هورمونی ویژه که شما را قدبلند می کند!

هورمون رشد انسانی، ماده‌ای است که رشد بدن شما را کنترل می‌کند. هورمون رشد به وسیله غده هیپوفیز که در قسمت قاعده مغز قرار گرفته است، ساخته می‌شود. این هورمون باعث بلند شدن قد کودکان (که تحت عنوان رشد خطی نیز شناخته می‌شود)، افزایش توده عضلانی و کاهش چربی بدن می‌شود. همچنین هورمون رشد هم در کودکان و هم در بزرگسالان به کنترل متابولیسم بدن کمک می‌کند. متابولیسم فرایندی است که طی آن سلول‌های بدن غذا را به انرژی تبدیل می‌کنند و سایر موادی که بدن به آن‌ها نیاز دارد را می‌سازند. اگر مقدار هورمون رشد در کودکان یا بزرگسالان، خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، ممکن است مشکلاتی از نظر سلامتی برای آنان به وجود آید. کمبود هورمون رشد و برخی دیگر از مشکلات مرتبط با آن را می‌توان با استفاده از هورمون رشد مصنوعی (ساختگی) درمان کرد. همچنین گاهی اوقات هورمون رشد به صورت غیر قانونی و برای اهداف غیر پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از کجا بدانیم هورمون رشد در بدنمان کم است؟

پزشک ابتدا سوابق پزشکی و نمودارهای رشد کودک شما را مرور و از نظر وجود نشانه‌های بیماری کمبود هورمون رشد یا سایر بیماری‌هایی که رشد کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بررسی می‌کند. همچنین ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را برای کمک به یافتن علت کندی رشد انجام دهد. این آزمایش‌ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

عکسبرداری اشعه ایکس از دست کودک برای بررسی وضعیت رشد استخوان (سن استخوان) و ارزیابی قدرت رشد کودک

آزمایش خون و سایر آزمایش‌های تشخیصی برای تعیین عواملی که بر رشد کودک تأثیر گذاشته است.

آزمایش‌های تشخیصی اختصاصی برای کمبود هورمون رشد عبارت است از:

فاکتور رشد شبه – انسولین (IGF-1). یک آزمایش خون که مقدار هورمون IGF-1 را اندازه می‌گیرد. مقدار این هورمون نشان دهنده میزان هورمون رشد می‌باشد.

آزمایش القای هورمون رشد. به کودک داروهایی داده می‌شود که غده هیپوفیز را تحریک می‌کند تا هورمون رشد را آزاد کند. اگر بعد از مصرف این داروها مقدار هورمون رشد در خون به حد مشخصی نرسد، نشان دهنده آن است که غده هیپوفیز نمی تواند مقدار کافی از هورمون رشد تولید کند.

آزمایش عکسبرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). آزمایش عکس MRI از سر کودک می‌تواند برای تشخیص مشکلات مربوط به غده هیپوفیز و مغز و نیز شناسایی تومور مغزی مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از هورمون برای بلند شدن قد مفید است؟

این روزها نه تنها پدر و مادرها که گاهی خود نوجوانان هم به محض این که احساس می کنند قدشان کوتاه است به فکر هورمون رشد می افتند و می خواهند با استفاده از این هورمون مشکل کوتاهی قدشان را درمان کنند. در صورتی که استفاده از این هورمون برای همه مناسب نیست و نباید خودسرانه از آن استفاده کرد. استفاده از هورمون رشد برای بچه هایی که واقعا با مشکل کمبود هورمون رشد مواجه هستند، در صورتی که از سوی پزشک تجویز شود، موثر است و می تواندقد آنها را افزایش دهد، اما برای بچه هایی که عامل کوتاهی قدشان کمبود هورمون رشد نیست، استفاده از این هورمون هم موثر نخواهد بود. استفاده از هورمون رشد برای کسانی که علت کوتاهی قدشان موارد دیگری مانند بلوغ زودرس یا مسائل ژنتیکی است یا افرادی که دیر به پزشک مراجعه کرده اند، نه تنها به افزایش قد کمکی نمی کند که حتی ممکن است به بروز عوارض ناخوشایندی مانند افزایش فشار خون، دیابت و بدشکل شدن استخوان ها هم منجر شود.

براین اساس، وی به پدر و مادرهایی که احساس می کنند فرزندشان قد کوتاهی دارد، توصیه می کند بموقع به پزشک مراجعه کنند و بررسی های لازم را انجام دهند تا مشخص شود کوتاهی قد کودک واقعا نگران کننده و نشانه مشکل است یا موضوعی طبیعی به حساب می آید. همچنین به هیچ عنوان نباید برای استفاده از هورمون رشد بی دلیل به پزشک اصرار کنند، زیرا این هورمون در مواردی که نباید استفاده شود، فقط عارضه برجای خواهد گذاشت و فایده ای ندارد.

هورمون رشد برای ورزشکاران، خوب یا بد؟

این روزها متاسفانه برخی ورزشکاران هم از این هورمون کمک می گیرند، اما باید بدانند استفاده از این هورمون ها از طرفی دوپینگ به حساب می آید و از طرف دیگر عوارضی هم برایشان برجای می گذارد. اگر هورمون رشد در مواردی استفاده شود که به آن نیاز است و اثر درمانی دارد، ممکن است عوارض بسیار کمی برای فرد داشته باشد، اما وقتی جنبه درمانی ندارد و به عنوان مکمل استفاده می شود، عوارض بسیار زیادی برجای خواهد گذاشت.