جلوگیری از یائسگی زودرس
زمان یائسگی در زنان مختاف متفاوت می‌باشد اما به طور میانگین و ندم باید در سن 51 سالگی اتفاق بیفتد. یایسگی به معنای قطع شدن دوران قاعدگی می‌باشد. زمانی که قاعدگی 12ماه پشت سرهم اتفاق نیفتد، آن هنگام میتوان گفت که یائسگی اتفاق افتاده است.
عوامل متفاوتی ممکن است در زود هنگام شدن یائسگی دخیل باشند که باید سعی کنیم تا می‌توانیم این اتفاق را به تاخیر بندازیم. زمانی که یائسگی زودتر از 40 سالگی اتفاق بیفتد به آن یائسگی زودرس می‌گویند.
تعریف یائسگی زودرس و حقایقی درمورد آن
یکی از دلایل پزشکی یائسگی زودرس نارسایی زودرس تخمدان است.
دلایل دیگر یائسگی زودرس شامل آسیب‌دیدگی تخمدان‌ها به‌خاطر شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی یا برداشتن تخمدان‌ها با جراحی هستند.
علائم یائسگی زودرس اختلالات خلق، خشکی واژن، تغییراتی در هوش، گرگرفتگی، کاهش میل جنسی و اختلالات خواب را شامل می‌شوند.
آزمایشات تشخیصی وجود دارند که می‌توانند سطح بالای هورمون محرک فولیکول (FSH) و سطح استرادیول پایین را نشان دهند.
هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند یائسگی زودرس را متوقف کند یا از آن جلوگیری کند.
هورمون درمانی و سایر درمان‌ها می‌توانند علائم یائسگی زودرس را کاهش دهند.
یائسگی زودرس می‌تواند باعث مشکلاتی مانند ناباروری و افزایش خطر پوکی استخوان شود.
چه عواملی باعث یائسگی زودرس می‌شوند؟
همان‌طور که قبلا ذکر شد، یائسگی زودرس یعنی یائسگی قبل از ۴۰ سالگی. یکی از دلایل این نوع یائسگی مشکلی به‌نام نارسایی زودرس تخمدان است. ازنظر علمی نارسایی زودرس تخمدان و یائسگی زودرس یکی نیستند. در نارسایی زودرس تخمدان، تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی از کار می‌افتند. زنانی که نارسایی زودرس تخمدان دارند ممکن است پریود داشته باشند، ولی این زنان معمولا نابارور هستند. نارسایی زودرس تخمدان معمولا با نارسایی اولیه‌ی تخمدان همراه می‌شود. نارسایی زودرس تخمدان هم معمولا با علائم یائسگی زودرس همراه می‌شود.
یکی دیگر از دلایل یائسگی زودرس درمان‌های سرطان و سایر بیماری‌هایی است که نیازمند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی روی لگن هستند. این درمان‌ها می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب برسانند و باعث نارسایی آنها شوند.
یکی دیگر از دلایل این نوع یائسگی این است که به‌خاطر غده‌های خوش‌خیم یا بدخیم هر دو تخمدان با جراحی برداشته شوند. جراحی برداشتن رحم فقط باعث می‌شود خونریزی ماهیانه‌ی پریود قطع شود که این خود یکی از علائم یائسگی زودرس است. در این مورد تخمدان‌ها همچنان هورمون‌های لازم را ترشح می‌کنند.
سایر دلایل معمول یائسگی زودرس، مواد مخدر، بیماری‌های مزمن، تومورهایی در هیپوفیز و هیپوتالاموس، اختلالات روانی و سایر بیماری‌های نادر و ناشناخته است.
عوامل خطرزای یائسگی زودرس
از هر ۱۰۰۰ زن بین ۱۵ تا ۲۹ ساله یکی از آنها زودتر از موعد دچار یائسگی می‌شوند. همچنین از هر ۱۰۰ زن بین ۳۰ تا ۳۹ سال یکی از آنها دچار این نوع یائسگی می‌شوند. این مشکل می‌تواند به عوامل ژنتیک (ارثی)، بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خودایمنی، بیماری تیروئید، عفونت‌های ویروسی، اختلالات هورمونی و اختلالات تغذیه مربوط باشد. احتمال ابتلا به یائسگی زودرس در زنانی بیشتر است که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند.
زنانی که برای درمان سرطان و سایر بیماری‌ها، از طریق جراحی، اندام‌های زنانه را برداشته‌اند، بیشتر درمعرض خطر ابتلا به یائسگی هستند.
علائم و نشانه‌های یائسگی زودرس
نشانه‌ها و علائم یائسگی زودرس درست مانند علائم یائسگی هستند. این علائم شامل این موارد می‌شوند:
نوسانات خلقی؛
خشکی واژن؛
تغییراتی در هوش و حافظه؛
گرگرفتگی؛
کاهش میل جنسی؛
اختلالات خواب؛
اضافه‌وزن؛
تعریق در خواب؛
درد واژن هنگام رابطه جنسی.
