قیمت این هدیه چقدر است؟

مردم سالاری: نزدیک به 30 درصد ایرانی‌ها با بیماری‌های کلیوی دست به گریبانند که کار درصد بالایی از آنها به عمل پیوند کلیه می‌کشد؛ این در حالیست که درصد ناچیزی از کلیه‌های پیوندی از بیماران مرگ مغزی تأمین می‌شود.
 
رضایت به اهدای اعضای بدن توسط خانواده‌هایی که فردی از آنها دچار مرگ مغزی شده 1 . 6 در میلیون است. حدود 36 درصد خانواده‌های افراد مرگ مغزی‌شده در ایران به اهدای عضو رضایت می‌دهند و همین درصد پایین و بالا بودن بیماران نیازمند به ارگان‌های حیاتی باعث می‌شود در موردی مانند کلیه، این عضو بدن از راه‌های دیگر تأمین شود.
 
کلیه عضوی حیاتیست که افراد زنده و سالم هم می‌توانند آن را اهدا کنند. بر اساس برخی گزارش‌ها 95 درصد کلیه‌هایی که در عمل پیوند استفاده می‌شوند اهدایی هستند؛ «اهدایی» بودن البته تعبیریست که بیشتر مسئولان و دست‌اندرکاران انجمن حمایت از بیماران کلیوی به کار می‌گیرند تا کمتر از تعبیر «خرید و فروش کلیه» استفاده شود.
 
در واقع، مسئولان اصرار دارند بگویند خرید و فروش کلیه قانونی نیست؛ اما خود به درستی می‌دانند اگر پولی میان اهداکنندگان و دریافت‌کنندگان رد و بدل نشود، میزان اهدای کلیه به شدت پایین می‌آید و چه بسا مدت‌زمان انتظار بیماران کلیوی که به گفته مسئولان انجمن حمایت از این بیماران حداکثر شش ماه است، طولانی‌تر می‌شود.
 
آنها عبارت خرید‌و‌فروش کلیه را خط می‌زنند تا از طرفی با مشکلات قانونی روبرو نباشند و از طرف دیگر، کار تأمین کلیه برای بیماران، با فتواهای مراجع تقلید که خرید و فروش اعضای بدن را حرام اعلام می‌کنند و تنها در شرایطی ویژه و با تأکید بر اینکه پول رد و بدل شده باید هدیه دریافت‌کننده به اهدا‌کننده تلقی شود این کار را جایز می‌شمرند، مغایرت نداشته باشد.
 
در همین راستا و با عنوان کاذب اهدای کلیه، قیمت‌هایی تصویب شده است. سال گذشته میزان قانونی هدیه دریافت‌کننده کلیه به اهداکننده پنج میلیون تومان بود که توسط دریافت‌کننده پرداخت می‌شد و علاوه بر آن یک میلیون تومان هم دولت با عنوان هدیه ایثار پرداخت می‌کرد. یک میلیون تومان دولت که از سال‌ها پیش ثابت است امسال نیز ثابت ماند؛ اما پنج میلیون تومانی که دریافت کننده می‌پرداخت، شش میلیون تومان شد و هم اکنون میزان قانونی هدیه هفت میلیون تومان است و کلیه مخارج برای یک عمل پیوند کلیه 10 میلیون تومان برآورد می‌شود.
 
این صورت قانونی مسئله است که مسئولان انجمن حمایت از بیماران کلیوی و وزارت بهداشت روی آن تأکید می‌کنند و در اظهار نظر‌های خود با بیان برخی مطالب، عدول از این حدود را قانون‌شکنی و مستوجب برخورد می‌دانند. با این حال، اخباری مبنی بر خرید و فروش کلیه با نرخی بالاتر از نرخ مصوب به گوش می‌رسد تا جایی که، این اخبار تأییدنشده قیمت کلیه را چیزی بیشتر دو برابر نرخ تعیین شده یعنی 15 میلیون تومان اعلام می‌کنند.
 
همچنین در موارد ویژه برای مثال برای افرادی که نیاز شدید به کلیه دارند یا در مورد گروه‌های خونی کمیاب، خبر‌هایی مبنی بر رد و بدل شدن 20 تا 30 میلیون تومان منتشر می‌شود.
 
در مقابل این قانون‌شکنی، مسئولان انجمن حمایت از بیماران کلیوی به ندادن خدمات و غیرقابل اطمینان بودن سلامت کلیه‌ها حرف می‌زنند؛ خط و نشان‌هایی که البته هرگز نتوانسته بازار خرید و فروش کلیه را از رونق بیندازد.
 
با این حال، آنچه مشاهده می‌شود، از آنجا که به خودی خود تأمل برانگیز است، برای شهروندان عجیب و غریب به نظر می‌آید. گرچه وضعیت ایران در مقایسه با بسیاری از کشور‌ها در این زمینه بهتر است و آن هم تنها به دلیل قوانینی است که در کشور ما در این باره وجود دارد و بیشتر از آن ماحصل نظارت در این زمینه و جلوگیری از شکل‌گیری مافیاست.
 
در ایران به جز ممنوعیت خرید و فروش کلیه که البته بیشتر جنبه صوری دارد و تأمین سقف برای قیمت آن، یک قانون مهم وجود دارد که بر اساس آن اهدای اعضای بدن از ایرانیان به غیر ایرانیان و بر عکس منع شده است و این مساله باعث می‌شود امکان تبدیل کشور ما به مقاصد “گردشگران پیوند” از بین برود.
 
“گردشگران پیوند” اصطلاحی است که به شهروندان کشور‌های ثروتمند که برای یافتن عضو بدن و عمل پیوند به کشور‌های فقیر می‌روند اطلاق می‌شود. پاکستان، هند، فیلیپین، مصر، کلمبیا و تا همین اواخر چین، مهمترین مقاصد گردشگران پیوند بوده و هستند و اروپاییان، آمریکاییان و عرب‌ها خریداران اعضای بدن این کشور‌ها.تنها در شهر لاهور 13 مرکز پیوند اعضاء وجود دارد که سالانه 2000 خرید و فروش کلیه در آنها انجام می‌شود.
 
البته چین هم به تازگی با تصویب قوانینی جلوی این کار را گرفته است اما در دیگر کشور‌های نامبرده هنوز بازار داغ است و مافیای قدرتمندی در این زمینه وجود دارد. جالب اینجاست که این مافیا نه در راستای افزایش قیمت که به منظور پایین آوردن قیمت‌ها به وجود آمده است. در مورد کلیه قیمت سازمان جهانی 30 هزار دلار است، حال آنکه، یک کلیه در مصر 5300 دلار و در پاکستان 8000 دلار فروخته می‌شود.