2 راه حل كاهش نگرانی و اضطراب کشاورزان گیلانی

عصر خبر- دكتر فريد اجلالي*: سال1341 سد سپیدرود به‌عنون اولین سد کشور به بهره برداری رسید، آیا انتخاب مکان این سد براساس آمایش سرزمین و تعیین اولویت‌های علمی، فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی صورت گرفته است؟! بسیار بعید می دانم…!
به بررسی اجمالی این سد می‌پردازیم:                                                                             سد سپیدرود بر روی رودخانه‌ی سپیدرود که از تلاقی دورودخانه‌ی قزل‌اوزن و شاهرود به وجود آمده، احداث گردیده است. این رودخانه‌ها از استان‌های کردستان، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، زنجان، قزوین و البرز عبور میکنند که بیشترشان جز مناطق پرآب کشور نیستند، اگر بدانیم که عمده‌ی بارندگی‌های کشور در شمال البرز و غرب زاگرس اتفاق می‌افتد و بیشترین زمینهای کشاورزی در جنوب البرز و شرق زاگرس واقع شده‌اند.تعجب ما از انتقال آب از این مناطق کم‌آب به پربارش‌ترین استان کشور بیشتر می شود!جایی که بیش از 4میلیارد مترمکعب بارش در آن صورت میگیرد و نیاز آبی استان حدود 2.5 میلیاردمترمکعب است،از این بارش حدود 2میلیاردمترمکعب آن به دریای مازندران جاری شده و ظرفیت آب زیرزمینی آب استان حدود 900میلیون مترمکعب است آورد فعلی سد سپیدرود با ظرفیت مخزن 1.8 میلیارد مترمکعبی با توجه به حجم رسوب حدود 50درصد آن در مخزن کمتر از یک میلیاردمترمکعب است که به طور قطع و یقین سالانه با توجه به افزایش برداشتهای مجاز وغیرمجاز در مناطق بالادست سد از ورودی آن کاسته خواهد شد و درصورت وابستگی استان گیلان به آب این سد مشکلات بیشتری گریبان‌گیر استان خواهد گردید،چه باید کرد؟!پتانسیل احداث صدها نیروگاه برق‌آبی کوچک و احداث سدهای کوچک در سرشاخه‌ها و در مسیر آبراهه‌ها و رودخانه توسط مردم، بهره‌برداران، نیروهای تحصیل کرده و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در این استان باسواد و پیشرو کشور علاوه بر تامین آب و برق پایدار و جلوگیری از هدررفت آب به دریای مازندارن و تامین قطعی و درازمدت و مطمئن آب از منابع  داخلی گیلان برای شالیزارها و کشتزارهای پربرکت مانع از وقوع سیلاب‌های ویرانگر و پرتعداد سالانه در این منطقه‌ی زرخیرکشور خواهد گردید.علاوه بر آن استفاده از آب زیرزمینی استان توسط چاه با رعایت سختگیرانه‌ترین معیارهای علمی، فنی و زیست محیطی که تاکنون به علت وجود آب سطحی ارزان و با کیفیت سد سپیدرود به طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته است می تواند راه حل دوم جذب روان‌آب توسط سفره‌های نه چندان عمیق استان شده و چرخه‌ی تغذیه و استفاده‌ی صحیح از منابع آب زیرزمینی به عنوان الگویی برای مدیریت آب درسراسر کشور قرار گیرد و باعث کاهش اثرات سیل‌های مخرب سالیانه گردد.این دوراه حل باعث میشود که نگرانی و اضطراب کشاورزان گیلانی از برداشت‌های بی‌رویه  در بالادست سد سپیدرود کاسته شده، از تنازعات استانی درحال و آینده پرهیز شده و اتفاقاتی نظیر آنچه در مورد حقابه‌ها در اصفهان و یزد،خصوصا کشاورزان شرق اصفهان روی داد، در گیلان تکرار نشود.انشاالله
*دانشیاردانشگاه‌ پیام‌نور و معاون اسبق آب‌وخاک وزارت جهادکشاورزی