سکته مغزی از علائم تا توصیه‌های پیشگیرانه
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون به بخشی از مغز فرد قطع شده یا کاهش می‌یابد. این امر باعث محرومیت بافت مغزی از اکسیژن و مواد مغذی شده و سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه شروع به مردن می‌کنند.
به گزارش جام جم آنلاین از ایسنا، سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که درمان سریع در آن ضرورت دارد.
اقدامات فوریِ اولیه می تواند آسیب های مغزی و عوارض بالقوه آن را کاهش دهد. نکته مثبت در مورد این عارضه این است که سکته مغزی قابل پیشگیری و درمان بوده و مرگ و میرهای ناشی از آن نسبت به گذشته کاهش یافته است.
علائم سکته مغزی
در صورتی که فکر می کنید خودتان یا فرد دیگری ممکن است سکته مغزی در پیش رو داشته باشید به این علائم توجه کنید.
همچنین زمان آغاز این علائم را به خاطر بسپارید. فراموش نکنید مدت زمان بروز این علائم می‌تواند گزینه های درمانی را تحت تاثیر قرار دهد.
مشکل در صحبت کردن و ادراک: ممکن است فرد احساس گیجی کرده و کلمات را به طور نامفهوم ادا کند یا در درک صحبت ها دچار مشکل شود.
فلج یا بی حسی صورت، دست یا پا: ممکن است فرد بی حسی، ضعف یا فلج ناگهانی در صورت دست یا پای خود احساس کند. این اتفاق اغلب در یک سمت بدن رخ می‌دهد. فرد باید سعی کند هر دو دست خود را همزمان بالای سر خود بلند کند. اگر یکی از دستها شروع به افتادن کند، ممکن است دچار سکته مغزی شده باشد. همچنین هنگامی که سعی می‌کند لبخند بزند، ممکن است دهانش سست شده و آب از دهانش خارج شود.
مشکل در بینایی یک یا هر دو چشم: ممکن است فرد به طور ناگهانی دچار تاری دید، دوبینی یا سیاهی رفتن در یک یا هر دو چشم خود شود.
سردرد: ممکن است دچار سردرد شدیدِ ناگهانی شود. این سردرد می‌تواند همراه با استفراغ، سرگیجه یا دگرگونی هوشیاری فرد باشد. این علائم نشان دهنده سکته مغزی است.
مشکل در راه رفتن: ممکن است هنگام راه رفتن تلو تلو بخورد یا سرگیجه ناگهانی و از دست دادن تعادل و هماهنگی را تجربه کند.
زمان مناسب مراجعه به پزشک
اگر متوجه علائم سکته مغزی در فردی شدید، حتی در صورتی که علائم ثابت نبوده و از بین می‌روند، سریعاً به پزشک اطلاع دهید و مراحل زیر را انجام دهید:
۱) صورت: از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک سمت دهانش سست است؟
۲) دست ها: از فرد بخواهید هر دو دستش را بالا ببرد. آیا یکی از دست ها پایین می افتد یا قادر به بالا بردن یکی از دست ها نیست؟
۳) صحبت کردن: از فرد بخواهید یک عبارت ساده را تکرار کند. آیا کلمات را نادرست و مبهم ادا می کند؟
۴) زمان: در صورتی که فرد هر یک از این علائم را داشت، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید. تا زمان رسیدن نیروهای اورژانس به دقت مراقب فرد مشکوک به سکته مغزی باشید.
عوامل خطر
بسیاری از عوامل می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهند. بعضی از این عوامل می‌تواند خطر ابتلا به سکته قلبی را نیز افزایش دهند. عوامل قابل درمان که در بروز سکته مغزی نقش دارند عبارتند از:
عوامل خطرساز سبک زندگی
– چاقی و اضافه وزن
– عدم فعالیت فیزیکی
– مصرف الکل
– سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
– استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین و مت آمفتامین
عوامل خطرساز پزشکی
– فشار خون بالاتر از ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه
– کلسترول بالا
– دیابت
– آپنه انسدادی خواب (OSA)
– بیماری های قلبی عروقی از جمله نارسایی قلبی، نقص های قلبی، عفونت قلب یا ضربان قلب غیرطبیعی
– سابقه شخصی و خانوادگی سکته مغزی، سکته قلبی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA)
سایر عوامل مرتبط با خطر بالای سکته مغزی
– سن: افراد بالای ۵۵ سال بیشتر از جوانان در معرض سکته مغزی قرار دارند.
– نژاد: افراد آمریکایی-آفریقایی نسبت به افراد سایر نژادها با خطر بیشتری برای سکته مغزی مواجه اند.
– جنسیت: مردان بیشتر از زنان احتمال سکته مغزی دارند. زنانی که سکته مغزی می کنند، معمولا سن بیشتری نسبت به مردانی که سکته مغزی می کنند داشته و زنان کمتر از مردان احتمال دارد جان خود را به دلیل سکته مغزی از دست دهند.
