و بزرگتر بیان میکنند. ترکیب ایندو چنین بحثی را مطرح میکند.
•چهچالشهای رسانهای با این ویژگی ایجاد میشود؟
ما روابط رسانهای بیمارگونهای داریم، زیرا روزنامهای مثل روزنامه شما، تمایل به صحبت و بحث در اینباره را دارد ولی روزنامهای دیگر که ممکن است دولتی باشد از این کار منع میشود و حتی گروهی از مطبوعات در همان راستا فعالیت میکنند و با روابطعمومیها هماهنگ هستند و گروهی دیگر نیز میخواهند به آن سو بروند.