انصاری: مداحی الان یک بیزینس پرسود است
وضعيت امروز برخي از مجالس مذهبي ما است كه به جاي آنكه چنين مراسم‌هايي به وحدت ملي و تعميق ارزش‌هاي ديني كمك كند، تبديل به محفلي براي گسترش تفرقه يا اشاعه خرافه شده است.
عصر خبر: اظهارات آيت الله مكارم شيرازي درباره ضرورت اجتناب مداحين از بيان كردن مسايل سياسي در هيئات مذهبي بهانه گفت و گو با مجيد انصاري است.
به گزارش روزنامه اعتماد، اين عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام معتقد است بيان كردن مطالب سياسي از تريبون مداحي ضربه جبران ناپذيري به اين جايگاه و مجالس مذهبي وارد كرده است. مشروح گفت و گو را در زير مي‌خوانيد.
مطرح كردن موضوعات سياسي از تريبون مداحي توسط برخي مداحان در سال‌هاي اخير تبديل به امري رايج شده و اخيرا اين اتفاق شدت بيشتري پيدا كرده است. سياسي شدن هيئات چه پيامد‌هاي سياسي و اجتماعي به همراه دارد؟
انتظاري كه مردم از مجالس و مراسم‌هاي ديني و مذهبي اهل بيت (ع) دارند، آن است كه مداحان به بيان مناقب و فضايل ائمه اطهار(ع) بپردازند. همچنين انتظار مي‌رود در مراسم‌هاي عزاداري و سوگواري اين بزرگواران مداحان با رعايت اخلاق، ادب و نزاكت طبق سنت گذشته اين مجالس عمل كنند. مقصود آن است كه اشعاري پر محتوا، خالي از غلو و خرافه سراييده شود اما متاسفانه در برخي مجالس شاهد بيان مسائل سطحي، سخيف و خرافه هستيم كه اين مهم علاوه بر تاثير منفي كه بر باور ديني مردم مي‌گذارد و به نوعي جايگاه رفيع پيشوايان ديني مارا تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد، تبديل دستاويزي براي مخالفين و دشمنان اهل بيت و اسلام مي‌شود. اين اتفاق با توسعه ابزار اطلاع‌رساني و فضاي مجازي شديدتر شده و متاسفانه شاهد بوده‌ايم انتشار برخي از مطالب يا برگزاري مجالسي كه با شوونات اسلامي در تضاد است تبديل به وسيله‌اي براي هتك حرمت اساس دين شده است.
نكته بعدي آن است در جلسه‌اي كه به منظور عيد نيمه شعبان، غدير يا مجالس سوگواري كه در ماه محرم و صفر برپا مي‌شود مردم براي انجام وظيفه ديني يا ابراز علاقه خود به اهل بيت(ع) مي‌آيند لذا انتظار ندارند اين مجالس به مسائل سياسي آن‌هم از نوع سياست بازي و خط بازي آلوده شود. ورود مداحان به اين وادي هم به جايگاه خودشان و هم به جايگاه مجالس ديني آسيب جدي وارد كرده و مي‌كند. متاسفانه در سال‌هاي اخير برخي از مداحان كه مورد حمايت رسانه‌هاي خاص قرار داشته و ترويج و تبليغ نيز مي‌شوند با هتاكي و بي‌ادبي نسبت به شخصيت‌هاي بزرگ و مسوولان كشور، مجالس مقدس ديني را به ميتينگ‌هاي سياسي، جلسات باندي، گروهي و حزبي تبديل كرده‌اند. اين اقدام قطعا در ميان مدت و دراز مدت به‌شدت بر اصل جايگاه و فلسفه تاسيس اين مجالس تاثير خواهد گذاشت كه يكي از نمود‌هاي عيني آن خلوت شدن مجالس و مراسم‌ها خواهد بود. براي جلوگيري از اين اتفاق در گام نخست جامعه مداحان بايد به اين موضوع ورود كرده و مراقبت‌هاي لازم را انجام دهند. گام بعدي متوجه صاحبان و بانيان مراسم است. اين عزيزان بايد مراقب باشند اگر از تريبون مداحي مراسم آنها اهانتي صورت گرفت يا صحبتي مطرح شد كه تفرقه‌آفرين بود، تذكر لازم را به مداحان دهند. متاسفانه در پاره‌اي از موارد به جاي آنكه با مداحان هتاك برخورد شود، آنها مورد تشويق و تمجيد قرار گرفتند و همين سبب شد تا اين اشتباه براي برخي مداحان خاص تبديل به يك رويه شود. اين مداحان در برخي موارد پارا از گليم خود فراتر گذاشته و به ساحت مراجع، شخصيت‌هاي برجسته انقلاب و مسوولان كشور توهين كردند و برخوردي نيز با آنان صورت نگرفت. همين عدم برخورد سبب شده تا اين مداحان متصور شوند برخورد درستي دارند. من اين پديده را يك آسيب جدي براي جامعه مداحان مي‌دانم و به عقيده من بيش از همه، جامعه مداحان بايد در برابر اين پديده نامطلوب ايستاده و برخورد مناسب انجام دهد.