– هورمون ها: مصرف قرص های ضد بارداری و هورمون درمانی که شامل استروژن باشد و همچنین افزایش سطوح استروژن ناشی از حاملگی و زایمان خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از سکته مغزی
دانستن عوامل خطر سکته مغزی، پیروی از توصیه های پزشک و اتخاذ شیوه زندگی سالم بهترین اقداماتی است که می‌توانید برای جلوگیری از سکته مغزی انجام دهید.
در صورتی که پیش‌تر سابقه سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا داشته‌اید، این اقدامات می‌توانند به جلوگیری از سکته مغزی دوباره کمک کنند.
پیروی از دستورات پس از سکته مغزی که از بیمارستان دریافت می‌کنید نیز نقش مهمی دارد. بسیاری از راهبردهای پیشگیری از سکته مغزی همانند راهبردهای پیشگیری از بیماری های قلبی است.
به طور کلی توصیه های شیوه زندگی سالم به نقل از سایت تخصصی مایوکلینیک عبارتند از:
– کنترل فشار خون بالا: این از مهمترین کارهایی است که می توانید برای کاهش خطر سکته مغزی انجام دهید. اگر پیش‌تر سکته مغزی را تجربه کرده‌اید، پایین نگه داشتن فشار خون راهی مناسب برای پیشگیری از سکته های مغزی یا حمله های ایسکمی گذرای بعدی است.
ورزش، مدیریت استرس، حفظ وزن سالم، محدود کردن مقدار سدیم و پرهیز از مصرف الکل می‌تواند به حفظ فشار خون مناسب کمک کند. علاوه بر توصیه تغییرات شیوه زندگی، پزشک شما ممکن است داروهایی برای درمان فشار خون بالا تجویز کند.
کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی: خوردن کمتر کلسترول و چربی به ویژه چربی های اشباع شده و ترانس می‌تواند پلاک های خونی را در رگ های شما کاهش دهد. در صورتی که نتوانید کلسترول خود را تنها از طریق تغییرات تغذیه ای کنترل کنید، پزشک شما ممکن است داروهای کاهش کلسترول را برایتان تجویز کند.
ترک استعمال دخانیات: استعمال دخانیات خطر ابتلا به سکته مغزی را برای افراد سیگاری و غیر سیگاری در معرض دود دخانیات افزایش می‌دهد. ترک استعمال دخانیات خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
کنترل دیابت: شما می توانید دیابت را با رژیمی غذایی، ورزش، کنترل وزن و همچنین با داروها کنترل کنید.
حفظ وزن سالم: داشتن اضافه وزن به سایر عوامل خطر سکته مغزی مانند فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی و دیابت کمک می‌کند. کاهش وزن به اندازه ۴.۵ کیلوگرم می‌تواند فشار خون شما را کاهش داده و سطح کلسترول خون را بهبود بخشد.
پیروی از رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات: رژیم غذایی حاوی پنج وعده یا بیشتر از میوه ها و سبزیجات خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد. پیروی از رژیم غذایی مدیترانه ای که بر مصرف روغن زیتون، میوه ها، آجیل ها، سبزیجات و غلات کامل تأکید دارد نیز می تواند بسیار مفید باشد.
ورزش منظم: ورزش های هوازی یا قلبی-عروقی موجب کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی می شوند. ورزش می تواند فشار خون شما را کاهش داده و سطح لیپوپروتئین پرچگالی یا همان کلسترول خوب (HDL) را افزایش داده و سلامت کلی عروق خونی و قلب را بهبود بخشد. همچنین در کاهش وزن، مدیریت استرس و کنترل دیابت به شما کمک می کند.
به تدریج تا ۳۰ دقیقه فعالیت هایی مانند پیاده روی، آهسته دویدن، شنا و دوچرخه سواری را در تمام یا بیشتر روزهای هفته انجام دهید.
پرهیز از مصرف الکل: الکل می‌تواند عامل خطری برای سکته مغزی باشد. مصرف الکل باعث افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و سکته مغزی می‌شود. همچنین الکل می‌تواند با سایر داروهایی که مصرف می‌کنید، تداخل پیدا کند.
درمان آپنه انسدادی خواب (OSA): پزشک شما ممکن است یک ارزیابی شبانه اکسیژن را برای بررسی آپنه انسدادی خواب در شما پیشنهاد کند. آپنه انسدادی خواب، اختلالی در خواب است که طی آن میزان اکسیژن در فرد به طور متناوب در طول شب کاهش می یابد. درمان این اختلال شامل استفاده از اکسیژن در شب یا استفاده از دستگاه های کوچک روی دهان در شب است که به تنفس فرد کمک می‌کند.
خودداری از مصرف مواد مخدر: مواد مخدری مانند کوکائین و مت آمفتامین عوامل خطر سکته مغزی و حمله ایسکمی گذرا را افزایش می‌دهند. کوکائین همچنین جریان خون را کاهش داده که می‌تواند موجب باریک شدن شریان ها و افزایش خطر سکته مغزی شود.