زنان ممکن است قبل از ابتلابه یائسگی زودرس سال‌ها دچار قاعدگی نامنظم باشند.
تشخیص یائسگی زودرس
آزمایش خاصی برای تشخیص قطع دوره‌های قاعدگی وجود ندارد. ولی گاهی اوقات زنان کم‌کم دچار علائم پریودهای نامنظم و یائسگی می‌شوند. ممکن است این زنان برای آزمایش کارکرد تخمدان‌ها هم اقدام کنند. برای مثال آزمایش بارداری برای اطمینان از باردارنبودن تجویز می‌شوند. آزمایش برخی بیماری‌های تیروئید برای تشخیص علت قطع‌شدن دوره‌ی قاعدگی انجام می‌شود.
به‌علاوه، آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون تحریک فولیکول (FSH) انجام می‌شود. این اندازه نشان‌دهنده‌ی نزدیکی به یائسگی و وضعیت عملکرد تخمدان‌ها است. FSH تخمدان‌ها را تحریک می‌کند که استروژن تولید کنند. بنابراین وقتی سطح استروژن در بدن کاهش پیدا می‌کند سطح هورمون FSH بالا می‌رود. برای تشخیص یائسگی سطح هورمون FSH باید بالاتر از ۴۰ واحد در هر میلی‌لیتر باشد.
حتی سطح‌های هورمون تخمدان، مانند استرادیول، هم ممکن است سنجیده شوند. سطح پایین این هورمون (کمتر از ۳۲ پیکوگرم در هر میلی‌گرم) می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یائسگی باشد.
درمان‌هایی که علائم و نشانه‌ها را از بین می‌برند
هیچ درمانی وجود ندارد که از یائسگی زودرس جلوگیری کند یا آن را از بین ببرد، ولی زنانی که به یائسگی رسیده‌اند، روش‌هایی برای درمان دارند که می‌توانند علائم یائسگی را کاهش دهند.
انواع درمان برای ازبین‌بردن علائم
هورمون‌درمانی: هورمون‌درمانی (HT یا استروژن‌درمانی، ET) در انواع مختلف دردسترس است. این انواع شامل قرص، برچسب، اسپری پوستی، ژل و کرم می‌شوند. درمان‌های هورمونی موضعی هم برای استفاده‌ی داخل واژن استفاده می‌شود. HT/ET مؤثرترین روش برای کنترل علائمی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن است. ولی چون HT/ET خطراتی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و سرطان سینه را هم برای سلامتی به‌همراه دارد، مختصصان پیشنهاد می‌کنند، بیماران از کمترین میزان مؤثر هورمون‌درمانی برای کوتاه‌ترین مدت‌زمان برای کنترل علائم استفاده کنند.
قرص های ضد بارداری خوراکی نوعی از HT است که گاهی اوقات برای ازبین‌بردن علائم یائسگی به‌کار می‌رود.
داروهای ضد افسردگی: بازدارنده‌های منتخب سروتونین (SSRIها) داروهای مرتبط‌به علائم یائسگی هستند. تحقیقات نشان می‌دهند که این داروها در درمان گرگرفتگی بیش از ۶۰ درصد افراد مؤثر هستند.
ژل‌ها، کرم‌ها و روان‌کننده‌های غیرهورمونی می‌توانند خشکی واژن را از بین ببرند.
فناوری باروری آزمایشگاهی: در برخی موارد، بیمار مبتلابه یائسگی زودرس می‌تواند با استفاده از تخمک اهدایی باردار شوند.
زنان مبتلابه یائسگی زودرس دچار چه مشکلاتی می‌شوند؟
زنان مبتلابه یائسگی زودرس با مشکل ناباروری مواجه هستند. این مشکل می‌تواند باعث اضطراب و افسردگی در این زنان شود.
سطح پایین استروژن همچنین می‌تواند در برخی زنان باعث پوکی استخوان هم شود. زنان مبتلابه یائسگی زودرس مدت زمان بیشتری در زندگی خود با کمبود استروژن مواجه هستند. این کمبود باعث می‌شود تراکم استخوان آنها پایین‌تر بیاید. این زنان می‌توانند با استفاده از مکمل های غذایی کلسیم و ویتامین D، استفاده از غذاهای سرشار از کلسیم و ورزش برای کاهش وزن این مشکل را برطرف کنند.
زنان مبتلابه یائسگی زودرس چه آینده‌ای دارند؟
ادامه‌ی زندگی زنان مبتلابه یائسگی زودرس به دلیل ایجاد یائسگی بستگی دارد. اگر یائسگی زودرس به‌خاطر جراحی یا درمان سرطان به‌وجود آمده باشد، ادامه‌ی زندگی به‌دلیل اصلی این درمان‌ها بستگی دارد. همان‌طور که ذکر شد زنانی که به‌خاطر نارسایی زودرس تخمدان‌ها و یا دلایل ناشناخته به یائسگی زودرس مبتلا می‌شوند، درمعرض خطر پوکی استخوان هم هستند. امکان اینکه این زنان در هنگام پیری به بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا شوند، بیشتر است. البته باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شوند.