دليل اصلي ورود مداحان به موضوعات سياسي چيست؟
البته نمي‌توان اين موضوع را به كل جامعه مداحان تعميم داد بلكه بخش خاصي از اين قشر اين موضوعات را مطرح مي‌كنند. قاطبه مداحان افراد محترمي بوده كه وظيفه خود را به خوبي انجام مي‌دهند. اين افراد در انتخاب اشعار و متون دقت لازم را به خرج داده و از پرداختن به حاشيه‌هاي غير مرتبط پرهيز مي‌كنند اما متاسفانه مدتي است برخي از مداحان منتسب به يك جريان افراطي سياسي اين تريبون را وسيله‌اي براي تخريب و اهانت به ديگران قرار داده‌اند كه متاسفانه اين بداخلاقي سياسي در حال ترويج است. زماني كه در برابر بداخلاقي و انحراف، نهي از منكر و برخورد مناسب صورت نگيرد، ناهنجاري تبديل به هنجار مي‌شود. قسمت تلخ اين اتفاقات آن است كه بعضا ما شاهد بوده‌ايم چنين مراسم‌هايي از تريبون‌هاي رسمي مانند صدا و سيما پخش و ترويج مي‌شود. يكي ديگر از اتفاقات ناگواري كه رخ مي‌دهد، دعوت اين قشر از مداحان به مراسم‌هاي رسمي است. زماني كه اين مداحان به مراسم‌هاي منتسب به نظام دعوت و اشعار و سخنان آنها از تريبون‌هاي رسمي منتشر مي‌شود، طبيعي است كه اين منكر ترويج مي‌شود.
همواره انتقاداتي نسبت به مطرح شدن موضوعات سياسي از تريبون مداحي وجود دارد اما زماني كه اين انتقادات به مداحان مطرح مي‌شود، پاسخ مي‌شنويم «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا». اين قشر از مداحان معتقدند كه دين اسلام، ديني سياسي است بنابراين نمي‌توان از كربلا گفت اما به موضوعات سياسي روز اشاره نكرد. آيا اين پاسخ درست است؟
اول بايد توجه داشته باشيم كه مسائل سياسي با سياسي‌بازي، خط بازي و جناح بازي تفاوت اساسي دارد. حتي گويندگان و سخنوران كه مسائل را تحليل مي‌كنند، تحليل فلسفه عاشورا، فلسفه قيام امام حسين(ع) و بيان فضايل ائمه اطهار(ع) و تطبيق اين موضوعات با مسائل روز جامعه را مشروط بر آن مي‌دانند كه اولا با آگاهي و علم كامل از مسائل باشد. ثانيا اين تطبيق بايد بدون اهانت، تخريب، غرض‌ورزي و جناح بازي باشد. در طول تاريخ مجالس امام حسين(ع) اين اصول وجود داشته است اما بايد به يك موضوع بسيار مهم توجه داشت. ما بايد بدانيم ميان آنكه با اطلاع دقيق و مطالعه كامل در جايگاه تبيين فلسفه زندگي ائمه(ع) موضوعي را مطرح مي‌كند با يك مداحي كه نه به لحاظ اطلاعات شخصي و نه به لحاظ مطالعات دانش و صلاحيت كافي براي بيان اين موضوعات را ندارد تفاوت بسياري وجود دارد. اين مداحان بايد بدانند براي عزاداري و مرثيه خواني دعوت مي‌شوند نه تحليل مسائل سياسي. اين موضوعات در حوزه صلاحيت اين افراد نيست. متاسفانه بعضا شاهد هستيم كه ورود مداحان موضوعات سياسي توام با اهانت و تحقير است. توهين به مسوولان كشور طبق قانون جرم است و بايد توجه داشت كه همه افراد در برابر قانون برابر هستند و فرقي ميان يك فرد عادي و مداح وجود ندارد. مداحان بايد توجه داشته باشند تريبوني كه در اختيار آنان قرار دارد، براي بيان موضوعات مرتبط با آن مراسم است نه موضوعات سياسي. به عنوان مثال اينكه مداحي با سوءاستفاده از تريبون دعاي عرفه كه مردم براي شنيدن دعا آمده‌اند، بخواهد به رييس‌جمهور اهانت كند اصلا كار درستي نيست. در آن مراسم براي خواندن دعا و مناجات آمده‌اند نه شنيدن تحليل سياسي. هر موضوعي جايگاه و مكان خاص خود را دارد. مردم اگر بخواهند تحليل سياسي بشنوند، به ميتينگ سياسي مي‌روند نه دعاي عرفه و هيئات مذهبي. متاسفانه مداحان موضوعات را با يكديگر قاطي كرده‌اند. اين اتفاق به دين مردم آسيب مي‌زند. تحليل سياسي با شعر و مداحي بيان نمي‌شود. فلسفه و شكل مداحي از گذشته با چنين مسائلي در مغايرت بوده و بيان كردن كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا براي بيان مسائل سياسي از تريبون مداحي توجيه است. در كربلا نيز هر فردي در جايگاه خود قرار دارد. خروجي اين مهم كه اگر هر فردي در جايگاه خود قرار نگيرد وضعيت امروز برخي از مجالس مذهبي ما است كه به جاي آنكه چنين مراسم‌هايي به وحدت ملي و تعميق ارزش‌هاي ديني كمك كند، تبديل به محفلي براي گسترش تفرقه يا اشاعه خرافه شده است.
آيا تبديل شدن مداحي به يك شغل تاثيري در شكل‌گيري اين آسيب شده است؟
متاسفانه همين‌طور است. پيش از انقلاب مداحي در كشور ما يك شغل و حرفه نبود بلكه افراد مختلف به واسطه علاقه به اهل بيت(ع) و صداي خوشي كه داشتند، در كنار حرفه خود در مجالس مذهبي به ساحت مقدس ائمه عرض ادب مي‌كردند. در سال‌هاي گذشته نيت افراد از مداحي كسب و كار نبود. متاسفانه در سال‌هاي اخير مداحي تبديل به يك بيزينس پر سود شده است. به همين دليل افرادي به عنوان مداح حرفه‌اي پيشه خود را مداحي انتخاب كرده و رسانه‌هاي رسمي كشور نيز به ترويج و تبليغ آنها مشغول هستند. اين مساله موجب شده است موضوع مداحي در كشور ما آسيب جدي ديده و از مسير اصلي خود منحرف شود. متاسفانه در سال‌هاي اخير مداحان تبديل به ابزار سياست بازان و جناح‌هاي سياسي براي تخريب جريان مقابل شده‌اند. اين اتفاقات به جايگاه مداحان و مجالس مذهبي ضربه جبران‌ناپذيري مي‌زند.
ورود مراجع تقليد و علما به موضوع سياسي شدن تريبون مداحي چه تاثيري در عملكرد مداحان خواهد داشت؟
وظيفه هدايت ديني و مذهبي مردم بر عهده مراجع تقليد و علماي ديني است از اين رو اين عزيزان بنابر وظيفه خود درباره مجالس ديني اظهارنظر كرده و هدايت مي‌كنند. موضوعي كه واضح است آن است كه قطعا شايسته‌ترين و سزاوارترين افراد براي بيان نظر در اين حوزه مراجع و علما هستند. طبيعي است اين عزيزان اگر ناهنجاري ببينند تذكر مي‌دهند و بر همه واجب است به اين تذكرات توجه كنند. مداحي‌ها بايد از حوزه سياست‌بازي و باندبازي فاصله بگيرد.
